Upadłość banku – co zrobić w takiej sytuacji i jak odzyskać pieniądze?

W dzisiejszym świecie zdecydowana większość społeczeństwa korzysta z różnego rodzaju produktów bankowych, takich jak np. konta osobiste, karty kredytowe lub debetowe, lokaty, kredyty itp. Zazwyczaj klienci korzystają z usług wyłącznie jednego banku i w nim akumulują całość swoich środków finansowych. Pomimo tego, że większość funkcjonujących na rynku banków komercyjnych prowadzi stabilną działalność, to może się zdarzyć, że nad bankiem zawiśnie widmo upadłości. Dlatego właśnie gromadzenie wszystkich środków finansowych wyłącznie w jednym banku może być ryzykowne i dla własnego bezpieczeństwa warto rozważyć ich dywersyfikację.

Według danych KNF i NBP w latach 1989-2016 w Polsce upadło 139 banków. Zdecydowana większość upadłości przypada na lata dziewięćdziesiąte, kiedy co chwilę z rynku znikały kolejne podmioty. Upadłość znacznie częściej dotyczyła banków spółdzielczych (133) niż komercyjnych (6).

Kiedy bank może upaść?

Zgodnie z zapisami Prawa bankowego upadłość banku może nastąpić w dwóch sytuacjach:

• kiedy według bilansu sporządzonego na koniec okresu sprawozdawczego aktywa banku nie są wystarczające do pokrycia jego zobowiązań,
• kiedy bank nie reguluje swoich zobowiązań w zakresie wypłaty tzw. środków gwarantowanych na rachunkach bankowych (depozytów).

W sytuacji, w której wartość aktywów banku nie jest wystarczająca, aby pokryć własne zobowiązania, bank bezzwłocznie musi poinformować o tym fakcie Komisję Nadzoru Finansowego. Następnie w ciągu 5 dni roboczych KNF wydaje decyzję w sprawie zawieszenia działalności banku i ustanowienia zarządu komisarycznego, po czym podejmuje decyzję o przejęciu banku przez inny podmiot lub składa do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości.

Istnieją także dodatkowe okoliczności, w świetle których bank może zostać uznany za zagrożony upadłością. Aby doszło do takiej sytuacji, bank musi spełnić co najmniej jedno z poniższych kryteriów:

• jego aktywa są niższe od zobowiązań,
• nie spłaca terminowo swojego zadłużenia,
• nie spełnia wymogów niezbędnych do podtrzymania zezwolenia na działalność wydawanego przez właściwy organ nadzoru,
• wymaga specjalnego publicznego wsparcia finansowego.

Skutki upadłości banku

Instytucje bankowe pełnią w gospodarce każdego cywilizowanego kraju niezwykle ważną rolę, ponieważ świadczą usługi o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania osób fizycznych oraz przedsiębiorstw. Stąd upadłość banku zazwyczaj stanowi bardzo poważne wydarzenie i niesie za sobą określone skutki. W sytuacji ogłoszenia upadłości banku, dla jego klientów najważniejsze są jednak kwestiezwiązane z ich pieniędzmi znajdującymi się na rachunkach i lokatach oraz wpływem na umowy kredytowe zawarte z danym podmiotem.

Wedle przepisów prawa upadłościowego, z dniem ogłoszenia upadłości banku:

• ulegają rozwiązaniu umowy rachunku bankowego, zaś oprocentowanie rachunków bankowych jest naliczane do dnia ogłoszenia upadłości;
• ulegają rozwiązaniu umowy kredytu i pożyczki, jeżeli do dnia ogłoszenia upadłości nie nastąpiło oddanie środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy;
• ulegają rozwiązaniu umowy poręczenia, gwarancji bankowych i akredytyw, jeżeli do dnia ogłoszenia upadłości bank nie otrzymał prowizji z tytułu tych czynności;
• ulegają rozwiązaniu umowy o udostępnienie skrytek sejfowych oraz umowy przechowania, z tym że wydanie przedmiotów i papierów wartościowych powinno nastąpić w terminie uzgodnionym z oddającym na przechowanie.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że rozwiązanie umowy rachunku bankowego z powodu ogłoszenia upadłości banku nie powoduje, że deponenci zostają całkowicie pozbawieni dostępu do swoich pieniędzy.

Upadłość banku – jak odzyskać pieniądze?

Kwota depozytu bankowego do wysokości 100.000 euro (w przeliczeniu na złotówki) jest objęta ochroną, a za zwrot wpłaconych do banku środków odpowiada Bankowy Fundusz Gwarancyjny. BFG zobowiązany jest do wypłaty na rzecz deponenta zgromadzonego przez niego kapitału w ciągu 20 dni od ogłoszenia upadłości banku przez sąd. Rachunki wspólne, czyli rachunki prowadzone dla kilku osób, również objęte są gwarancją. W takiej sytuacji kwota gwarantowana obliczana jest odrębnie dla każdego ze współposiadaczy rachunku.

Upadłość banku a kredyt

Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego wraz z dniem ogłoszenia upadłości banku ulegają rozwiązaniu umowy kredytu oraz pożyczki, ale tylko w sytuacji, w której środki pieniężne nie trafiły jeszcze na konto klienta. Jeżeli klient banku otrzymał już środki (jest w trakcie spłacanie kredytu) to umowa nadal obowiązuje bez zmian – spłaty kolejnych rat dokonuje się na rachunek określony w umowie kredytowej. Warto wiedzieć, że z chwilą ogłoszenia upadłości karty kredytowe klientów zostają zablokowane, a wykorzystane limity trzeba spłacić w wyznaczonym umową terminie. Należy pamiętać, że bank postawiony w stan upadłości może zostać przejęty przez inny podmiot. W takiej sytuacji kredytobiorca zostanie pisemnie poinformowany o zmianie wierzyciela (syndyk, bank) oraz o ewentualnej zmianie numeru rachunku i wysokości opłat kredytowych.

Upadłość banku – wynagrodzenia, emerytury i renty

Warto wiedzieć, że w sytuacji upadłości banku wynagrodzenie osoby zatrudnionej nie może być dalej przekazywane przez pracodawcę na dotychczasowy rachunek. Klient upadłego banku powinien niezwłocznie założyć nowe konto w innym banku i poinformować pracodawcę o numerze nowego rachunku celem przekazywania wynagrodzenia. Dodatkowo klient powinien o fakcie zmiany numeru rachunku poinformować wszystkich swoich wierzycieli, jak również oraz osoby, które do tej pory wpłacały pieniądze na jego rachunek w upadłym banku.

Inaczej wygląda kwestia przekazywania emerytur i rent. ZUS i KRUS mają bowiem możliwość wypłacania tych świadczeń w formie gotówki w kasie lub przekazem pieniężnym za pośrednictwem Poczty Polskiej. Jednak należy bez zwłoki poinformować te instytucje o zmianie sposobu wypłacania świadczenia.