Jak pożyczać? Czyli co trzeba wiedzieć o umowie pożyczki

Umowa pożyczki to sprawa niezwykle delikatna. O pożyczenie pieniędzy najczęściej prosi nas bowiem osoba bliska, z którą łączą nas pewne relacje. Nie chcąc zepsuć tych relacji, ale także troszcząc się o przejrzystość takiej transakcji, warto przygotować do tego celu umowę. Przy jej tworzeniu warto zachować szereg zasad, które w każdej sytuacji dadzą nam, jako pożyczkodawcy, dużą szansę odzyskania pożyczonych pieniędzy w założonym terminie.

Nigdy nie udzielaj pożyczki „na gębę”!

W Kodeksie cywilnym jest zapis mówiący, iż „Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej”. Warto jednak formę tę zachować w przypadku każdej udzielanej pożyczki bez względu na jej wartość. Należy bowiem pamiętać, że udzielenie pożyczki na tak zwaną „gębę” (a więc bez spisanej umowy), pomimo że nie oznacza od razu nieważności zawartej transakcji, to w razie problemów z jej spłatą, znacznie utrudni pożyczkodawcy dowodzenie swoich racji przed sądem.

Przy większej kwocie pożyczki niewystarczający mogą okazać się tu nawet świadkowie. Przy pożyczce o wartości powyżej 1000 zł, udowodnienie może nastąpić bowiem tylko poprzez przedstawienie dokumentu. Przy potencjalnym sporze sądowym nie będzie więc dopuszczony dowód z zeznań świadków, ani też relacji pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy.

Odpowiednio skonstruuj umowę

Jeżeli już wiemy, że przy udzielaniu pożyczki zawsze warto stworzyć umowę, odpowiedzmy na pytanie „co powinno się w niej znaleźć?”.

1. Odpowiednia nazwa umowy i jej przedmiotu – Nazwij umowę umową pożyczki, aby w razie sporu co do przedmiotu umowy nie było pola do dowolnej interpretacji (np. co do tego, że przekazana suma pieniędzy była pożyczką, a nie darowizną).
2. Dokładna data – Dokładna data zawarcia umowy będzie szczególnie ważna przy podaniu terminów, dotyczących spłaty, takich jak: „po dwóch miesiącach” itp.
3. Dane pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy – Określ w umowie dokładne informacje odnoszące się do obydwu stron transakcji. Podanie takich danych jak PESEL i adres znacznie ułatwi może ewentualne działanie mające na celu wyegzekwowanie pożyczonych pieniędzy. Na wszelki wypadek możesz nawet skserować dokumenty pożyczkobiorcy (np. dowód osobisty) lub poprosić o wgląd w jego umowę o pracę, a także w rozliczenie roczne PIT.
4. Dokładne terminy i kwoty – Pożyczka może zostać udzielona zarówno na czas określony, jak i bezterminowo. W umowie warto jednak zastrzec konkretne terminy zwrotu powierzonych środków, gdyż taka forma dla obydwu stron będzie bardziej przejrzysta i nie pozostawi pola do interpretacji.

W przypadku umowy bezterminowej, w momencie, w którym jako pożyczkodawca będziemy chcieli odzyskać pożyczone środki, musimy to odpowiednio zasygnalizować, wypowiadając umowę. Od momentu wypowiedzenia pożyczkobiorca ma 6 tygodni na zwrot pieniędzy z ewentualnymi odsetkami.

Za każdy dzień opóźnienia w spłacie mogą zostać naliczone ustawowe odsetki za zwłokę, których będziemy mogli oczekiwać od pożyczkobiorcy. Jeżeli zdecydujemy się na takie rozwiązanie, warto wspomnieć o tym w umowie, aby uniknąć niejasności.

Bez względu na to, czy spłata pożyczki nastąpi w ratach, czy jednorazowo oraz, czy będzie pożyczką oprocentowaną, czy też nie, ważne, aby dokładne kwoty zwrotu pożyczonych pieniędzy były określone w umowie.

Przelew, czy gotówka?

Zarówno przekazanie środków z pożyczki, jak i ich późniejsze oddanie może odbyć się zarówno w formie gotówkowej, jak i przelewu bankowego. Rekomendować z perspektywy pożyczkodawcy należy jednak formę przelewu. Daje to nam bowiem potwierdzenie bankowe, które w razie sporu stanowić będzie możliwy do przedłożenia w sądzie dowód.

W sytuacji, w której z jakiegoś powodu jednak zdecydowaliśmy się posługiwać gotówką, warto przygotować krótki dokument, na którym podpisze się pożyczkodawca i pożyczkobiorca i który stanowić będzie potwierdzenie przekazania oraz oddania pieniędzy – tak, aby nikt czynności tych nie mógł podważyć.

Zadbaj o zatwierdzenie pożyczki ze strony małżonka pożyczkobiorcy

Często zdarza się sytuacja, w której osoba, której pożyczamy pieniądze, żyje w małżeństwie ze wspólnością majątkową. Przy tego typu pożyczce warto zadbać o transparentność transakcji i potwierdzenie wiedzy o takiej pożyczce również ze strony małżonka pożyczkobiorcy. Brak takowego, w razie trudności ze spłatą pożyczki, zaowocować może bowiem problemami związanymi z egzekucją z majątku, który w przypadku takiego pożyczkobiorcy prawdopodobnie w większości będzie wspólny. Egzekucja z takiego wspólnego majątku może być znacznie utrudniona, w momencie, gdy małżonek pożyczkobiorcy powie, że o pożyczce nie wiedział i nie wyraził na nią zgody.

Poręczenie

Jeśli jest to możliwe, jako gwarancja spłaty pożyczki, warto zastosować poręczenie. Poręczenie to instytucja włączająca do umowy pożyczki osobę trzecią, która swoim imieniem i nazwiskiem zagwarantuje spłatę pożyczki. Poręczycielem może być każdy, kto ma 18 lat i dysponuje majątkiem.

Dla przykładu: chcąc pożyczyć pieniądze naszemu przyjacielowi Januszowi, możemy poprosić, aby uzyskał on poręczenie od innej osoby. Janusz o poręczenie poprosił swojego pełnoletniego znajomego: Mateusza, który w razie gdy Janusz nie będzie w stanie zwrócić pożyczonych pieniędzy, zrobi to za niego. Gdy nie będziemy więc mogli od Janusza wyegzekwować pożyczonych pieniędzy, o ich zwrot będziemy mogli zwrócić się bezpośrednio do Mateusza.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Kolejna instytucja, którą przy umowie pożyczki warto zastosować. Instytucja ta polega na przeniesieniu przez dłużnika prawa własności jakiejś swojej rzeczy na pożyczkodawcę, jako zabezpieczenie wierzytelności.

Korzystając z przewłaszczenia na zabezpieczenie, jako pożyczkodawca będziemy więc właścicielem rzeczy, należącej do pożyczkobiorcy (np. jego komputera, czy samochodu), do czasu spłaty przez niego całej kwoty pożyczki.

Dla pożyczkodawcy najlepiej byłoby przy tym, gdyby przedmiot ten był wart więcej niż wartość pożyczonych środków.

Zwrot natychmiastowy

W umowie warto zastrzec również sytuacje, które spowodują konieczność natychmiastowego zwrotu pożyczonych środków.

Sytuacją taką może być np.: popadniecie pożyczkobiorcy w długi, toczące się wobec niego postępowanie upadłościowe lub egzekucja komornicza, utrata pracy zarobkowej albo jakikolwiek inny stan, w którym domniemywać możemy, że nie odda nam pożyczonych pieniędzy na czas.

Dobrowolne poddanie się egzekucji

Dodatkowa metoda zabezpieczenia to dobrowolne poddanie się egzekucji. Instytucja ta polega na złożeniu przez pożyczkobiorcę oświadczenia, sporządzonego przez notariusza, w którym zobowiązuje się on do poddania się egzekucji ze swojego majątku na warunkach i w terminach określonych w akcie notarialnym.

Gdy pożyczkodawcą jest pracodawca…

Należy pamiętać, że jeżeli pożyczkodawcą jest pracodawca, to ma on możliwość potrącenia z wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia określonych kwot, tytułem spłaty pożyczki. Rozwiązanie takie daje większą pewność co do terminowego rozliczenia całej transakcji.