Spadki i darowizny po nowemu. Od 2026 r. łatwiej uratować zwolnienie z podatku
Sejm przyjął ustawę o rynku spadków i darowizn, która od 1 stycznia 2026 r. zmieni zasady rozliczania podatku. Nowe przepisy mają lepiej chronić podatników przed utratą zwolnień oraz uporządkować niejasne dotąd terminy zgłoszeń i składania zeznań.
Zmiany w przepisach
Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn, podpisana przez prezydenta 18 grudnia 2025 r., zacznie obowiązywać od początku przyszłego roku. Jak przypomina serwis infor.pl, zmiany dotyczą zarówno zwolnień podatkowych dla najbliższej rodziny, jak i preferencji przy nabyciu przedsiębiorstwa w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego. Nadal kluczowe będą terminy, ale nowe przepisy wprowadzają możliwość ich przywrócenia w sytuacjach losowych, gdy podatnik nie zawinił.
Najważniejszą nowością jest dodanie art. 4c. Zgodnie z nim osoby z najbliższego kręgu rodzinnego – m.in. małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym i macocha – będą mogły ubiegać się o przywrócenie terminu na zgłoszenie nabycia majątku (formularz SD-Z2), jeśli wykażą, że opóźnienie nastąpiło bez ich winy. Zasada ta obejmie również zgłoszenie nabycia przedsiębiorstwa lub udziału w nim (SD-ZP). Do tej pory przekroczenie sześciomiesięcznego terminu oznaczało automatyczną utratę zwolnienia i opodatkowanie nabycia na zasadach I grupy podatkowej, niezależnie od powodów opóźnienia.
Nowe regulacje precyzują też skutki procesowe. Gdy organ podatkowy odmówi przywrócenia terminu i wyda decyzję ustalającą podatek, a sąd administracyjny prawomocnie uzna, że termin powinien zostać przywrócony, decyzja fiskusa będzie uchylona, a postępowanie – umorzone. Podobnie będzie w przypadku spraw, które w chwili rozstrzygnięcia sądu nadal będą w toku.
Drugim filarem zmian jest jednoznaczne określenie momentu powstania obowiązku podatkowego przy dziedziczeniu. Od 2026 r. będzie on powiązany z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, rejestracji aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego. Ma to lepiej odzwierciedlać praktykę oraz powiązanie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Nowe terminy
Doprecyzowane zostały również terminy składania zeznań podatkowych. Wprost zapisano, że podatnik ma miesiąc na złożenie zeznania od dnia powstania obowiązku podatkowego, także wtedy, gdy obowiązek ten pojawia się ponownie, np. po stwierdzeniu nabycia wcześniej niezgłoszonej części spadku. Jeśli nabycie nie zostanie zgłoszone w ciągu sześciu miesięcy i podatnik utraci prawo do zwolnienia, będzie musiał złożyć zeznanie SD-3 w ciągu miesiąca od upływu tego terminu. Gdy organ odmówi przywrócenia terminu, czas na złożenie SD-3 będzie liczony od dnia, w którym odmowa stanie się ostateczna.
Przepisy przejściowe przewidują, że nowe zasady przywracania terminów obejmą zarówno nabycia dokonane już po wejściu w życie ustawy, jak i przypadki, w których sześciomiesięczny termin jeszcze nie minął, ale podatnik z powodu zdarzeń losowych nie zdążył zgłoszenia złożyć. Z kolei doprecyzowane reguły dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego oraz terminów składania zeznań będą stosowane do zdarzeń, które wystąpią dopiero po wejściu w życie nowelizacji.