To już 20 lat! Poznaj misję Polskiego Centrum Akredytacji

Czym jest akredytacja? W skrócie jest to potwierdzenie kompetencji technicznych danego podmiotu. Wyroby i usługi, które funkcjonują na rynku, muszą spełniać określone wymagania. Taką weryfikacją zajmują się jednostki oceniające zgodność m.in. jednostki certyfikujące wyroby i usługi oraz laboratoria. System przyznawania certyfikatów musi być przejrzysty i jednolity. Dlatego też niezbędne okazało się powołanie niezależnej strony trzeciej, do której zadań należałoby weryfikowanie kompetencji. Ktoś musi więc „kontrolować” kontrolujących, a wyniku pozytywnej weryfikacji udzielać akredytacji.

Na początku stycznia 2001 roku swoją działalność rozpoczęło Polskie Centrum Akredytacji. To właśnie PCA udziela akredytacji jednostkom oceniającym zgodność i systematyczne nadzoruje ich działania. Obecnie udzielonych jest już ponad 1600 akredytacji.

W zależności od stawianych wymagań i rodzaju oceny zgodności akredytowane podmioty podzielone są różne grupy. Inne procedury są stosowane w obszarze żywności, inne w przypadku wyrobów przemysłowych, a jeszcze inne dotyczą oceny poziomów emisji gazów czy wartości pola elektromagnetycznego. – Czasami wystarczy, aby wyrób poddany był dość prostym analizom laboratoryjnym. W innym przypadku konieczny będzie audyt procesów produkcyjnych z udziałem wyspecjalizowanej w danej dziedzinie jednostki certyfikującej – mówi Lucyna Olborska, dyrektor Polskiego Centrum Akredytacji.

PCA dokonuje tylko i wyłącznie obiektywnej oceny takich podmiotów. Nie mamy żadnych powiązań z jednostkami, którym udzielamy akredytacji. Podstawą naszej działalności jest pełna niezależność od ocenianych podmiotów – zapewnia dyrektor PCA

Co ciekawe, PCA także podlega ocenie. Raz na cztery lata ewaluatorzy z innych państw przyjeżdżają do Polski i weryfikują, czy wyniki wydawane przez akredytowane przez PCA podmioty są wiarygodne przez co mogą być dalej uznawane na arenie międzynarodowej. Ostatnią tego typu ewaluację przeprowadzono wiosną 2021 roku. Tym razem z uwagi na pandemię odbyła się ona online.

Akredytacja w biznesie

Przedsiębiorcom reprezentującym różne obszary gospodarki zależy na posiadaniu odpowiednich certyfikatów i świadectw. Należy jednak zauważyć, że w obszarze regulowanym prawem tylko wyniki akredytowanych badań lub akredytowane certyfikaty są powszechnie uznawane na całym świecie. Stanowią jednocześnie podstawę swobodnego przepływu towarów i usług. To właśnie one ułatwiają rozszerzenie działalności o zagraniczne rynki. Akredytacja obniża koszty gdyż przedsiębiorca posiadający akredytowany certyfikat wydany przez PCA ma zapewnioną jego równoważność z certyfikatami wydawanymi w kraju docelowym, do którego eksportuje swoje wyroby.

Często takie potwierdzenie to warunek konieczny do wejścia na dany rynek i sprzedaży swoich produktów na tym rynku.

Przykładem może być akredytacja jednostek działających w przemyśle spożywczym, która jest uznawana na całym świecie np. BRC, IFS, FSSC 22000, GLOBALG.A.P czy rolnictwo ekologiczne. Przeprowadzone badania i certyfikaty wydane przez akredytowane jednostki to idealny sposób na zbudowanie zaufania do producentów żywności, a przede wszystkim oferowanych przez nich towarów. Klienci dokonując wyborów, coraz częściej zwracają uwagę na to, czy oferowane wyroby lub usługi spełniają określone wymagania.

Działalność non profit

PCA jest jednostką samofinansującą się. Co to oznacza w praktyce? Chociaż prowadzi działania w ramach administracji publicznej i podlega ustawie o finansach publicznych, swoje funkcjonowanie finansuje z opłat za oceny, które przeprowadza. Nie otrzymuje też dotacji z budżetu państwa.

Cennik naszych usług tworzymy tak, by pokrywał koszty naszych działań w tym koszt zatrudnienia audytorów zewnętrznych, którzy z nami współpracują– wyjaśnia dyrektor PCA

W czasie pandemii koszty ograniczono do minimum.

Jedna akredytacja, cały świat

Przełomowym wydarzeniem w historii PCA było podpisanie w 2004 roku umowy o wzajemnym uznawaniu – European co-operation for Accreditation Multilateral Agreement (EA MLA) w zakresie laboratoriów badawczych, laboratoriów wzorcujących, jednostek certyfikujących systemy zarządzania, wyroby i osoby, a w 2005 roku – jednostek inspekcyjnych.

Współpraca międzynarodowa ma istotne znaczenie w procesie rozwoju PCA. – Nie jesteśmy oderwani od Europy i świata. Poprzez europejską organizację do spraw akredytacji jesteśmy członkiem organizacji światowych – tłumaczy Olborska. – Jeżeli w Polsce wydajemy certyfikat i dotyczy on obszaru regulowanego prawem europejskim - to właśnie dzięki wzajemnym porozumieniom certyfikat ten uznawany jest w całej Europie – dodaje.

W 2005 roku PCA podpisało też porozumienia z International Accreditation Forum (IAF MLA) i International Laboratory Accredittaion Cooperation (ILAC MRA). W konsekwencji akredytacje PCA są honorowane nie tylko w EU ale i w innych krajach na świecie. Porozumienia zakładają bowiem równoważność wyników badań i certyfikatów wydawanych przez akredytowane jednostki w krajach będących sygnatariuszami porozumień.

Liczy się realny wpływ

Przedstawiciele PCA biorą czynny udział w pracach organizacji międzynarodowych zajmujących się tworzeniem europejskiego i światowego systemu akredytacji. Dzięki temu nasi eksperci na bieżąco aktualizacją swoją wiedzę. Co jednak ważniejsze, mają realny wpływ na nowe wymagania, które wypracowują organizacje z całego świata. – Reprezentacja Polskiego Centrum Akredytacji jest bardzo silna, co zawsze podkreślamy i doceniamy – mówi dyrektor PCA. – Przede wszystkim dzięki temu mamy wpływ na budowanie systemu oceny zgodności z uwzględnieniem polskich warunków – dodaje.

Współpraca międzynarodowa ma jeszcze inne zalety. Obszar wymagający akredytacji jest praktycznie nieograniczony i ciągle nowe działania wymagają wnikliwej analizy. Dlatego tak ważna jest wymiana wiedzy i doświadczeń. Wzajemną współpraca jednostek akredytujących przyczynia się do ułatwienia wdrażania nowych programów ze szczególnym uwzględnieniem kierunków wskazanych do harmonizacji przez |Komisję Europejską.

Ciągły rozwój

Na samym początku działalności Polskie Centrum Akredytacji udzielało akredytacji w zakresie laboratoriów badawczych i wzorcujących, jednostek certyfikujących wyroby, personel i systemy zarządzania, a także jednostek inspekcyjnych. Od tego czasu kompetencje PCA poszerzają się nieustannie o nowe płaszczyzny. Obecnie akredytacja obejmuje 12 obszarów głównych, które odnoszą się do setek norm i przepisów. Obszary te obejmują bardzo różnorodne dziedziny w tym tak specyficzne jak badania kryminalistyczne, żywność ekologiczna, zabawki, bezzałogowe statki powietrzne (drony) itp. Warto zauważyć, że są to dziedziny, które każdego dnia wpływają na jakość i bezpieczeństwo naszego życia. Często nie zdajemy sobie z tego sprawy ale tak naprawdę każdy z nas codziennie i wielokrotnie ma styczność z efektami akredytacji. Akredytacja jako ten ostatni i najwyższy poziom łańcucha oceny zgodności istotnie przyczynia się do eliminowania ryzyka pojawiającego się w naszym codziennym funkcjonowaniu.

Powoduje że nie musimy się martwić czy bezpiecznie pracuje lodówka czy też zastanawiać się czy kupiona ekologiczna żywność jest naprawdę ekologiczna.

Specjalista pilnie poszukiwany

Bazę kompetencji PCA stanowi wykwalifikowany personel. Obecnie PCA zatrudnia 81 pracowników, a współpracuje z 655 audytorami i ekspertami zewnętrznymi. Na czym polega ta współpraca? Są to osoby, które specjalizują się w danej dziedzinie i współdziałają z PCA okresowo. - To kluczowe wymagania dla każdej jednostki akredytującej: posiadanie bazy kompetentnych ludzi, którzy oceniają naszych klientów we wszystkich obszarach, w których udzielamy akredytacji – podkreśla dyrektor PCA.

PCA nawiązuje współpracę z naukowcami, ekspertami oraz innymi osobami posiadającymi specyficzne kompetencje, wiedzę i doświadczenie w danym zakresie.

Pracownicy zatrudnieni u nas są to osoby z dużym doświadczeniem w akredytacji, ale wiedzę techniczną głównie czerpiemy z zewnątrz – potwierdza Olborska

Na stronie internetowej PCA pojawią się wciąż nowe ogłoszenia, poszukiwani są często eksperci dysponujący wiedzą techniczną z danych obszarów. Osoby, z którymi podejmowana jest współpraca mogą liczyć na odpowiednie szkolenia przygotowujące ich do pracy audytora. Prowadzony jest także intensywny program staży. Gdy specjalistów brakuje w Polsce, rekrutacje prowadzone są w innych krajach.

Wszystko pod kontrolą

Akredytacja nie jest udzielana raz na zawsze. Ważna jest przez cztery lata natomiast co roku zobowiązani jesteśmy dodatkowo do sprawdzenia tych jednostek. Wszystkie wyniki muszą utrzymać się co najmniej na poziomie wyjściowym.

Jest to taki permanentny monitoring. Upewniamy się co roku, że procedury są prowadzone w sposób właściwy i nie ma ryzyka, że wyrób czy proces będzie stanowił zagrożenie. Oceny prowadzimy w sposób zaplanowany, a cały system jest restrykcyjny i bardzo wnikliwym – wyjaśnia Olborska

W przypadku otrzymania negatywnego sygnały z rynku lub skargi na działalność jednostki reagujemy natychmiast i w przypadkach stwierdzenia naruszenia wymagań akredytacja może być czasowo zawieszona aby wyeliminować ryzyko pojawienia się na rynku wyników oceny zgodności w postaci Raportów czy certyfikatów wydanych przez jednostkę, której kompetencji nie można potwierdzić.

Na huczne obchody przyjedzie czas

Jak PCA obchodzi jubileusz 20-lecia? Z uwagi na pandemię i ograniczenia sanitarne zrezygnowano z hucznych eventów. To jednak nie problem - działania przeniesiono do Internetu. PCA wykorzystuje w komunikacji potencjał social mediów. Na stronie PCA, na Facebooku czy Twitterze możemy dowiedzieć się, jak jednostka rozwijała się przez ostatnie lata i jak zmienił się w tym czasie system akredytacji.