Nowe zasady optymalizacji podatkowych

Nowe zasady optymalizacji podatkowych

Pieniądze, oszczędności
Pieniądze, oszczędności Źródło: Fotolia / adam88xx
Polska musi wdrażać unijne przepisy, które regulują kwestię raportowania fiskusowi schematów optymalizacji podatkowych. Ma to znaczenie dla przedsiębiorców oraz doradzających im w sprawach podatków profesjonalistów.

Granice optymalizacji podatkowej są stale przesuwane i aktualizowane do sytuacji, jaka panuje na rynku. Krajowe i zagraniczne rządy obserwując poczynania podatników dostrzegają działania, które będąc optymalizacją stanowią w istocie obejście przepisów lub ich bezpośrednie naruszenie i wprowadzają nowe regulacje zawężające możliwość potencjalnych nadużyć. Jest to działanie oczywiście słuszne, jednak najczęściej problem jest dostrzegany za późno, gdy dojdzie już do uszczuplenia budżetu państwa. Przykładem są coraz częściej ujawniane afery podatkowe, których zasięg można oceniać globalnie (Luxleaks, Paradise Papers, SwissLeaks). W większości przypadków chodzi o przenoszenie środków finansowych za granicę do tzw. rajów podatkowych stosujących szkodliwą konkurencje podatkową. Szukając adekwatnych rozwiązań, które umożliwią działanie zanim dojdzie do uszczuplenia budżetu państw członkowskich Unii Europejskiej 25 maja 2018 roku Rada UE uchwaliła nowelizację dyrektywy w sprawie współpracy administracyjnej (tzw. dyrektywa DAC6), do której implementacji zobowiązana jest również Polska.

Zmiany wprowadzają obowiązek raportowania przez radców prawnych, adwokatów i doradców podatkowych o stosowanych lub planowanych schematach optymalizacji podatkowych. Raportowanie rozpocznie się od 2020 roku, jednak pierwsze schematy będą dotyczyły czynności opracowywanych już w 2018 roku. Nowelizacja unijnych przepisów ma wejść w życie od lipca 2020 roku, jednak poszczególne kraje członkowskie, w tym Polska, muszą przystosować swoje prawo do końca 2019 roku. Zobowiązanie do raportowania schematów optymalizacji obejmie radców prawnych, adwokatów i doradców podatkowych, jak profesjonalistów zawodowo zajmujących się doradztwem prawnym i podatkowym. Nowelizacja zakłada, że eksperci będą mogli powołać się na tajemnice zawodową, wtedy jednak obowiązek raportowania spadnie na klienta chcącego wdrożyć schemat.

Na przesłanie raportu jest będzie, co do zasady 30 dni liczonych od dnia podjęcia pierwszego kroku w celu wdrożenia schematu optymalizacji albo rozpoczęcia wdrożenia lub gdy schemat już gotowy do realizacji.

Zmiany wprowadzone nowelizacją nie będą dotyczyć wszystkich sposobów optymalizacji podatkowych. Chodzi przede wszystkim o czynności transgraniczne, w których uczestniczyć będą podatnicy z dwóch różnych krajów Unii Europejskiej lub państwa unijnego i państwa trzeciego. Dodatkowo schematy optymalizacji muszą zawierać cechy charakterystyczne, tzw. Hallmarki. Takimi cechami są:

  • gwarantowane wynagrodzenie procentowe pełnomocnika od zaoszczędzonych dzięki zastosowanej optymalizacji środków pieniężnych.
  • planowana optymalizacja nie wymaga wprowadzania istotnych zmian w objętym nią przedsiębiorstwie, czyli będzie uniwersalna i znajdzie zastosowanie wobec więcej niż jednego podmiotu
  • optymalizacja będzie związana z transakcją pozwalającą na preferencje podatkowe w dwóch różnych państwach lub gdy jedna ze stron ma siedzibę w raju podatkowym.

Dodatkowo zawiadomienie będzie konieczne w sytuacji, gdy zdecydujemy się na zakup spółki zadłużonej, której straty można by odliczyć od dochodu.

Powyższe zmiany wprowadzają istotne zamieszanie w relacji profesjonalnych pełnomocników z klientami, co może się znacząco przełożyć na wzajemne zaufanie. Istotą wykonywania profesji zawodowego pełnomocnika jest niewątpliwie wiedza, ale również zaufanie. Klient oczekując pomocy od profesjonalisty musi ujawnić mu część tajemnic związanych z mechanizmami prowadzonej działalności, a jeżeli nakładamy na profesjonalistów obowiązek raportowania niekoniecznie naruszających przepisy działań, to z góry oznacza to utratę zaufania i skrywanie pewnych informacji dla siebie, co realnie może grozić jeszcze poważniejszymi konsekwencjami. Zawód zaufania publicznego już w samej nazwie wskazuje, że każdy, kto zgłosi się do takiej osoby powinien mieć zapewnioną gwarancję, że obdarzenie tej osoby zaufaniem nie spowoduje negatywnych dla niej konsekwencji. Co prawda zgłoszenie optymalizacji nie będzie wyjawieniem przed fiskusem wszystkich elementów swojej pracy, to jednak z perspektywy klienta będzie to naruszenie dotychczasowych relacji, co na pewno przełoży się na kwestie zaufania jak równie zwiększonej ostrożni przed ujawnianiem planów finansowych.

Niestety nie da się tutaj pogodzić, w zasadzie słusznych, intencji fiskusa z respektowaniem tajemnicy zawodowej. Każda strona ma własny punkt widzenia na temat optymalizacji z użyciem podmiotów zagranicznych. Z jednej strony szkodliwa konkurencja podatkowa i funkcjonowanie rajów podatkowych spędza sen z powiek politykom stojącym na czele rządów państw członkowskich, w tym Polski, którzy wskazują, że raje podatkowe naruszają podstawowe zasady solidarności i elementarnej sprawiedliwości w ramach unii. Z drugiej strony profesjonaliści zawodowo zajmujący się doradztwem przedsiębiorcom wskazują, że kreowanie rajów podatkowych, jako wprost łamanie prawa jest podejściem nad wyrost, wskazując, że nie ma normy ani zobowiązania do zakładania spółek zgodnie z życzeniem polityków. Działania optymalizacji nie polegają przecież na łamaniu prawa, a szukaniu rozwiązań, które nie naruszając prawa zapewnią klientom realne oszczędności.

Każdy kraj będzie implementował przepisy indywidualnie, więc należy mieć nadzieje, że w przypadku Polski odbędzie się z zachowaniem odpowiedniej proporcjonalności w zakresie stosowania kar oraz z poszanowaniem tajemnicy zawodowej profesjonalnych pełnomocników. Obecnie Ministerstwo Finansów własnym torem stopniowo wprowadza regulacje prowadzące do zmniejszenia nadużyć ostrzegając przed agresywną optymalizacją. Jeszcze przed nowelizacją przepisów unijnych, od czerwca 2017 roku Ministerstwo Finansów wydaje na swojej stronie oficjalne komunikaty dotyczące potencjalnie niebezpiecznych sposobów optymalizacji podatkowych zwracając uwagę przedsiębiorcom, jak również profesjonalnym pełnomocnikom, że ministerstwo dostrzega działania, których zastosowanie może świadczyć o agresywnej optymalizacji podatkowej. Wydanie oficjalnej informacji, w tym zakresie oznacza dla przedsiębiorcy, że w przypadku kontroli działalności podobne działania mogą zostać zakwestionowane, co może oznaczać poniesienie stosownych konsekwencji. Dodatkowo nasz fiskus chce zrobić krok dalej i objąć raportowaniem schematów optymalizacji stosowanych również w kraju oraz wprowadzenie wartości minimalnych, poniżej których nie byłoby konieczne informowanie o optymalizacji. Fiskus deklaruje jednak, że samo informowanie nie będzie związane z automatyzmem i mimo uważnej analizy raportów każdy przypadek będzie rozpatrywany indywidualnie.

U źródła nowelizacji leżą raje podatkowe, które są wykorzystywane przez przedsiębiorców dla zapewnienia sobie odpowiednich oszczędności. Oczywiście im większe przedsiębiorstwo tym większe będą realne oszczędności podatkowe i większe zainteresowanie fiskusa. Może warto jednak podjeść do opracowywania nowych regulacji z drugiej strony i przeanalizować sytuacje przedsiębiorców odpowiadając na pytanie, dlaczego muszą oni szukać oszczędności za granicą. Czy nie lepiej byłoby wzorem innych państw podjąć się modyfikacji systemu podatkowego organizując preferencyjne warunki prowadzenia działalności przy jednoczesnym uszczelnianiu systemu podatkowego. Czy nie lepszą droga byłoby stworzenie raju podatkowego we własnym kraju proponując atrakcyjne warunki powadzenia działalności tak, aby przedsiębiorcy nie byli zainteresowani migracją za granice. Trudno obwiniać Ministerstwo Finansów za chęć walki z agresywnymi metodami optymalizacji, poprzez wdrażanie przepisów unijnych, do czego zresztą Polska jak kraj wspólnoty jest zobowiązana. Jednak sposób, w jaki przepisy unijne zostaną wdrożone przez rząd, pozostaje w kompetencjach resortu. Należy mieć nadzieję, że wiele kluczowych kwestii zostanie rozwiązanych z zachowaniem poszanowania pracy i tajemnicy zawodowej profesjonalnych pełnomocników.

Autor Łukasz Krasowski, jest radcą prawnym w AXELO Prawo i Podatki dla Biznes.

Źródło: AXELO Prawo i Podatki dla Biznesu