Jak zostać tłumaczem przysięgłym? Jak zdobyć uprawnienia?
Artykuł sponsorowany

Jak zostać tłumaczem przysięgłym? Jak zdobyć uprawnienia?

Tłumacz przysięgły
Tłumacz przysięgły Źródło: Materiały prasowe
Tłumacz przysięgły to zawód, do którego aspiruje wiele osób myślących o karierze w branży translatorskiej. Daje on znacznie większy prestiż niż zawód „zwykłego” tłumacza, a często również wyższe zarobki. Aby zdobyć uprawnienia do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, trzeba pokonać długą i wymagającą drogę. Jednak na końcu czeka atrakcyjna nagroda. W tym artykule bliżej przyjrzymy się tej profesji i zobaczymy jakie wymagania należy spełnić, aby zostać tłumaczem przysięgłym.

Zacznijmy od początku. Kiedy ktoś podejmuje decyzję o pracy jako tłumacz, w zasadzie może rozpocząć praktykę od razu. Oczywiście szanse na znalezienie klientów są większe, jeśli dana osoba może pochwalić się dyplomem z lingwistyki lub filologii, ukończonymi szkoleniami dla tłumaczy i doświadczeniem zawodowym. Nie jest to jednak konieczność, czasem wystarczy wieloletni pobyt za granicą.

W przypadku tłumacza przysięgłego sprawa wygląda zupełnie inaczej. Po zdanym egzaminie kandydat trafia na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministerstwo Sprawiedliwości i uzyskuje uprawnienia do dokonywania przekładu wszelkiego rodzaju oficjalnych pism i dokumentów: aktów (np. ślubu czy urodzenia), dokumentów rejestracyjnych (np. pojazdów), dyplomów (np. uczelni wyższej), wyroków sądu, certyfikatów, zaświadczeń i wszelkich innych dokumentów urzędowych.

Pracy dla tłumacza przysięgłego na pewno nie zabraknie. Zleceniodawcami tłumaczy przysięgłych są nie tylko klienci indywidualni i agencje tłumaczeniowe, ale też sądy i organy administracji publicznej. Tłumacze przysięgli dokonują przekładu przede wszystkim dokumentów niezbędnych urzędom i innym instytucjom. Ich praca potrzebna jest w takich przypadkach jak: sprowadzenie samochodu używanego do Polski, emigracja do innego kraju, ślub z obcokrajowcem, pozwolenie na pracę w danym kraju, ewaluacja wykształcenia zdobytego w innym kraju i innych podobnych sytuacjach.

W związku z tym, że tłumacz przysięgły uznawany jest za urzędnika państwowego, ma szereg obowiązków, które określa Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Oprócz sporządzania tłumaczeń pisemnych, poświadczeń i odpisów, tłumacz przysięgły podejmuje się także tłumaczeń ustnych. Warto również podkreślić, że tłumacz przysięgły nie może odmówić tłumaczenia zleconego w procesach sądowych, na żądanie policji, prokuratora oraz organów administracji publicznej. Taka odmowa może skończyć się sankcjami, z odebraniem uprawnień włącznie. Tłumacz musi ponadto dochowywać tajemnicy zawodowej.

Jak zostać tłumaczem przysięgłym?

Tak jak wspomnieliśmy, tłumacz przysięgły to urzędnik, a zatem kwestia zdobycia przez niego uprawnień jest szczegółowo regulowana we wspomnianej już ustawie. Wymagania wstępne prezentują się następująco:

  • Posiadanie obywatelstwa polskiego, obywatelstwa UE lub krajów EFTA.
  • Znajomość języka polskiego.
  • Pełna zdolność do czynności prawnych.
  • Niekaralność za przestępstwa umyślne lub skarbowe.
  • Tytuł magistra filologii lub studia podyplomowe z tłumaczeń na wybrany język (w przypadku magistra z innej dziedziny wiedzy).
  • Zdanie egzaminu na tłumacza przysięgłego.

Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego, art. 2 pkt 1.

Możliwe jest przystąpienie do egzaminu przed spełnieniem wszystkich wymagań, ale wpis do rejestru tłumaczy odbędzie się dopiero po ich spełnieniu. A zatem, jeśli ktoś jest dopiero na początku drogi, czekają go przynajmniej dwa lata starań przed uzyskaniem uprawnień zawodowych. Jakie są kolejne kroki?

Zakładając, że kandydat spełnia wszystkie wymienione powyżej warunki, kolejny krok polega na zgłoszeniu swojego zamiaru starań o uprawnienia tłumacza przysięgłego do Ministerstwa Sprawiedliwości. Na stronie https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze- można pobrać wszystkie niezbędne formularze.

Następnie Państwowa Komisja Egzaminacyjna wskazuje termin najbliższego egzaminu i informuje o nim wszystkich chętnych. Od momentu poinformowania o terminie do samego egzaminu nie może upłynąć czas krótszy niż 21 dni. Następny krok to egzamin. Każdy egzamin na tłumacza przysięgłego składa się z dwóch części:

  1. Tłumaczenie pisemne z języka polskiego na język obcy i odwrotnie.
  2. Tłumaczenie ustne z języka polskiego na język obcy i odwrotnie.

Dwuczęściowy egzamin: część pisemna

Tłumaczenie pisemne trwa 4 godziny. Podczas tej części kandydat tłumaczy dwa teksty z języka obcego na język polski oraz dwa teksty z języka polskiego na obcy. Co najmniej jeden tekst z każdej grupy stanowi pismo sądowe, urzędowe albo inny tekst prawniczy. Za część pisemną egzaminu kandydat może uzyskać maksymalnie 200 punktów (po 50 punktów na tekst). Aby uzyskać uprawnienia, należy uzyskać minimum 150 punktów. Szczegóły można odnaleźć w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia egzaminu na tłumacza przysięgłego. Zgodnie z rozporządzeniem tak wygląda dokładna punktacja:

  • Terminologia i frazeologia subjęzyka specjalistycznego* – maksymalnie 15 pkt.
  • Zgodność treści przekazanej w tłumaczeniu z treścią oryginału – maksymalnie 10 pkt.
  • Poprawność gramatyczna, ortograficzna i leksykalna – maksymalnie 10 pkt.
  • Zastosowanie rejestru języka właściwego dla danego rodzaju tekstu – maksymalnie 10 pkt.
  • Znajomość formalnych zasad wykonywania tłumaczeń uwierzytelnionych – maksymalnie 5 pkt.

Co ciekawe, w trakcie egzaminu można korzystać z przyniesionych ze sobą słowników.

Dwuczęściowy egzamin: część ustna

Po pozytywnym zdaniu części pisemnej egzaminu, Państwowa Komisja Egzaminacyjna wyznacza termin drugiego etapu, czyli części ustnej. Tu również należy wykonać dwa zadania, składające się z dwóch części:

  1. Tłumaczenie konsekutywne – egzaminator odtwarza lub odczytuje tekst w danym języku z przerwami, podczas których kandydat tłumaczy na odpowiedni język. Podobnie jak w części pisemnej, należy przygotować się na to, że jeden z odczytywanych tekstów będzie typowo urzędniczy.
  2. Tłumaczenie a vista – kandydat otrzymuje tekst do przetłumaczenia w wersji pisemnej.

Cała część ustna egzaminu jest nagrywana. Tym razem punktacja wygląda następująco:

  • Zgodność treści przekazanej z treścią oryginału – maksymalnie 10 pkt.
  • Terminologia i frazeologia subjęzyka specjalistycznego – maksymalnie 15 pkt.
  • Poprawność gramatyczna, ortograficzna i leksykalna – maksymalnie 10 pkt.
  • Zastosowanie rejestru języka właściwego dla danego rodzaju tekstu – maksymalnie 10 pkt.
  • Poprawność fonetyczno-intonacyjna, dykcja i płynność wypowiedzi – maksymalnie 5 pkt.

Egzamin zdany – co dalej?

Prawo wykonywania zawodu nabywa się dopiero po dokonaniu wpisu do rejestru tłumaczy przysięgłych. Aby go uzyskać, należy złożyć wniosek o taki wpis i złożyć ślubowanie wobec Ministra Sprawiedliwości.

Egzamin niezdany – co dalej?

Można złożyć wniosek o kolejny egzamin, ale dopiero po upływie roku od poprzedniego egzaminu. Koszt jednego egzaminu to 800 zł.

Czy warto zostać tłumaczem przysięgłym?

To pytanie, na które nie ma jednej odpowiedzi, ale jeśli ktoś myśli o karierze tłumaczeniowej, to zdecydowanie tak. To zawód, który daje prestiż, dużą swobodę pracy i przyzwoite zarobki. Wymaga jednak doskonałej znajomości języka (polskiego i wybranego obcego), ale też samodyscypliny i świetnej organizacji własnej pracy.

A zarobki? Zależą głównie od języka. Im bardziej „egzotyczny” język, tym wynagrodzenie wyższe. Tłumacz przysięgły języka mandaryńskiego zarobi więcej od tłumacza języka angielskiego. Stawki zależą też lokalizacji tłumacza. W dużych miastach można liczyć na wyższe stawki. Istnieje też możliwość naliczenia dodatkowej opłaty za tłumaczenia ekspresowe.

Nieco inaczej wygląda sytuacja, gdy tłumacz otrzymuje zlecenie od organu publicznego. Wtedy stawki za jego pracę są bardzo precyzyjnie określone, niezależnie od miasta, czy wielkości zlecenia. Reguluje tę kwestię Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 października 2019 r. Wynoszą one (za stronę tłumaczenia na język polski):

  • z języka angielskiego, niemieckiego, francuskiego i rosyjskiego – 34,50 zł,
  • z innego języka europejskiego i języka łacińskiego – 37,16 zł,
  • z języka pozaeuropejskiego posługującego się alfabetem łacińskim – 45,11 zł,
  • z języka pozaeuropejskiego posługującego się alfabetem niełacińskim lub ideogramami – 50,42 zł.

Tłumacz przysięgły może oczywiście wykonywać także tłumaczenia „zwykłe”, a zdany egzamin potwierdza jego wysokie kwalifikacje zawodowe. Jest to także jedyny zawód, który umożliwia przekład oficjalnych pism i dokumentów.

*- subjęzyk specjalistyczny to po prostu język fachowy/zawodowy

Źródło: Skrivanek