Pojęcie stopy zwrotu jest dobrze znane wszystkim inwestorom, którym zależy na dobrym lokowaniu środków, a co za tym idzie – zysku. By nie być stratnym, należy kontrolować swoje inwestycje i właśnie do tego celu służy wskaźnik nazywany stopą zwrotu. Czym jest i jak należy się nim posługiwać?
Co to jest stopa zwrotu?
Stopa zwrotu to czynnik pozwalający oszacować, ile można zarobić bądź stracić na danej inwestycji. Jest to porównanie zwrotu osiągniętego z inwestycji w danym roku lub innym okresie z kosztami poniesionymi przez inwestora. Służy do wyliczenia rentowności inwestycji oraz dochodu z instrumentów finansowych. Jej wynik może być ujemny, zerowy lub dodatni – im wartość będzie wyższa, tym zyskowność inwestycji jest lepsza. Ujemna stopa zwrotu informuje więc, że inwestor poniósł stratę, dodatnia stopa zwrotu oznacza zysk, a zerowa – że wynik pozostał bez zmian w porównaniu do poprzedniego okresu. Warto jednak pamiętać, iż wartości historyczne nie są dobrym odnośnikiem do inwestycji planowanych w przyszłości, np. z uwagi na zmianę sytuacji gospodarczej czy obecne warunki ekonomiczne.
Wynik stopy zwrotu zapisuje się w formacie procentowym – jako procentową zmianę wartości inwestycji w danym okresie, np. roku, tygodniu, kwartale, miesiącu czy dniu.
Jakie są rodzaje stopy zwrotu?
Pierwszy podział stóp zwrotu został dokonany na podstawie okresu, jaki brany jest pod uwagę podczas obliczeń. I tak kolejno występuje:
- miesięczna stopa zwrotu,
- roczna stopa zwrotu,
- dwuletnia stopa zwrotu,
- trzyletnia stopa zwrotu,
- YTD (ang. Year-To-Date) – całkowita stopa zwrotu, czyli uzyskana w obecnym roku – od jego początku do dnia dzisiejszego, np. od 1 stycznia do 22 maja.
Istnieje również podział stopy zwrotu z uwagi na wzajemne relacje między nimi. W tym przypadku zalicza się do nich:
- nominalna stopa zwrotu – określa nominalny przychód w stosunku do wpłaconego kapitału bez uwzględnienia kapitalizacji odsetek,
- realna stopa zwrotu – wyraża nominalną stopę zwrotu pomniejszoną o oczekiwaną stopę inflacji,
- efektywna stopa zwrotu – przedstawia rzeczywisty zysk z inwestycji w skali roku; używana jest w sytuacjach, gdy nie można zastosować nominalnej rocznej stopy,
- prosta stopa zwrotu SRR (ang. Simple rate of return) – przedstawia stosunek korzyści netto do wysokości wkładu,
- historyczna stopa zwrotu – uwzględniane są różne okresy danej inwestycji,
- faktyczna stopa zwrotu – realna wartość wyliczona w oparciu o aktualne dane,
- oczekiwana stopa zwrotu – przedstawia prognozę wartości inwestycji z uwzględnieniem ryzyka inwestycyjnego.
Jak obliczyć stopę zwrotu? Jak są rozliczane stopy zwrotu?
Obliczenie stopy zwrotu zależy od tego, jaki rodzaj stopy chcemy uzyskać. Poniżej znajdziesz wzory na wyliczenie poszczególnych stóp.
Całkowita stopa zwrotu
Najprostszym wskaźnikiem, a zarazem najczęściej stosowanym jest całkowita stopa zwrotu. Polega na wyliczeniach dokonanych na podstawie założeń, że inwestycja została dokonana jednorazowo poprzez wpłatę określonej kwoty. Wzór na wyliczenie stopy zwrotu wygląda następująco:
(wartość końcowa / wartość początkowa – 1) / x 100% = całkowita stopa zwrotu
Średnioroczna stopa zwrotu
Chcąc obliczyć stopę zwrotu z okresu roku, należy wówczas zastosować poniższy wzór:
[(wartość końcowa inwestycji / wartość początkowa)1 / liczba lat – 1] x 100% = średnioroczna stopa zwrotu
Stopa zwrotu z inwestycji
Stopa zwrotu z inwestycji to inaczej ROI (ang. return of investment). Oblicza się ją w ujęciu rocznym, dzięki czemu możliwe jest porównanie zysków z kilku inwestycji o różnorodnych okresach obowiązywania. Porównać więc można na przykład 3-letnie akcje, 5-letnie obligacje skarbowe oraz 4-letni fundusz inwestycyjny. Do obliczenia stopy zwrotu inwestycji stosuje się następujący wzór:
(roczny zysk opodatkowany / nakład inwestycyjny) x 100% = ROI
Stopa zwrotu z kapitału własnego
Stopa zwrotu z kapitału własnego zwana jest również ROE (ang. return of equality). Służy do wyliczenia stopy zwrotu stanowiącej kapitał własny. Wówczas należy zastosować wzór:
(zysk netto/ nakłady inwestowane finansowane wkładem własnym) x 100% = ROE
W jakim celu stosować stopę zwrotu?
Stopy zwrotu mają przede wszystkim charakter informacyjny i są doskonałym wskaźnikiem dla inwestorów w fundusze inwestycyjne, lokaty, akcje czy obligacje. Wyliczenie stopy zwrotu daje ocenę rentowności danej inwestycji, a więc dzięki prostym działaniom matematycznym można oszacować, czy zarobimy czy też stracimy swój kapitał. Obliczenia te stosuje się również w celu porównania do innych. Ważne jest, by wskaźnik stopy zwrotu był jak najwyższy – wówczas można spodziewać się zysku. Wartość można obliczyć samodzielnie, weryfikując wszystkie niezbędne liczby, jak i można skorzystać z doradztwa Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, które porównują stopy zwrotu do wartości benchmarku.
Stopa zwrotu a benchmark
Pojęciem zbliżonym do tego, które dzisiaj opisujemy, jest benchmark. Jest to stopa zwrotu przyjęta jako punkt odniesienia, do której dany inwestor porówna swoje własne wyniki. Przykładem może być tutaj osoba wynajmująca mieszkanie, która wyliczyła stopę zwrotu ze swojej inwestycji i chce ją porównać z aktualnymi danymi, by określić jej rentowność. Benchmarkiem mogą być więc tutaj np. wyniki z raportów przeprowadzanych przez specjalistów na rynku nieruchomości – należy wziąć pod uwagę nieruchomość o zbliżonej powierzchni w danej miejscowości i porównać rentowność zawartą w raporcie z własnymi wyliczeniami. By wskaźnik był wiarygodny, należy go porównać z jak najbardziej zbliżoną inwestycją – musi się pokrywać jak najwięcej wspólnych elementów, by porównanie spełniło swój cel.
Czy warto korzystać ze wskaźnika stopy zwrotu?
Zdecydowaną zaletą korzystania ze wskaźnika stopy zwrotu jest łatwość w jej wyliczeniu. Wystarczy dysponować odpowiednimi informacjami i liczbami i podstawić je do podanego wzoru. Większość inwestorów jest w stanie przeprowadzić ów wyliczenia samodzielnie – potrzebny będzie jedynie kalkulator. Do wad tego rozwiązania zaliczyć należy fakt, iż wyliczenie stopy zwrotu oparte jest na zysku, a więc nie zawsze można określić, czy dana inwestycja jest opłacalna. Zysk niewiele wyższy niż wskaźnik 0% będzie uważany za nieopłacalny, choć w rzeczywistości może być inaczej. Ustalanie granicznej stopy zwrotu uznawanej za minimum odbywa się subiektywnie. Dużym minusem metody wyliczania stopy zwrotu jest również nieuwzględnianie zmiany wartości pieniądza w czasie.
Wyjątkiem jest tutaj wskaźnik wewnętrznej stopy zwrotu IRR (ang. internal rate of return), która uwzględnia zmianę wartość pieniądza w czasie, ale dotyczy jedynie pojedynczych projektów.
Stopa zwrotu a ryzyko inwestycyjne
Oczekując jak najwyższej stopy zwrotu, należy się liczyć z wysokim ryzykiem. Najwyższe stopy osiągane są przy różnego rodzaju akcjach, bowiem to właśnie na giełdzie odnotowywane są wysokie wahania notowań. Jednego dnia możliwy jest zysk rzędu kilkunastu procent, zaś kilka dni później dane akcje mogą przynosić straty. Jeśli jednak wysokie ryzyko to nie jest Twoja bajka, poszukaj różnego rodzaju bezpiecznych inwestycji, lecz licz się z tym, że stopa zwrotu, a co za tym idzie – zysk, nie będzie aż tak wysoka.
Czytaj też:
Co to jest absolutna stopa zwrotu?