Kredytobiorca – kto to?
Określenie kredytobiorca jest wielokrotnie przytaczane w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe. O kim mówi ustawa? Powszechnie wiadomo, że kredytobiorca to osoba, która uzyskała kredyt. Od strony prawnej wygląda to tak, że kredytobiorcą może być osoba fizyczna, prawna lub nieposiadająca osobowości prawnej jednostka organizacyjna, która dostała kredyt. Bycie kredytobiorcą wiąże się z przyjęciem pewnych obowiązków, w szczególności tych dotyczących terminowego uregulowania zobowiązania. Kredytobiorca ma także swoje prawa.
Kredytobiorca a kredytodawca
Drugim określeniem często stosowanym w temacie kredytów jest kredytodawca. Może nim być bank (i tak jest najczęściej), lecz dopuszczalne jest również nazywanie kredytodawcą przedsiębiorcy, który udziela kredytu w ramach prowadzenia działalności. Kredytodawca ma prawo przeprowadzić czynności sprawdzające zdolność kredytową kredytobiorcy, co wiąże się z analizą jego sytuacji finansowej i gospodarczej. Kredytodawca może także sprawdzać, czy udzielone środki są wykorzystywane zgodnie z umową. Umowa kredytu jest zatem zawierana między kredytodawcą a kredytobiorcą.
Kto może zostać kredytobiorcą?
Aby zostać kredytobiorcą, należy:
- być obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej,
- osiągnąć pełnoletność,
- mieć nadany numer PESEL,
- posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
- wykazać się zdolnością kredytową.
Są to podstawowe warunki. Jednak bank przy udzieleniu kredytu bierze pod uwagę także inne okoliczności. Najlepiej, by o kredyt starała się osoba uzyskująca wysokie zarobki, co daje pewność, że uda jej się spłacić zobowiązanie. Na korzyść kredytobiorcy przemawia także jego wysokie wykształcenie. Wyższe szanse na kredyt mają również osoby w związkach małżeńskich, które posiadają dzieci. Choć wiąże się to z wyższymi wydatkami, świadczy także o odpowiedzialności kredytobiorcy i w razie problemów ze spłatą bank może oczekiwać regulowania zobowiązań również przez małżonka.
Maksymalny wiek kredytobiorcy
Banki starają się do każdego klienta podchodzić indywidualnie. Z pierwszymi trudnościami w ubieganiu się o kredyt można się spotkać po 70 roku życia. Zdecydowanie mniejsze ograniczenia wiekowe występują w ubieganiu się o kredyt gotówkowy niż w przypadku kredytu hipotecznego.
Jakie obowiązki ma kredytobiorca?
O prawach i obowiązkach kredytobiorcy mówi nam ustawa z dnia 11 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim oraz ustawa Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Wzięcie kredytu wiąże się z powstaniem nowych zobowiązań. Oczywiście podstawowym obowiązkiem kredytobiorcy jest spłata zobowiązania. Niewywiązanie się z umowy może skutkować wypowiedzeniem umowy przez bank lub zgłoszeniem długu do windykacji. Spłata zobowiązania musi zostać zrealizowana w terminie wskazanym w umowie. Bank może także rozbudować obowiązki względem kredytobiorcy. Wiele zależy w tym wypadku od umowy. Do innych obowiązków kredytobiorcy należą:
- zapłata naliczonych odsetek,
- zapłata prowizji,
- wykorzystanie kwoty kredytu zgodnie z warunkami umowy,
- umożliwienie przeprowadzenia przez bank działań na rzecz oceny zdolności kredytowej,
- zabezpieczenie wierzytelności poręczeniem, jeśli tego wymaga kredyt.
Jakie są prawa kredytobiorcy?
Kredytobiorca przede wszystkim musi wiedzieć jakiego zobowiązania się podejmuje. Dlatego też jednym z jego praw jest prawo do rzetelnej informacji o produkcie, czy usłudze. Bank powinien więc poinformować go o tym:
- jakiego rodzaju jest kredyt,
- jakie są jego koszty,
- w jakich terminach należy dokonać spłaty rat,
- jaki jest czas trwania kredytu,
- jaka jest Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO),
- czy istnieje konieczności spełnienia dodatkowych warunków, na przykład umów ubezpieczających, czy kosztów notarialnych.
Do innych praw należy:
- możliwość wcześniejszej spłaty kredytu,
- prawo do uzyskania wyjaśnień w razie odmowy udzielenia kredytu,
- prawo do odstąpienia od umowy.
Kredytobiorca a konsument
Określenia kredytobiorca i konsument są często stosowane zamiennie. Nawet w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, zamiast określenia konsument można się spotkać z kredytobiorca. Warto zaznaczyć, że od strony formalnej kredytobiorca jest osobą, która otrzymała kredyt bankowy. Natomiast osoba, która uzyskała zobowiązanie konsumenckie w postaci kredytu gotówkowego, konsolidacyjnego, samochodowego od banku, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, czy innych instytucji jest konsumentem. Warunkiem jest tutaj ograniczenie wartości zobowiązania nie wyższej niż 255 550 zł. W praktyce oba pojęcia są stosowane zamiennie i nie wprowadzają większych komplikacji.
Jak bank sprawdza kredytobiorcę?
Jak mówi art. 70 ustawy Prawo bankowe, udzielenie kredytu jest uzależnione od oceny zdolności kredytowej klienta. Bank może więc wymagać poświadczeń wskazujących na sytuację finansową kredytobiorcy. Sama ocena służy szacunkom możliwości spłaty zobowiązania przez kredytobiorcę w określonej wysokości rat. Wymagania są uzależnione od konkretnego banku. Zwykle brane są pod uwagę:
- wykształcenie,
- doświadczenie zawodowe,
- sytuacja rodzinna (liczbę osób na utrzymaniu kredytobiorcy oraz osób, które wnoszą do rodziny dochód),
- uwzględnienie w rejestrach długów,
- regularne dochody,
- życie osobiste,
- historia kredytowa.
Aby to wszystko potwierdzić, kredytobiorca musi dostarczyć do banku szereg wymaganych dokumentów. Życie zawodowe i wykształcenie ma pomóc w ocenie szans utrzymania się na rynku pracy przez kredytobiorcę. W ten sposób można oszacować ryzyko utraty pracy w przyszłości. Wysokość dochodów ma natomiast odpowiedzieć na pytanie, czy wnioskodawca będzie w stanie spłacać zobowiązania ze swojej pensji. Życie osobiste wskazuje na możliwość spłaty kredytu przez członków rodziny, w razie, gdyby sam kredytobiorca nie był w stanie. Natomiast pozytywna historia kredytowa uwiarygadnia kredytobiorcę w oczach banku lub odrzuca jego kandydaturę.
Czytaj też:
Kredyt konsumencki - co to jest i jak go otrzymać?