ORLEN znaczy innowacje
Oznacza to, że firma nie polega tylko na wynikach własnych prac badawczo-rozwojowych, ale wykorzystuje również zewnętrzne źródła innowacji poprzez współpracę z innymi podmiotami.
„Budowa silnego multienergetycznego koncernu to nie tylko zwiększanie skali dotychczasowej działalności poprzez akwizycje innych podmiotów ale również inwestycje w rozwój własnych technologii, testowanie i wdrażanie innowacji oferowanych przez podmioty technologiczne (startupy). Ważne przy tym jest, aby w tym obszarze działać świadomie i adresować przyszłe wyzwania zarówno regulacyjne, jak i biznesowe biorąc pod uwagę ekonomikę tych działań. Dlatego na początku należy gruntownie przenalizować trendy, zweryfikować własne możliwości średnio i długoterminowego inwestowania w R&D, rozpoznać zgromadzone w organizacji kompetencję i wiedzę i na tej podstawie dobrze zdefiniować i zaplanować cele strategiczne”. – podkreśla Konrad Jar, Dyrektor Wykonawczy ds. Strategii i Innowacji w ORLEN S.A.
Zgodnie ze Strategią
Dla tak dużej i różnorodnej Grupy, jak ORLEN innowacyjność to konieczność; wymóg utrzymania przewagi konkurencyjnej w zmieniających się warunkach rynkowych; to także odpowiedź na wyzwania związane z transformacją energetyczną. Te wyzwania dotyczą m.in. zrównoważonego rozwoju, dekarbonizacji czy cyfryzacji. Wizję, cele i kierunki rozwoju technologii i innowacji w Grupie ORLEN do roku 2030 – oraz w szerszej perspektywie do roku 2050 – określa w sposób kompleksowy Strategia Technologii i Innowacji. Wymieniono w niej wyzwania technologiczne, którym trzeba sprostać, zdefiniowano poziom ambicji oraz stopień zaangażowania Grupy ORLEN w rozwój technologii w poszczególnych obszarach.
Strategia określa trzynaście obszarów technologicznych, prezentujących kierunki rozwoju technologii i innowacji. To m.in. technologie wodorowe, które docelowo mają stać się paliwem przyszłości i na tym polu koncern planuje ekspansję. To również wydobycie (nowoczesny upstream), magazynowanie energii, efektywna produkcja rafineryjna, a także zaawansowana petrochemia i nowe generacje materiałów. Wśród wymienionych obszarów nie zabrakło także tak ważnych z punktu widzenia transformacji energetycznej i zrównoważonego rozwoju dziedzin, jak wytwarzanie czystej energii, gospodarka obiegu zamkniętego (recykling), ścieżki redukcji emisji czy biopaliwa i produkty pochodne (w tym przetwórstwo biomasy i przetwarzanie biometanu).
Innowacje i rozwój technologiczny mają dotyczyć również obsługi klientów i stacji paliw oraz sprzedaży hurtowej (obszar ten nazwano: nowoczesny klient i stacja przyszłości). Zdefiniowane w Strategii Technologii i Innowacji cele koncern realizuje poprzez narzędzia pozyskiwania nowych technologii w modelu open innovation (oznacza to, że firma nie polega tylko na wynikach własnych prac badawczo-rozwojowych, ale wykorzystuje również zewnętrzne źródła innowacji poprzez współpracę z innymi podmiotami). Filarami tego modelu i jego głównymi elementami są: fundusz ORLEN VC, akcelerator ORLEN Skylight oraz Centrum Badawczo-Rozwojowe.
ORLEN Skylight accelerator – narzędzie do testowania innowacyjnych technologii
Wyobraźcie sobie stację paliw, na której sam Robert Kubica promuje kawę i przekąski. Kto nie skusiłby się na małą czarnąw takim towarzystwie? Tak naprawdę napój i przekąskę reklamował nie słynny rajdowiec we własnej osobie, ale jego cyfrowy hologram – obraz w doskonałej jakości, zawieszony w trójwymiarowej przestrzeni. Taki nowoczesny, a zarazem niekonwencjonalny sposób promowania produktów za pomocą innowacyjnej technologii wdrożono w ramach Programu ORLEN Skylight accelerator dla start-upów Grupy ORLEN na dwóch stacjach paliw. Teraz, po zakończeniu testów na stacjach, hologramy służą jako nowoczesny nośnik informacji, wzbogacając m.in. wydarzenia realizowane przez ORLEN.
Ale to nie wszystko. Sklep bez sprzedawców, czynny 24 godzinę na dobę, 7 dni w tygodniu – to kolejny pomysł, który został zrealizowany w ramach korporacyjnego programu akceleracyjnego realizowanego w Grupie ORLEN. Pierwszy taki punkt automatycznej sprzedaży pod marką ORLEN w ruchu był testowany na Dworcu PKS Zachód w Warszawie. W asortymencie znalazło się ponad 300 produktów: przekąski, dania gotowe, napoje, w tym gorąca kawa, środki higieny osobistej, takie jak chusteczki czy pasta do zębów. Zakupy w takim punkcie są intuicyjne i proste: produkty wybiera się na ekranie dotykowym i płaci za nie za pomocą karty. Odbiera się je ze specjalnej szuflady.
Pilotaż cyfrowego bliźniaka dla jednego z węzłów technologicznych instalacji produkcyjnej do destylacji ropy naftowej w Zakładzie Produkcyjnym ORLEN S.A. w Płocku to rezultat współpracy programu akceleracyjnego stworzonego przez ORLEN z hiszpańską spółką Inprocess. Koncepcja cyfrowego bliźniaka, wywodząca się z idei Przemysłu 4.0, to nic innego jak wirtualna kopia rzeczywistej instalacji produkcyjnej. Cyfrowy bliźniak ma odzwierciedlać jej zachowanie, wobec ciągle zmieniających się parametrów procesowych. W tym projekcie odpowiednio zainstalowane oprogramowanie bliźniaka imitowało proces technologiczny na węźle stabilizacji i rektyfikacji benzyn na instalacji destylacji rurowo-wieżowej. W efekcie uzyskano przyrost produkcji wysokomarżowego LPG i zmniejszenie emisji do atmosfery tzw. suchego gazu.
Takich projektów zrealizowanych w ramach programu ORLEN Skylight accelerator, jest dużo więcej i dotyczą one praktycznie wszystkich obszarów działalności koncernu. Akcelerator stanowi bowiem platformę umożliwiającą pozyskanie i testowanie technologii w modelu open innovation przez spółki z Grupy ORLEN.
Program ORLEN Skylight działa na rynku już ponad trzy lata, od 2021 r., łącząc potencjał początkujących, innowacyjnych przedsiębiorców z doświadczeniem multienergetycznego koncernu. Nabór do 12. rundy zakończył się w dniu 3 listopada br.; we wszystkich zrealizowanych dotąd rundach naboru wpłynęło ponad 800 aplikacji od polskich i zagranicznych start-upów.
Tym, co świadczy o naprawdę dużym zainteresowaniu programem akceleracyjnym Grupy ORLEN, jest fakt, że zgłoszenia nadchodzą nie tylko z Polski i nie tylko z Europy, ale także z Ameryki Południowej i Północnej czy Azji. Nic dziwnego; ORLEN jest przecież największą firmą w Europie Środkowo-Wschodniej, działającą nie tylko w Polsce, ale także na rynku litewskim, niemieckim, czeskim, słowackim, austryjackim i węgierskim. Stwarza to start-upom ogromną szansę na zdobycie nowych klientów, rozwój i zyskanie biznesowych korzyści. Co więcej, to również szansa na zyskanie doświadczenia – podczas procesu akceleracyjnego każdy start-up ma zapewnione wsparcie specjalistów i ekspertów ze spółek Grupy ORLEN (technologów, specjalistów odpowiedzialnych za procesy produkcyjne czy wsparcie IT), dzięki czemu mogą pracować nad wdrożeniem i udoskonaleniem swojego rozwiązania. Start-upy mają również zapewniony dostęp do infrastruktury operacyjnej, czyli np. do stacji paliw czy instalacji produkcyjnych.
W portfelu ORLEN Skylight Accelerator znajduje się obecnie ponad 40 start-upów, które zakończyły projekty pilotażowe bądź są w trakcie ich realizacji.
ORLEN postanowił również rozszerzyć swoje działania w obszarze startupów o etap inkubacji pomysłów. W tym celu został partnerem ekosystemowym pięciu Platform startowych finansowanych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości., . Dzięki wdrożeniu tego narzędzia, ORLEN oferuje weryfikację technologiczną i biznesowych młodych spółek, mentoring biznesowy oraz – dla najlepszych projektów startupowych – ocenę potencjału dla ich udziału w programie ORLEN Skylight accelerator. Tylko w tym roku do oceny specjalistów z ORLEN trafiło już ponad 100 startupów z Platform startowych.
ORLEN VC, czyli fundusz na innowacje
ORLEN VC to fundusz korporacyjny, powołany w celu pozyskiwania dostępu do nowych rozwiązań i technologii oraz wdrażania ich w działalności podstawowej i biznesach pokrewnych. Na ten cel Koncern planuje przeznaczyć pół miliarda złotych w perspektywie 10 lat.
ORLEN VC wspiera spółki technologiczne, pracujące nad nowoczesnymi produktami lub usługami, wpisującymi się w strategię Koncernu. Tak więc fundusz poszukuje perspektywicznych projektów z branż, które pokrywają się z obszarami wyznaczonymi w Strategii Technologii i Innowacji i koncentruje się na budowaniu długoterminowych relacji ze start-upami z Europy i Izraela, które posiadają produkty gotowe do wdrożenia. ORLEN VC inwestuje w innowacyjne technologie start-upów oraz globalne fundusze venture capital (to m.in. ETF Partners i Emerald Technology Ventures). W portfolio funduszu znajdują się już m.in. takie firmy, jak ICsec –najbardziej zaawansowany polski producent rozwiązań z zakresu cyberbezpieczeństwa; Heimdall Power – norweski dostawca platformy do monitoringu i poprawy efektywności sieci dystrybucyjnych energii elektrycznej, Circunomics – niemiecka spółka prowadząca platformę promującą wykorzystanie baterii w drugim życiu oraz ich późniejszy recykling, czy Euroloop – polski producent jednych z najbardziej zaawansowanych ładowarek do ultraszybkiego ładowania samochodów elektrycznych.
Tam, gdzie rodzą się wynalazki, czyli Centrum Badawczo-Rozwojowe ORLEN
Oddana do użytkowania w maju 2021 r. inwestycja kosztowała ok. 184 mln zł., która w kolejnych miesiącach była sukcesywnie wyposażana, w instalacje pilotażowe, a zgromadzona aparatura laboratoryjna uruchamiana zgodnie z najwyższymi standardami obowiązującymi w ORLEN. Równolegle, pracownicy zdobywali wymagane kompetencje, opracowywali instrukcje stanowiskowe i zabezpieczyli niezbędne pozwolenia, na funkcjonowanie nowej infrastruktury Centrum Badawczo-Rozwojowego (CBR) w ORLEN S.A. Jak mówią pracujący tam inżynierowie i naukowcy, Centrum to wyjątkowa przestrzeń, pozwalająca na prowadzenie badań i testów w unikalnych warunkach, w większości nieosiągalnych w świecie nauki w regionie.
Sama hala odwzorowań i pilotaży to 2000 m2. zaawansowanej technologicznie powierzchni, co umożliwia swobodne korzystanie z posadowionych w instalacji badawczych – obecnie Centrum jest wyposażone w 8 instalacji testowych. Placówka, która jest położona w sąsiedztwie głównego zakładu produkcyjnego koncernu, największego kompleksu rafineryjno-petrochemicznego w Polsce, zajmuje się m.in. optymalizacją procesów produkcji oraz nowymi technologiami w segmentach petrochemii, rafinerii, a także nisko- i zeroemisyjnej energetyce. Od 2022 r. przeprowadzono w niej weryfikację technologii wytwarzania biokomponentów do zastosowania w produkcji olejów napędowych. Autorskie rozwiązanie, oparte na nowatorskiej, polskiej koncepcji technologicznej dostosowano do warunków CBR, budując ok. 10 m trój reaktorową instalację, będącą jednym z pierwszych od lat przeskalowaniem z warunków laboratoryjnych do ¼ techniki. Instalacja ta stała się poligonem doświadczalnym w granicach którego pracownicy ORLEN S.A. samodzielnie wykonali odwzorowanie i jej obsługę, potwierdzając skalowalność i jakość produktu.
CBR będące integralną częścią ORLEN było też miejscem prowadzenia działań optymalizacyjnych i weryfikacji skuteczności działania dodatków do paliw Efecta i Verva. Jedyna w GK ORLEN dwustanowiskowa hamownia silnikowa ustawicznie była wykorzystywana do oceny atrybutów rynkowych najważniejszy paliw ORLEN, co szczególnie istotne silniki: benzynowy oraz dieslowski były wielokrotnie zasilano paliwami sprzedawanymi w regionie działania GK ORLEN, aby potwierdzić ich skuteczność w silnikach w zakresie zapewnienia żywotności oraz czystości.
W CBR od miesięcy prowadzone są też testy różnych mieszanin paliwa lotniczego typu JET A1, których wynik potwierdza najwyższe parametry w zakresie bezpieczeństwa i trwałości. Dla GK ORLEN, CBR stał się ważnym centrum kompetencyjnym, które może przetestować i ocenić potencjał wytwarzanych produktów w zakresie ponadnormatywnych właściwości fizykochemicznych oraz wsparciem technologicznym najnowszych inwestycji, dla przykładu przetwarzanie pozostałości z hydro-odsiarczania gudronu w procesie visbreakingu.
W tym zakresie ma znaczenie obecna
i rozwijana współpraca ORLEN z innymi spółkami z Grupy Kapitałowej, jak: ORLEN Asfalt, ORLEN Oil, Energa, ORLEN Unicre, a nawet polskimi młodymi podmiotami (startup) zaangażowanymi w rozwój technologii z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego. Skutecznemu osiąganiu pełnej skali działalności nie przeszkodziła obecność na terenie CBR pełno-skalowego szpitala tymczasowego covidowego, który formalnie przestał funkcjonować w dopiero listopadzie 2023 r.
Obecnie, najważniejszym zadaniem w CBR jest rozruch czterech instalacji odwzorowujących najważniejsze procesy rafineryjno-petrochemiczne, najważniejsze ze względy na uzyski i wpływ na efektywność procesową części rafineryjnej oraz petrochemicznej. Instalacje te zostaną objęte programem testów w zakresie doboru katalizatorów oraz surowców alternatywnych do ropy naftowej. Program ten został już opracowany i będzie realizowany w porozumieniu z wewnętrznymi interesariuszami, obszarem technologii oraz produkcji. Istotne jest że konstrukcja tych instalacji była specjalnie zaprojektowana pod potrzeby ORLEN S.A. a ich wykorzystanie już spotkało się z zainteresowaniem europejskich ośrodków badawczo-rozwojowych, w ramach projektów Horyzontu Europa, w których ORLEN już został, a w kolejnych może być w przyszłości partnerem międzynarodowych konsorcjów zorientowanych na opracowanie nowatorskich paliw lotniczych i chemikaliów. Na potrzeby tych działań został zbudowany zespół ekspertów i specjalistów, spośród których ok. 20. ma tytuł doktora nauk technicznych lub jest w stopniu zaawansowanym trwających studiów doktoranckich, realizowanych na uczelniach krajowych.
Biuro Badań i Rozwoju Petrochemii i Rafinerii Przyszłości, które jest odpowiedzialne za jedyne w Polsce branżowe CBR stale rozwija przyszłościowe technologie, zaplanowane do wróżenia w założonej perspektywie osiągnięcia celu neutralności emisji gazów cieplarnianych (GHG – greenhouse gases) ORLEN. Szczególne znaczenie ma rozwijana technologia przetwarzania ditlenku węgla (CO2) czy też przetworzonych katalitycznie pochodnych kwasów tłuszczowych w celu uzyskania wartościowych chemikaliów odznaczających się niskim indeksem oddziaływania na środowisko naturalne oraz polimerami, które GK ORLEN będzie miał w swojej ofercie po 2030 r. Technologie te są zabezpieczone prawem własności intelektualnej, a wobec nich zakończone zostały prace inżynierskie dotyczące projektowania przeskalowania do pilotażu w CBR i prowadzone prace przygotowawcze do wybudowania kolejnych 4 jednostek w Płocku.
Ostatnio ważnym akordem spinającym starania Biura w zakresie rozwoju własnych technologii katalitycznych było podpisanie umowy” Konsorcjum Katalitycznego” pomiędzy ORLEN S.A. a Politechniką Śląską. Inicjatywa ta będzie stymulowała przepływ wiedzy i generowała zapotrzebowanie na krajowe technologie katalityczne oraz katalizatory, których GK ORLEN może stać się beneficjentem.
Zeroemisyjne paliwo przyszłości
W czerwcu br. ORLEN uruchomił w Poznaniu pierwszą w Polsce, ogólnodostępną całodobową stację wodorową, na której można tankować samochody osobowe, ciężarowe, a także autobusy. Poznańska stacja jest częścią projektu Clean Cities, dofinansowanego ze środków unijnych w ramach instrumentu CEF oraz krajowych z programu „Zielony transport publiczny”. Stacja zasilać będzie flotę 25 autobusów należących do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Poznaniu.
Otwarta w Poznaniu stacja to tylko jeden z elementów programu wodorowego realizowanego przez ORLEN. Sam wodór, gaz, który dzięki nisko- lub nawet zeroemisyjności uważany jest na świecie za jeden z kluczowych elementów dekarbonizacji i ekologiczne paliwo przyszłości, jest szczególnym obszarem innowacyjności w Grupie ORLEN. To gaz, który ma wiele zastosowań: jest bezpiecznym, alternatywnym źródłem energii w transporcie, które wpływa na redukcję emisji dwutlenku węgla w miastach. Może być też wykorzystywany w przemyśle lub w sektorze komunalnym, np. w ciepłownictwie. Dodatkowo wytwarzanie wodoru pozwoli stabilizować pracę OZE (co bardzo ważne ze względu na rozwój tego sektora w Polsce), pozwalając na ich maksymalne wykorzystanie w momencie ograniczeń w odbiorze energii elektrycznej.
Strategia Wodorowa Grupy ORLEN, którą opublikowano dwa lata temu, przewiduje, że w rozwój w obszarze nisko- i zeroemisyjnego wodoru, opartego na odnawialnych źródłach energii i technologii przetwarzania odpadów komunalnych, koncern zainwestuje aż 7,4 mld zł do roku 2030. Zgodnie z nią do końca dekady Grupa ORLEN chce mieć około 0,5 GW nowych mocy wytwórczych wodoru pochodzących z odnawialnych źródeł energii oraz przetwarzania odpadów komunalnych. Dojście do tego celu będzie możliwe dzięki budowie w sumie 10 hubów wodorowych, głównie w Polsce. Wyprodukowany wodór będzie sprzedawany przedsiębiorstwom komunikacji miejskiej i prywatnym odbiorcom – otwarta w Poznaniu stacja to część programu Grupy ORLEN zakładającego uruchomienie do końca dekady ponad stu ogólnodostępnych stacji tankowania wodoru wraz z niezbędną logistyką.
Koncern w Strategii Wodorowej mocno stawia także na badania i rozwój
W 2021 r. w Trzebini zostało oddane do użytku laboratorium analityczne badania wodoru. Natomiast do 2025 r. w Centrum Badawczo-Rozwojowym w Płocku powstanie wyspecjalizowana pracownia wodorowa. Będą w niej prowadzone testy i badania na instalacjach w zakresie produkcji wodoru, jego jakości i oczyszczania, a także magazynowania i transportu.
ORLEN nie tylko sam rozwija kompetencje w dziedzinie wodoru, ale dzieli się wiedzą w ramach Akademii Wodorowej. Właśnie trwa nabór do trzeciej edycji. Akademia Wodorowa (Akademia H2) to program edukacyjny skierowany do studentów 3., 4. i 5. roku oraz absolwentów uczelni wyższych. Celem projektu jest wsparcie kształcenia kadr w zaawansowanych technologiach wodorowych z uwzględnieniem różnych kompetencji – inżynierskich, ekonomicznych, społecznych, regulacyjnych czy prawnych.
Wysokie nakłady na innowacje, wiele obszarów innowacyjności, otwarty model pozyskiwania innowacji i wreszcie wyznaczanie nowych kierunków innowacji, takich jak technologie wodorowe – wszystkie to sprawia, że ORLEN jest jedną z najbardziej innowacyjnych firm w Polsce i liderem nowych technologii na krajowym rynku.