Zamieszanie wokół „babciowego" i RKO. Mamy komentarz rzecznika ZUS
We wtorek „Fakt" podał, że rodzice informują się pocztą pantoflową, że nie należy wydawać pieniędzy otrzymanych w ramach programu "Aktywny rodzic" (znany również jako „babciowe"), gdyż ZUS może przesłać wezwanie do ich zwrotu. W komentarzu przesłanym do naszej redakcji ZUS przypomina, że uruchomiony wraz z początkiem października program "Aktywny rodzic" obejmuje trzy świadczenia dla rodziców dzieci od 12. do 35. miesiąca życia:, „Aktywnie w domu”, „Aktywnie w żłobku” i „Aktywni rodzice w pracy”. ZUS zwraca uwagę, że pierwsze świadczenie zastąpiło Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO). Przypomnijmy, że jest to świadczenie wprowadzone przez poprzedni rząd, zakłada wypłaty świadczenia na drugie i kolejne dziecko w wieku 12-35 miesięcy. Wypłacane jest 12 tys. zł i to sam rodzic decyduje, czy chce pobierać świadczenie w wysokości 1 tys. zł przez rok, czy po 500 zł przez dwa lata.
– Jeśli rodzice pobrali już na dziecko pełne 12 tys. zł RKO, to z nowego programu mogą ubiegać się o jedno z dwóch świadczeń: „Aktywnie w żłobku” – jeśli dziecko uczęszcza do żłobka bądź „Aktywni rodzice w pracy” – jeśli rodzice są aktywni zawodowo, a dziecko nie chodzi do żłobka – pisze ZUS.
– Jeśli rodzice pobierają na dziecko RKO, ale nie wykorzystali pełniej kwoty 12 tys. zł., to z nowego programu mogą się ubiegać o jedno z trzech świadczeń: „Aktywnie w żłobku”, „Aktywni rodzice w pracy”, a także „Aktywnie w domu”. Przy czym łączna kwota RKO i „Aktywnie w domu” nie może przekroczyć 12 tys. zł na dziecko – dodaje.
W jakiej sytuacji RKO będzie przyznawane dalej?
ZUS podkreśla, że jeśli prawo do RKO zostanie uchylone, ponieważ zostało przyznane świadczenie z programu „Aktywny rodzic”, to rodzic nie będzie już mógł ponownie wrócić do pobieranego wcześniej świadczenia RKO. Ale jeśli rodzice pobierają RKO w kwocie po 1 tys. zł miesięcznie, mogą je nadal pobierać na zasadzie praw nabytych do osiągnięcia limitu 12 tys. zł albo ukończenia przez dziecko 35. miesiąca życia.
– W celu zapewnienia ciągłości wypłacania świadczeń w okresie przejściowym, czyli w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie, rodzice, którzy mieli przyznane prawo do RKO i złożyli wniosek o „Aktywnie w żłobku” albo „Aktywni rodzice w pracy”, albo „Aktywnie w domu”, w dalszym ciągu mieli wypłacane RKO – zaznacza ZUS.
– Jako że nie można pobierać za jeden miesiąc dwóch świadczeń, RKO wypłacony za miesiące, za które zostało przyznane świadczenie „Aktywnie w żłobku”, „Aktywnie w domu” lub „Aktywni rodzice w pracy”, podlega rozliczeniu z ZUS – dodaje.
ZUS podkreśla, że osoby pobierające RKO otrzymały w sierpniu na PUE ZUS informację, że nie jest możliwe łączenie pobierania świadczeń z RKO i programu „Aktywny Rodzic”, a decyzja co do wyboru konkretnego świadczenia leży po stronie rodziców.
– Po przyznaniu prawa do nowego świadczenia ZUS wydaje decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia RKO wypłaconego w trakcie trwania procedury rozpatrywania wniosku – wyjaśnia ZUS.
Przykład: Rodzic ma przyznane prawo do RKO na dziecko od kwietnia 2024 r. do marca 2025 r. ZUS przekazuje rodzicowi środki po 1 tys. zł. 4. dnia każdego miesiąca. W październiku br. rodzic złożył wniosek o świadczenie „Aktywni rodzice w pracy”. W listopadzie br. ZUS przyznał prawo do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” od października br. i wypłacił to świadczenie 29 listopada br. za październik br. Świadczenia z programu „Aktywny rodzic” są wypłacane w danym miesiącu za miesiąc poprzedni, dlatego następna płatność, czyli za listopad będzie na koniec grudnia. Oznacza to, że w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie – w celu zachowania ciągłości wypłat – ZUS wypłacił RKO rodzicowi 4 października i 4 listopada. Wraz z przyznaniem nowego świadczenia ZUS uchylił prawo do RKO. Ponieważ nie można pobierać dwóch świadczeń za ten sam okres, RKO jako świadczenie niższe podlegał rozliczeniu z ZUS za okres, za który przyznano wyższe świadczenie z nowego programu.
Uchylono prawo do RKO na 42 tys. dzieci
W dniach 4-5 grudnia rodzice otrzymali na PUE ZUE (eZUS): informację o przyznaniu prawa do świadczeń z programu „Aktywny Rodzic” i decyzję o uchyleniu prawa do RKO oraz możliwych sposobach rozliczenia nadpłaconego świadczenia RKO. Zapytaliśmy ZUS, jak częste są przypadki uchylenia prawa do RKO.
– ZUS uchylił prawo do świadczenia RKO na ok. 42 tys. dzieci w związku z przyznaniem od października 2024 r. prawa do jednego ze świadczeń z programu „Aktywny Rodzic”. Sukcesywnie rozpatrujemy pozostałe wnioski – podkreśla w komentarzu rzecznik ZUS Wojciech Dąbrówka.
Nadpłaconą kwotę RKO klienci mogą rozliczyć z ZUS, dokonując jednorazowej wpłaty na rachunek ZUS albo w ratach. Wpłaty należy dokonać na numer rachunku bankowego, z którego ZUS przekazał przelew ze świadczeniem, a w tytule przelewu należy wprowadzić dane które były w tytule przelewu otrzymanego z ZUS z kwotą RKO.
Nadpłaconą kwotę RKO ZUS może również potrącać miesięcznie z bieżących świadczeń dla rodzin np. ze świadczenia wychowawczego 800 plus albo ze świadczenia przyznanego z programu Aktywny Rodzic. Rodzice mogą uzgodnić z ZUS wysokość miesięcznych rat potrąceń z bieżących świadczeń.