Nowy sposób na dodatkową emeryturę. UE zmienia zasady
Komisja Europejska przedstawiła pakiet zmian dotyczących Ogólnoeuropejskiego Indywidualnego Produktu Emerytalnego (OIPE). Celem jest wzmocnienie dobrowolnego, dodatkowego oszczędzania na starość w całej Unii Europejskiej oraz zwiększenie dostępności i atrakcyjności tego rozwiązania dla obywateli.
Dodatkowy filar
OIPE to dodatkowy filar zabezpieczenia finansowego na emeryturze, funkcjonujący obok państwowych systemów emerytalnych. Produkt jest dobrowolny, a zgromadzone środki można przenosić pomiędzy państwami członkowskimi. Europejskie subkonto może założyć każdy mieszkaniec UE – także osoby bez zatrudnienia, w tym bezrobotni czy studenci. W Polsce OIPE działa od października 2023 r., a usługę oferuje Finax, obecny również na Słowacji, w Chorwacji, Czechach i na Węgrzech. Na konto OIPE można przelać środki z IKE, poza obowiązującym limitem wpłat. W 2025 r. limit wpłat wynosił 26 019 zł. Produkt jest zwolniony z tzw. podatku Belki, a środki można gromadzić zarówno w złotych, jak i w euro.
Mimo tych zachęt zainteresowanie OIPE w Polsce – zarówno po stronie klientów, jak i dostawców – pozostaje na razie umiarkowane. Bruksela chce to zmienić poprzez modyfikację zasad funkcjonowania produktu. Jak wskazuje Stockwatch.pl, Komisja Europejska proponuje ujednolicenie opodatkowania OIPE w całej Unii. Kolejnym elementem pakietu jest likwidacja 1-proc. limitu opłat w podstawowym wariancie produktu i zastąpienie go zasadą „value for money”, czyli powiązania kosztów z poziomem ryzyka i oczekiwanym zwrotem. Ma to uatrakcyjnić OIPE dla instytucji finansowych i pobudzić rozwój rynku.
Istotną zmianą ma być także rezygnacja z obowiązkowego doradztwa inwestycyjnego przy zawieraniu umów na podstawowy OIPE. Ma to uprościć proces, obniżyć bariery wejścia i ułatwić sprzedaż produktu, także w kanałach internetowych. Unia proponuje, by OIPE był oferowany w dwóch wariantach: „podstawowym” i „dostosowanym”. W wersji podstawowej 95 proc. aktywów ma stanowić prosty, przejrzysty portfel, oparty na akcjach i obligacjach. Szef Finax na Polskę, Przemysław Barankiewicz, zapowiada dwa modele inwestowania – 100 proc. akcji lub 80 proc. akcji i 20 proc. obligacji, w obu przypadkach z wykorzystaniem ETF-ów. Rozważane jest także tworzenie wariantów „dostosowanych”, które na wybranych rynkach mogłyby kierować kapitał na lokalne giełdy i w krajowe papiery.
Propozycje KE
Nowe propozycje Komisji Europejskiej przewidują ponadto możliwość lokowania do 5 proc. środków OIPE w aktywa alternatywne lub nienotowane. Ma to służyć większej dywersyfikacji portfela oraz poprawie potencjału długoterminowych stóp zwrotu. Projekt zmian trafi teraz do Parlamentu Europejskiego oraz Rady UE, gdzie będą toczyły się dalsze prace legislacyjne.
Na tle planowanych korekt widać, jak ważne staje się dodatkowe oszczędzanie na emeryturę. Z badań Finax wynika, że 53 proc. Polaków widzi swoją przyszłą emeryturę jako spokojne życie bez stresu, głównie w domowym zaciszu. 38 proc. chciałoby w tym okresie podróżować i poznawać świat, 32 proc. zamierza poświęcić czas rodzinie i wnukom, 22 proc. stawia na aktywny tryb życia, a 11 proc. myśli o rozwoju osobistym.
Jednocześnie wielu obawia się, że nie będzie ich na takie plany stać. Dla 19 proc. Polaków niewystarczające środki na starość to jedno z największych zmartwień finansowych, a w grupie osób w wieku 45–54 lata odsetek ten sięga 30 proc. Dane o stopie zastąpienia – relacji emerytury do ostatniego wynagrodzenia – pokazują skalę wyzwań. W 2015 r. wskaźnik wynosił 58 proc., obecnie spadł do 50 proc., a do 2060 r. może obniżyć się do ok. 25 proc. Oznacza to, że osoba zarabiająca dziś 10 tys. zł miesięcznie na emeryturze otrzymałaby około 2,5 tys. zł. Przy niezmiennych kosztach mieszkania, wyżywienia i leków różnica ta może być dla wielu szczególnie dotkliwa.