Inwestowanie w OZE w czasie pandemii? Jest drożej i bardziej ryzykownie

– Wzrosło i ryzyko, i koszty – mówi o inwestowaniu w OZE Paweł Olkowicz z DNB Bank Polska. Marże finansowania udzielonego przez banki klientom z sektora OZE są w tej chwili wyższe niż przed pandemią, ale z drugiej strony – dwukrotna obniżka stóp procentowych NBP spowodowała, że całkowite koszty finansowania są znacznie mniejsze. To m.in. z tego powodu w nadchodzących miesiącach inwestycje w OZE powinny powrócić do tempa sprzed pandemii.

– Polska przeżywa w tej chwili boom związany z zainteresowaniem inwestorów z zewnątrz i sektora finansowego. Nasz rynek jest zalewany przez zagranicznych inwestorów i są to najwięksi światowi gracze w tej branży. To nam daje podwójne korzyści. Po pierwsze, korzystamy z ich silnego zaplecza finansowego, co gwarantuje wysokie poziomy ich wkładu własnego w projekty realizowane w Polsce. Po drugie, mają oni olbrzymie doświadczenie z wielu rynków, którym chętnie się dzielą, a my lokalnie na tym korzystamy – mówi agencji Newseria Biznes Paweł Olkowicz, ekspert w Departamencie Finansowania Strukturyzowanego i Projektowego w DNB Bank Polska.

Polska masowo inwestuje w OZE

Polska jest w ostatnich latach wielkim placem budowy dla inwestycji w odnawialne źródła energii. Według danych Urzędu Regulacji Energetyki na koniec II kwartału br. łączna moc zainstalowana w OZE w polskim systemie przekroczyła 9474 MW. Dla porównania jeszcze pięć lat wcześniej wynosiła 6970 MW.

Głównym obszarem inwestycji jest fotowoltaika, która cieszy się rosnącą skokowo popularnością. Na początku sierpnia br. moc zainstalowana w instalacjach PV w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym wyniosła 2261,347 MW. Oznacza to wzrost o ponad 156 proc. rok do roku – wynika z danych PSE. Przed nią wciąż jednak plasuje się energetyka wiatrowa. Według URE w II kwartale br. w Polsce funkcjonowało 6039 MW w energetyce wiatrowej. Farmy są rozwijane na razie na lądzie, ale w przyszłym roku ma wejść w życie tzw. ustawa offshorowa – wyczekiwana przez branżę i inwestorów – która usprawni i przyspieszy wart 30 mld zł projekt budowy morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Prąd ma popłynąć z nich już ok. 2025 roku. Docelowo w polskiej strefie planowane jest oddanie ponad 10 GW mocy zainstalowanej. To oznacza, że w nadchodzących kilku latach na Bałtyku szykuje się inwestycyjny boom.

– Banki bardzo chętnie finansują takie inwestycje. W Polsce jest około sześć–siedem banków komercyjnych, które mają na to strategię i duży apetyt oraz kapitał potrzebny, żeby finansować inwestycje w energetykę odnawialną. Obok nich mamy jeszcze instytucje multilateralne, jak Europejski Bank Inwestycyjny czy Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, które są aktywne na polskim rynku. Mamy także do czynienia z innymi podmiotami, np. EKF, czyli państwową organizacją wspierającą eksport duńskich towarów na świecie, która w tej chwili współfinansuje bardzo dużą farmę wiatrową zasilaną turbinami Vestasa – mówi ekspert DNB Bank Polska

Jak wskazuje, na finansowanie inwestycji w OZE duży wpływ ma w ostatnich miesiącach globalna pandemia SARS-CoV-2.

– W fazie konstrukcyjnej musimy mierzyć się np. z ryzykiem niewyprodukowania lub niedostarczenia turbin, paneli fotowoltaicznych na czas. Wiele podzespołów powstaje w Chinach, które w czasie lockdownu miały przestoje w produkcji i transporcie. Z drugiej strony mamy ryzyko związane z ludźmi i firmami, które wykonują montaż i budują farmę. Dla przykładu na jednym z ostatnich etapów finansowanej m.in. przez nas inwestycji tzw. commissioningu wykonywanym przez niemieckich inżynierów, mieliśmy sytuację, kiedy musieli oni zejść z budowy ze względu na lockdown i wrócić do Niemiec. Potem, po zniesieniu lockdownu, po powrocie do Polski przechodzili obowiązkową kwarantannę, co opóźniło oddanie projektu o pięć–sześć tygodni – podkreśla ekspert DNB Bank Polska.

Duże ryzyko

Dla banków problemami są też ogólny wzrost ryzyka i problemy ze spłatą kredytów w innych branżach, które rzutują na parametry i wskaźniki bankowe, poziomy ustalanych rezerw i wyniki finansowe. Banki rekompensują sobie to zagrożenie w opłatach i prowizjach pobieranych od klientów, stąd już w marcu część z nich zdecydowała się na renegocjację poziomu marż finansowania udzielonego klientom z różnych branż, w tym z sektora OZE. Dziś są one wyższe niż przed pandemią. Dodatkowo na kwoty dostępnego finansowania i parametry projektów wpłynęły też niestabilny rynek walutowy i zmieniające się nieustannie kursy złotego w stosunku do euro.

– Kursy na rynku walut zmieniały się bardzo niekorzystnie z punktu widzenia naszych klientów i kredytobiorców. Wzrost kursu euro do złotówki przekładał się znacząco na parametry i kwoty dostępnego finansowania, a tym samym na koszty samego finansowania – mówi Paweł Olkowicz.

Z drugiej strony dwukrotna obniżka stóp procentowych przez NBP do rekordowo niskich poziomów spowodowała, że całkowite koszty finansowania są w tej chwili znacznie mniejsze.

– Obniżka stóp procentowych pozwoliła w długim okresie znacznie obniżyć koszt finansowania projektów OZE. Jeszcze przed pandemią średnia wycena IRS-ów 10- czy 12-letnich wahała się między 1,8 a 2 proc. Natomiast w tej chwili na analogiczne okresy możemy uzyskać stopy rzędu 1–1,2 proc. W tak długim czasie to jest bardzo zauważalna obniżka, jeśli chodzi o średni koszt finansowania – mówi ekspert DNB Bank Polska.

Bank DNB prognozuje, że pandemia koronawirusa tylko chwilowo zachwiała inwestycjami w OZE i wstrzymała prace w tym sektorze, a w nadchodzących miesiącach licznie pojawią się kolejne projekty inwestycyjne.

– Różne szacunki pokazują, że w tym roku inwestycje w OZE spadną o ok. 13–20 proc. w stosunku do 2019 roku. Moim zdaniem spadek nie będzie tak duży. Wszystkie te inwestycje, które są opóźnione, zostaną dokończone i wystrzelą na początku i w trakcie 2021 roku – ocenia Paweł Olkowicz.

Nie wystarczy środków na kredytowanie

Jak podkreśla, sektor bankowy w Polsce, choć dysponuje sporym kapitałem, nie ma wystarczających środków, żeby całkowicie sfinansować zieloną transformację. Banki już w tej chwili kredytują projekty OZE w fotowoltaice i energetyce wiatrowej o łącznej mocy kilku gigawatów, a na horyzoncie jest budowa morskich farm wiatrowych na Bałtyku, projekty gazowe i atomowe. Stąd niezbędne będzie też wsparcie po stronie spółek energetycznych i paliwowych. Polski rynek bankowy działa dosyć sprawnie i dysponuje sporym kapitałem, jednak przy tak ogromnej skali zaangażowania mogą pojawiać się kwestie związane z odpowiednią dywersyfikacją ryzyka pomiędzy sektory i projekty.

– Jako przykład można podać kredyt udzielony ostatnio Grupie Orlen na kwotę prawie 2 mld zł, do czego było potrzebne konsorcjum aż 16 banków. Finansowanie inwestycji wiatru na morzu to są kwoty wielokrotnie wyższe, więc możliwości polskiego systemu bankowego mogą nie wystarczyć. Będziemy z pewnością potrzebowali pomocy ze strony instytucji finansowych z zagranicy, EBOR-u i EBI, które też mają w swojej misji i strategii finansowanie tego typu inwestycji. Potrzebna jest też dobra strategia państwa, które musi stworzyć warunki, ażeby móc takie inwestycje realizować –dodaje ekspert DNB Bank Polska.