Agencja Badań Medycznych już zmienia polską medycynę

Tegoroczną Nagrodę Innowatory Wprost w kategorii Medycyna otrzymała Agencja Badań Medycznych m.in. za działania w okresie epidemii COVID-19. Jak ABM wspiera zespoły lekarzy i naukowców w Polsce w walce z epidemią?

ABM bardzo szybko zareagowała na stan epidemiczny wprowadzony w marcu przez rząd. Już osiem dni później ogłosiliśmy nabór pierwszych projektów mających na celu walkę z koronawirusem. Wnioski oceniane były w ramach tzw. szybkiej ścieżki. Obecnie wszystkie umowy są zakontraktowane. ABM wsparła sumą ponad 60 mln zł niemal trzydzieści projektów dotyczących rozwiązań w walce z COVID-19. Dofinansowane badania dotyczą m.in. opracowania szybkich testów diagnozujących koronawirusa, schematów lekowych, ale też potencjalnych kandydatów na szczepionki.

Najgłośniej było w mediach na temat potencjalnego polskiego leku na COVID-19. Faktycznie jest szansa na polski lek, szczepionkę, testy, czyli nasze rodzime innowacje w diagnozowaniu, zapobieganiu i leczeniu COVID-19?

Bardzo na to liczę. Z powodu trwającej epidemii dofinansowaliśmy projekty relatywnie krótkoterminowe, trwające maksymalnie półtora roku, w związku z tym pierwsze efekty powinny się pojawić już w ciągu kilku miesięcy. Jeśli chodzi o preparat z osocza, o którym niedawno było głośno, to zalecam dużą rozwagę w komunikacji. Należy podkreślić, że na razie jest to dopiero „kandydat na lek”. Cieszymy się, że możemy finansować ten projekt, ponieważ rolą ABM jest wspomaganie innowacyjnych polskich firm i polskich naukowców. Z całą pewnością z tym preparatem związane są duże nadzieje. Osocze ozdrowieńców jest wykorzystywane m.in. w USA. Przed nami jednak jeszcze badania kliniczne, które dopiero potwierdzą profil bezpieczeństwa i skuteczność tego preparatu. Być może faktycznie będzie to przełom. Bardzo ciekawe mogą się okazać również wyniki badań toczących się w Narodowym Instytucie Onkologii nad terapiami fagowymi, tam prace są już bardzo zaawansowane. W Sieci Badawczej Łukasiewicz są zaś opracowywane szybkie testy na COVID-19 i mam nadzieję, że już od przyszłego roku zostaną one wdrożone do prób klinicznych. Liczymy na to, że już w przyszłym roku będziemy mogli korzystać z naszych krajowych testów.

W ciągu roku działalności ABM zdecydowała się finansować szereg niekomercyjnych badań klinicznych m.in. w onkologii, pediatrii, neurologii, kardiologii. Jakie były te najważniejsze? Czy zmieniły sytuację pacjentów?

Warto zwrócić uwagę, że liczba niekomercyjnych badań klinicznych, czyli takich, które nie są sponsorowane przez firmy farmaceutyczne, dzięki finansowaniu ABM wzrośnie w tym roku trzykrotnie. Do tej pory w Polsce rejestrowano rocznie kilka-kilkanaście niekomercyjnych badań klinicznych, w tym roku będzie ich już około 40. Przekłada się to na lepszy dostęp pacjentów do nowoczesnych terapii, szczególnie w onkologii i kardiologii. Co najmniej kilka tysięcy pacjentów będzie mogło dzięki badaniom klinicznym skorzystać z nowoczesnego leczenia. Nowe badania pojawią się również w obszarze hematoonkologii, pediatrii i chorób rzadkich. Wiele leków, które nie są obecnie dla pacjentów refundowane, stanie się dla nich dostępne w ramach badań klinicznych.

ABM dofinansowuje też powstanie Centrów Badań Klinicznych. Dlaczego tak ważne jest tworzenie takich centrów? Co na tym zyskują lekarze, naukowcy, pacjenci?

Dzięki grantowi w wysokości 100 mln zł powstanie w Polsce dziesięć Centrów Wsparcia Badań Klinicznych w uniwersytetach medycznych czy instytutach naukowo-badawczych. Chcemy, by to działanie było zaczątkiem stworzenia sieci centrów, które staną się konkurencyjne w skali Europy, a nawet świata. Ośrodki te zapewnią pacjentom dostęp do innowacyjnego leczenia, gwarantując przy tym komfort i bezpieczeństwo. Inwestycja w infrastrukturę pozwoli z kolei na kompleksowe i systemowe wsparcie realizacji badań zarówno komercyjnych, jak i niekomercyjnych. Postawiliśmy również na rozwiązania informatyczne, finansowe i prawne. Wszystkie te działania mają spowodować, że w Polsce będzie prowadzonych więcej badań klinicznych i więcej pacjentów weźmie w nich udział. Przełoży się to też na efekty gospodarcze oraz korzyści finansowe dla szpitali, ponieważ będą mogły prowadzić również badania komercyjne.

Niedawno ABM ogłosiła konkurs na największą nadzieję w onkologii: komórki CAR-T. Kiedy powstaną polskie komórki CAR-T?

Zakończyliśmy już przyjmowanie zgłoszeń, mamy dwa duże, ogólnopolskie konsorcja, które z sobą współzawodniczą. Obecnie trwa ocena formalna, w październiku wnioski zostaną ocenione przez panel międzynarodowych ekspertów. W listopadzie planujemy ogłosić zwycięzcę. Mamy nadzieję, że już na początku przyszłego roku pierwsi pacjenci będą mogli skorzystać z tego przełomowego leczenia.

A jakie są plany ABM na przyszły rok?

Przyszły rok to obiecywane konkursy na badania kliniczne w chorobach rzadkich. To bardzo istotny problem, w związku z tym mam nadzieję, że pojawi się dużo partnerów międzynarodowych takich badań. Chciałbym, by nasze działania korelowały również z planami Ministerstwa Zdrowia, dlatego chcemy ogłosić również konkurs na badania z zakresu neurologii i psychiatrii. Będziemy nadal wspierać medycynę kliniczną, a więc rozwijać badania z zakresu diabetologii, kardiologii, onkologii. Będziemy prowadzić duże badania populacyjne z zakresu epidemiologii i zdrowia publicznego, które dostarczą nam obiektywnej wiedzy dotyczącej m.in. wpływu czynników zewnętrznych na zdrowie, a także tego, jak polscy pacjenci reagują na określone leczenie. Planujemy również konkurs w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji do podejmowania decyzji w medycynie, a także konkurs na badania komercyjne w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.