Rząd przyjął plan finansowy państwa na najbliższe lata. Prognozowany wzrost płac i spadające bezrobocie

Dodano: 25 kwietnia 2017 19:51

Posiedzenie Rady Ministrów Źródło: Flickr / P. Tracz. / KPRM

Podczas wtorkowego posiedzenia Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie „Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2017-2020”, przedłożoną przez ministra rozwoju i finansów, wicepremiera, Mateusza Morawieckiego.

„Wieloletni Plan Finansowy Państwa” składa się z dwóch części: Programu konwergencji i celów głównych funkcji państwa wraz z miernikami stopnia ich realizacji (Program konwergencji. Aktualizacja 2017).

Program konwergencji. Aktualizacja 2017 prezentuje priorytety polityki rządu, planowane działania oraz ich wpływ na dochody i wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych. Przedstawia on także wstępną kwotę wydatków na 2018 r. (określaną za pomocą stabilizującej reguły wydatkowej), stan wdrożenia rekomendacji Rady Ecofin z 2016 r. oraz prezentuje średniookresową prognozę sytuacji gospodarczej Polski i jej finansów publicznych do 2020 r. Na podstawie analizy Programu unijna Rada Ecofin wydaje zalecenia dla polityk gospodarczych państw członkowskich, które należy uwzględnić przy projektowaniu budżetu na kolejny rok.

Cele polityki gospodarczej

Kierunki rozwoju gospodarczego Polski na najbliższe lata wskazuje Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), przyjęta przez Radę Ministrów 14 lutego 2017 r. Proponuje ona model rozwoju gospodarczego oparty na wzroście inkluzywnym (czyli zrównoważonym pod względem społecznym i terytorialnym). Oczekiwanym efektem realizacji Strategii będzie wzrost zamożności Polaków, zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz zmniejszenie dystansu rozwojowego między Polską a strefą euro.

Założenia makroekonomiczne

Wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. wyniesie 3,6 proc., czyli 0,9 pkt. proc. powyżej poziomu z 2016 r. Podstawowym czynnikiem wzrostu będzie popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych przy istotnym – w stosunku do 2016 r. – wzroście udziału inwestycji w tworzeniu PKB. W kolejnych latach realne tempo wzrostu PKB będzie stopniowo przyspieszać i wyniesie 3,8 proc. w 2018 r. oraz po 3,9 proc. w latach 2019-2020.
Relatywnej poprawie w otoczeniu zewnętrznym polskiej gospodarki towarzyszyć będzie przyspieszenie w wydawaniu środków unijnych z perspektywy finansowej 2014-2020. W efekcie można oczekiwać, że w najbliższych latach silnie przyspieszy tempo wzrostu inwestycji sektora instytucji rządowych i samorządowych, których udział w PKB zwiększy się do 4,5 proc. w 2017 r. i 5,0 proc. w 2018 r. (wobec 3,3 proc. w 2016 r.). W kolejnych latach, wraz z oczekiwanym przyspieszeniem inwestycji sektora prywatnego, udział inwestycji publicznych powinien ustabilizować się na poziomie średnio 4,6 proc. PKB.
Prognozuje się, że po okresie deflacji w latach 2015-2016, od 2017 r. średnioroczne zmiany inflacji będą stopniowo podążać w kierunku celu wyznaczonego przez NBP. W warunkach stabilizacji sytuacji na rynkach surowcowych oraz rynku żywności, średnioroczny wskaźnik inflacji w 2017 r. powinien ukształtować się na poziomie 1,8 proc., by w latach 2018-2019 wynieść po 2,3 proc. i w 2020 r. osiągnąć poziom 2,5 proc.
Przewiduje się, że w 2017 r. liczba osób pracujących w gospodarce wzrośnie przeciętnie o 0,5 proc. W kolejnych latach tempo tego wzrostu stopniowo obniży się do ok. 0,4 proc. w latach 2018-2019 i 0,3 proc. w 2020 r. Szacuje się, że w 2017 r. stopa bezrobocia spadnie do 5,7 proc. z 6,2 proc. w 2016 r. W 2018 r. ukształtuje się ona przeciętnie na poziomie 5,0 proc., aby w 2020 r. zmniejszyć się do rekordowo niskiego poziomu 4,0 proc.
Kontynuacja poprawy sytuacji na rynku pracy sprzyjać będzie wzrostowi wynagrodzeń w sektorze rynkowym. Uwzględniając zmiany wynagrodzenia w jednostkach sektora finansów publicznych przewiduje się, że w 2017 r. nominalne tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej wyniesie 4,8 proc. W kolejnych latach wyniesie ono odpowiednio 4,7 proc. w 2018 r., 5,1 proc. w 2019 r. i 5,3 proc. w 2020 r.
Przewiduje się, że w 2017 r. realne tempo wzrostu spożycia prywatnego przyspieszy do 4,0 proc. wobec 3,8 proc. z 2016 r. W kolejnych latach realne tempo wzrostu konsumpcji wyniesie średnio 3,5 proc.
W Polsce od 2002 r. (z wyjątkiem lat 2008-09) obserwowany jest systematyczny wzrost udziału eksportu w PKB. W 2016 r. osiągnął on rekordowy poziom 52,3 proc. wobec 27,1 proc. w 2001 r. Jednym z czynników tłumaczących tak dynamiczną zmianę struktury polskiego PKB jest utrzymująca się wysoka konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Z pewnością znaczenie miały też okresy relatywnie słabego popytu krajowego, zwłaszcza w latach 2012-2013. Oczekuje się, że w okresie do 2020 r. udział eksportu w PKB będzie nadal rósł, choć już wolniej. Realne tempo wzrostu eksportu będzie utrzymywać się średnio powyżej tempa wzrostu rynków eksportowych i wyniesie 7,1 proc. w 2017 r., 6,4 proc. w 2018 r. i po 6,0 proc. w latach 2019-2020.

Wykorzystanie środków z UE

Według danych za 2016 r., stopa absorpcji funduszy strukturalnych (relacja wypłaconych środków do dostępnego budżetu) w ramach perspektywy finansowej 2007-2013 wyniosła 95 proc. Oznacza to, że płatności dla Polski wyniosły już 63,8 mld euro – najwięcej w UE. Pozostałe środki perspektywy finansowej 2007-2013 (maksymalnie 5 proc.) przekazane zostaną jako płatność salda końcowego po przeprowadzeniu przez Komisję Europejską działań audytowych.

W 2016 r. Rada Ministrów przyjęła także plan, którego celem jest zapewnienie pełnego wykorzystania dostępnej dla Polski alokacji z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 – 82,2 mld euro. Wdrażanie planu przynosi rezultaty: na koniec 2016 r. trafiło już do Polski w ramach obecnej perspektywy finansowej ponad 6,6 mld euro, co jest najwyższą kwotą wśród wszystkich państw członkowskich UE. Według informacji Komisji Europejskiej, Polska jako jedyne państwo osiągnęła w 2016 r. poziom płatności zgodny ze swymi prognozami. Płatności przekazane do Polski w 2016 r. wyniosły 101 proc. prognozowanej kwoty, podczas gdy średnia dla UE wyniosła tylko 52 proc. Na obecnym etapie Polska jest więc krajem najlepiej przygotowanym do przyjęcia środków z polityki spójności.

Wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych

Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2017 r. wyniesie 2,9 proc. PKB, a w kolejnych latach będzie się obniżać; 2,5 proc. PKB w 2018 r., 2,0 proc. PKB w 2019 r. i 1,2 proc. PKB w 2020.
Deficyt strukturalny (tj. deficyt nominalny bez wpływu cyklu koniunkturalnego) zostanie ograniczony do 1,2 proc. PKB w 2020 r., a średniookresowy cel budżetowy (wynoszący minus 1,0 proc. PKB) zostanie osiągnięty rok później.
Zarządzanie długiem będzie się odbywało w warunkach stopniowego ograniczania deficytu oraz niepewności na rynkach finansowych. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2017 r. szacuje się na 55,3 proc. PKB, a w kolejnych latach przewidywany jest spadek zadłużenia do poziomu 54,8 proc. PKB w 2018 r., 54,0 proc. PKB w 2019 r. i 52,1 proc. PKB w 2020 r.

Odbudowa dochodów publicznych

Szacuje się, że w 2016 r. nastąpiło ograniczenie luki w podatku VAT o 1,6 pkt. proc., które było efektem wdrożenia działań mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego i poprawę ściągalności, takich jak Jednolity Plik Kontrolny, wdrożenie szeregu nowych mechanizmów analizy danych podatkowych, pakiet paliwowy oraz pakiet energetyczny.
W latach 2017-2018 wdrażany będzie kolejny pakiet rozwiązań regulacyjno-instytucjonalnych mających uszczelnić system podatkowy i zapobiec uszczuplaniu dochodów państwa, w szczególności jeśli chodzi o zwiększenie poboru podatku VAT oraz zwalczanie oszustw związanych z tym podatkiem.
Skutki finansowe (w ujęciu skumulowanym) działań uszczelniających system podatkowy w latach 2017-18 szacuje się na ponad 20 mld zł. W kolejnych latach działania będą zorientowane na ograniczenie luki podatkowej o dalsze 6 mld zł w 2019 r. oraz o 4 mld zł w 2020 r. Kluczową rolę będzie tu odgrywać oczekiwana poprawa efektywności ściągalności podatków w ramach Krajowej Administracji Skarbowej.

Realizacja rekomendacji Rady Ecofin

Polska realizuje wymogi dochodzenia do średniookresowego celu budżetowego (MTO). W 2015 r. dokonano większego niż wymagane przez prawo UE wysiłku fiskalnego, mierzonego poprawą wyniku strukturalnego i przestrzeganiem benchmarku wydatkowego (tj. zalecanego przez UE tempa wzrostu wydatków). W 2016 r. tempo dochodzenia do MTO uległo nieznacznemu zmniejszeniu, jednak odejście od ścieżki do MTO mierzone wysiłkiem strukturalnym nie było nadmierne, zaś benchmark wydatkowy pozostawał spełniony.
W Programie konwergencji. Aktualizacji 2017 przedstawiono kolejny pakiet działań uszczelniających system podatkowy w latach 2017-2018 oraz przedstawiono kierunki na lata 2019-2020.
Polskie ramy fiskalne obejmują system niezależnych instytucji fiskalnych o ugruntowanej pozycji i reputacji, w którym centralną rolę odgrywa Najwyższa Izba Kontroli. W ocenie Polski brakuje przesłanek ekonomicznych i prawnych do zastąpienia funkcjonujących instytucji fiskalnych nowo utworzoną radą fiskalną.

Źródło: CIR