Prawne i podatkowe aspekty kryptowalut
Od wielu lat na naszych oczach następuje dynamiczny rozwój kryptowalut. Cały czas wzrasta również społeczna świadomość na temat tego zagadnienia oraz liczba osób, która walutami wirtualnymi się interesuje. W tym kontekście pojawia się zasadne pytanie o podstawy prawne kryptowalut oraz sposób ich opodatkowania.
Definicja kryptowalut
Ustawą, która reguluje kryptowaluty, jest Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Pomimo że w ustawie tej nie pojawia się wprost wzmianka o kryptowalutach, to mowa jest w niej o walutach wirtualnych, do których kryptowaluty z całą pewnością należą. Ustawodawca w artykule 2 punkcie 26 wspomnianego aktu prawnego zdefiniował je w bardzo ciekawy sposób, stosując do tego celu metodę eliminacji i tłumacząc, czym waluty te nie są.
W świetle tej definicji waluty wirtualne są wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, nie będąc przy tym:
- Prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez Narodowy Bank Polski oraz inne, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej;
- Międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanowioną przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez kraje wchodzące w skład tej organizacji lub z nią współpracujące;
- Pieniądzem elektronicznym;
- Instrumentem finansowym;
- Wekslem ani czekiem.
Takie podejście ustawodawcy do powyższej definicji zapewne miało na celu objęcie swoim zasięgiem wszystkie, różniące się między sobą kryptowaluty, w tym również te nowopowstałe, a także wszystkie inne waluty wirtualne.
Definicja ta pośrednio wynika również z unijnej dyrektywy, która przez podobną metodę eliminacji, waluty wirtualne zdefiniowała jako: „cyfrowe wyznaczniki wartości, które nie są emitowane ani gwarantowane przez bank centralny lub organ publiczny, nie muszą być powiązane z walutą prawnie obowiązującą i nie posiadają prawnego statusu waluty lub pieniądza, lecz które są akceptowane przez osoby fizyczne lub prawne jako środek wymiany i mogą być przekazywane, przechowywane lub sprzedawane drogą elektroniczną” (art. 1 pkt 2 lit. d Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r.).
Opodatkowanie kryptowalut
Nie wszyscy zainteresowani tematem kryptowalut wiedzą, że obrót walutami wirtualnymi, zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, wiąże się z opodatkowaniem.
Podatek PIT
Przede wszystkim powiedzieć należy, że kryptowaluty opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Z artykułu 17 ustępu 1 punktu 11 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika bowiem, iż: „za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej”.
Wspomniany przychód z obrotu walutami wirtualnymi może przy tym nastąpić poprzez ich sprzedaż na giełdzie, a także zbycie w specjalnym bankomacie (zwanym czasem bitomatem), jak również w każdy inny sposób, dostępny na rynku. Przychód taki może wystąpić też poprzez zapłatę konkretną kryptowalutą za kupiony towar lub usługę. Przychodem na tym gruncie nie będzie natomiast obrót polegający na wymianie jednej waluty wirtualnej na inną walutę wirtualną.
Opodatkowanie kryptowalut następuje na podstawie art. 30b ust. 1a Ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem podatek dochodowy od odpłatnego zbycia walut wirtualnych wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu (dochodu, a więc sumy przychodów, po odjęciu od niej stosownych kosztów ich uzyskania).
Pamiętać przy tym należy, że podatek od dochodów uzyskanych z obrotu kryptowalutami należy odpowiednio wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym.
Danina solidarnościowa
Zaznaczyć należy także, że dochód z obrotu walutami wirtualnymi zaliczany jest do grupy przychodów, które uwzględniane są przy obliczeniach dokonywanych na potrzeby daniny solidarnościowej (nazywanej czasem III progiem podatkowym).
Podatek PCC oraz VAT
Sprzedaż i wymiana kryptowalut zwolniona jest natomiast z podatku od czynności cywilnoprawnych (wynika to z literalnego brzmienia art. 9 pkt 1a Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych) oraz podatku VAT, pod warunkiem że przychód z obrotu walutami wirtualnymi miał miejsce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kryptowaluty zdaniem KNF wciąż są niedoregulowane
Mimo że istnieją przepisy regulujące waluty wirtualne, które znajdują się przede wszystkim w Ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, to obszar ten wciąż jest niedoregulowany. W ostatnim komunikacie ze stycznia br. po raz kolejny podkreśliła to Komisja Nadzoru Finansowego.
KNF w komunikacie oznajmił, że nie licencjonuje, nie rejestruje i nie nadzoruje w pełnym zakresie giełd oraz kantorów kryptowalut. Nadzór nad tego rodzaju podmiotami KNF może przeprowadzić tylko w przypadku świadczenia przez nie usług płatniczych (na podstawie Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych).
Komisja Nadzoru Finansowego nie posiada także narzędzi umożliwiających udzielenie pomocy osobom poszkodowanym w razie ewentualnego upadku lub innych finansowych problemów konkretnych giełd oraz kantorów kryptowalut.
Podmioty te nie są także zobowiązane do posiadania rozwiązań prawnych i organizacyjnych, które gwarantowałyby swoim klientom bezpieczeństwo ich środków. Niezasadne jest więc porównywanie ich w tym kontekście do banków oraz innych instytucji płatniczych, które takie obowiązki posiadają.