– Akademia Kopernikańska nie będzie zwykłym uniwersytetem, ani konkurencją dla jakiegokolwiek uniwersytetu. Akademia Kopernikańska nie zastąpi żadnej innej instytucji w Polsce, np.: Polskiej Akademii Nauk. Akademia Kopernikańska ma służyć wzmocnieniu polskiej nauki i pokazaniu światu Mikołaja Kopernika jako wyjątkowego polskiego naukowca - wyjaśnił podczas panelu „Jak Akademia Kopernikańska zmieni polską naukę?” minister Przemysław Czarnek.
– W przyszłym roku będziemy obchodzić 550 rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Chcemy bardzo mocno podkreślić i raz jeszcze przypomnieć, że ten najsłynniejszy naukowiec polski był rzeczywiście Polakiem – mówił minister. Przypomniał o próbach przywłaszczenia Kopernika przez hitlerowskie Niemcy, kiedy w 1943 roku, obchodzili hucznie 470. rocznicę urodzin. Hitler zorganizował uroczystości podczas których stwierdzano, że Kopernik ma napisane w swoich dokumentach poświadczających pochodzenie: lud pruski, narodowość Polska. Niemcy byli przekonani, że to jest rzeczywiście Niemiec, a nie Polak.
W strukturze nowej Akademii zostało wyodrębnionych sześć Izb poświęconych rozwojowi naukowemu kierunków, którymi zajmował się Kopernik. Obok prac nad astronomią, naukami matematyczno – przyrodniczymi, medycyną, teologią czy naukami ekonomicznymi, Akademia będzie przyznawać stypendia, granty i nagrody najwybitniejszym polskim naukowcom pracującym zarówno w Polce, jak i za granicą. Zwieńczeniem organizowanych krajowych i międzynarodowych konferencji, sympozjów i seminariów, które również są wpisane w zakres działań Akademii ma być Światowy Kongres Kopernikański. Zgodnie z zapowiedziami pierwsze spotkanie polskiej, jak i światowej kadry akademickiej odbędzie się 19 lutego 2023 r., w 550 rocznicę urodzin wielkiego polskiego uczonego.
Jednym z elementów Akademii ma być także Szkoła Mikołaja Kopernika. Jej zadaniem jest – korzystając z bogatego dorobku polskich akademików – kształcić na najwyższym poziomie przyszłe „elity i kadry, które wezmą odpowiedzialność za państwo”.
Prof. Andrzej Waśko, doradca Prezydenta RP, Przewodniczący Rady ds. Rodziny, Edukacji i Wychowania przy Prezydencie RP tłumaczył powody zaangażowania prezydenta Andrzeja Dudy w inicjatywę powołania Akademii Kopernikańskiej. – Na uniwersytetach całego świata pracuje bardzo wielu Polaków, jest mnóstwo polskich naukowców na świecie. Nie ma natomiast ośrodka inicjatywy naukowej, który byłby wyposażony w instrumenty organizacyjne, logistyczne i finansowe, aby zbierać tę rozproszoną energię w Polsce i w interesie Polski. Wszystko po to, żeby polska nauka była lepiej reprezentowana i lepiej doceniana na świecie. Dziś bardzo dobrze postrzegani są polscy badacze, ale jako indywidualne osoby – mówił prof. Waśko.
Potwierdzeniem tej tezy były także słowa prof. Krzysztofa Górskiego, polskiego astronoma z Uniwersytetu Warszawskiego, pracującego na co dzień w Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology, członka zespołu naukowego misji satelity Planck, który chwali pomysł Akademii Kopernikańskiej jako płaszczyzny współpracy międzynarodowej. - Powołanie Akademii Kopernikańskiej to znaczące wydarzenie dla polskiej, a prawdopodobnie również światowej nauki. To potrzebne przedsięwzięcie. Myślę, że stworzy miejsce do spotkań i współdziałania między naukowcami zagranicznymi i krajowymi - mówił prof. Górski. Dodał, że powstanie akademii to także doskonała okazja do przedstawienia światu wielorakich aspektów działalności Mikołaja Kopernika. – Znaczące w Akademii Kopernikańskiej jest to, że kilka izb, które będą ją stanowić, będzie zajmować się promocją nauki w tych dziedzinach, które Kopernik obdarzył swoim zainteresowaniem – podkreślił profesor. Jak zaznaczył, wybitny Polak był przecież nie tylko astronomem, ale też – w obecnej nomenklaturze – teologiem, prawnikiem czy medykiem.
– Często ulegamy takiemu złudzeniu, że poziom intelektualny społeczeństwa, to poziom takiego, a nie innego stanu szkoły, a tymczasem ten porządek jest w zasadzie odwrotny – takie mamy szkoły średnie i podstawowe, jaki jest poziom życia intelektualnego w naszej kulturze, a to zależy od poziomu akademickiego i uniwersyteckiego – mówił w trakcie debaty Radosław Brzózka, Pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki do spraw strategii edukacyjnej. – Dlatego, jeśli myślimy o strategiach dla młodego pokolenia, myśląc od samego początku o pełnym rozwoju intelektualnym, moralnym i twórczym najmłodszych Polaków, to musimy się w pierwszej kolejności troszczyć się o to, co jest najtrafniejszym wyznacznikiem danej kultury w danej epoce. To jest właśnie poziom życia akademickiego – mówił Brzózka.
W trakcie debaty głos młodych naukowców reprezentowali: dr hab. inż. Alicja Kazek-Kęsik, członek Rady Młodych Naukowców oraz mgr inż. Jarosław Olszewski, przewodniczący Krajowej Reprezentacji Doktorantów, którzy podkreślali konieczność tworzenia skutecznych instrumentów wsparcia nauki, szczególnie w obszarze nauk ścisłych.
Dr hab. inż. Alicja Kazek-Kęsik podkreśliła, jak ważna jest współpraca międzynarodowa naukowców i dobra infrastruktura badawcza. Szansę na poprawę sytuacji w obu tych aspektach daje Akademia Kopernikańska. – Mikołaj Kopernik pokazał, że nauka jest interdyscyplinarna. Mam nadzieję, że uda się nawiązać współpracę z przedstawicielami innych dziedzin i wpłynie to na podniesienie jakości prowadzonych badań – podkreśliła dr Kazek-Kęsik.
Przewodniczący Krajowej Reprezentacji Doktorantów wyraził przekonanie, że w środowisku akademickim jest miejsce dla Akademii Kopernikańskiej, a o sukcesie przedsięwzięcia będzie decydowała jego oferta grantowa. – Mamy takie obszary, w których przydałoby się dodatkowe wsparcie dla młodych naukowców – wskazał mgr inż. Jarosław Olszewski. Jako przykład podał krótkoterminowe wyjazdy zagraniczne. – Takie aktywności mogą nam zintensyfikować umiędzynarodowienie naszej młodej kadry w sposób szerszy, owocujący dłuższą współpracą – mówił, wyrażając gotowość młodych do współpracy w ramach akademii.
Podsumowując, Akademia Kopernikańska ma wzmocnić polską naukę. Ma być nie tylko forum wymiany wiedzy, integracji polskiej kadry akademickiej, miejscem spotkań ze światową nauką, ale także katalizatorem projektów naukowych, które będą rozwijać nasz dorobek naukowy i budować konkurencyjność oraz reputację Polski w świecie. Klucz to szybszy dostęp do pozyskiwania środków na badania naukowe, które będą wspierać rozwój młodych naukowców i zachęcać kolejne pokolenia do wiązania swojej przyszłości zawodowej właśnie z nauką. Mając za patrona Kopernika nowy ośrodek akademicki ma szansę stać się wiodącą w Polsce, ale także rozpoznawalną i uznaną na świecie wizytówką polskiej nauki.
- Rozmowa z Radosławem Brzózką, Pełnomocnikiem Ministra Edukacji i Nauki do spraw strategii edukacyjnej, Szefem Gabinetu Politycznego Ministra Edukacji i Nauki: Jakie zmiany nastąpią w polskim systemie edukacji na poziomie szkolnictwa wyższego?