Pod koniec września odbyła się konferencja podsumowująca dotychczasowe prace dotyczące realizacji inwestycji związanych z Centralnym Portem Komunikacyjnym. Gotowy jest projekt koncepcyjny terminala lotniczego i dworca, w przygotowaniu jest projekt budowlany, spółka wykupiła ponad tysiąc hektarów terenu. Co jeszcze się dzieje w tym zakresie?
Marcin Horała, wiceminister funduszy i polityki regionalnej, pełnomocnik rządu ds. CPK: Na terenie inwestycji trwają liczne odwierty geologiczne, prace rozbiórkowe i przeprowadzki. Rzeczywiście, mamy projekt terminala i dworca, ale nie tylko: trwają inne zaawansowane prace projektowe, np. dotyczące dróg startowych i kołowania. Wykupiliśmy pod naszą inwestycję już znacznie więcej, bo prawie 1.100 hektarów terenu, a przed nami kolejne transakcje. W decydującą fazę wkroczyło postępowanie na wybór partnera finansowego dla części lotniskowej projektu. Jest gotowy master plan, mamy decyzję środowiskową, Plan Generalny i uzgodnienia z Urzędem Lotnictwa Cywilnego.
Jesienią spółka CPK złoży wniosek do Wojewody Mazowieckiego o wydanie decyzji lokalizacyjnej. Tempo procedur zależy od wojewody, ale zakładamy, że jest możliwe jej pozyskanie na przełomie roku. Kolejnym krokiem będzie wniosek o pozwolenie na budowę. Wymieniać można by jeszcze długo, ale w skrócie: dzieje się wiele, jednocześnie, równolegle i w nieustannym pędzie, żeby utrzymać się w niełatwym harmonogramie. Co ważne, dotychczas nam się to udaje.
CPK, kojarzony zwykle głównie z lotniskiem, stanowi cały szereg inwestycji infrastrukturalnych rozpisanych na lata...
Program CPK to kilkadziesiąt dużych inwestycji, zaprojektowanych na miarę i na potrzeby współczesnej Polski, które będą stopniowo realizowane w ciągu najbliższych dwóch dekad. Warto podkreślić, że nasz system transportowy nigdy nie był projektowany w sposób tak całościowy, teraz to nadrabiamy.
Spółka CPK przygotowuje budowę około 2 tysięcy km linii kolejowych, w tym Kolei Dużych Prędkości dla ponad 1,5 tysiąca km są gotowe albo w opracowaniu studia wykonalności. Trwa projektowanie i uzyskiwanie uzgodnień dla prawie 500 km linii kolejowych, które obejmują również priorytetowy odcinek KDP między Warszawą i Łodzią.
Jest to ważna inwestycja, ponieważ Łódź powinna być bardzo dobrze skomunikowana z Warszawą i resztą Polski, np. większość pociągów jadących z Warszawy na zachód powinna jechać przez Łódź. Obecny stan jest konsekwencją sytuacji porozbiorowej. W zaborze rosyjskim Łódź była ostatnim miastem na granicy, dlatego funkcjonowało tam jedynie tzw. czołowe połączenie kolejowe – i właśnie dlatego do dziś brakuje w Łodzi linii średnicowej.
Najbardziej zaawansowana inwestycja kolejowa CPK to tunel średnicowy w Łodzi. Rozpoczynają się właśnie prace związane ze wzmacnianiem fundamentów Łódzkiego Domu Kultury na zachód od dworca Łódź Fabryczna, a w ciągu najbliższych tygodni rozpocznie się budowa komory startowej dla maszyny TBM do drążenia tunelu.
Kilka kolejnych dużych inwestycji kolejowych, np. Łodź – Wrocław i Sieradz – Poznań, jest na etapie projektowania, w przypadku innych trwają studia wykonalności.
Dlaczego projekt ten jest tak ważny dla Polski?
Program inwestycyjny CPK odpowiada na pytanie, czego nam brakuje w obszarze infrastruktury i transportu i co powinniśmy zrobić, aby ta infrastruktura była taka jak w najbardziej rozwiniętych krajach świata, takich jak Japonia, Korea Południowa, Niemcy czy Francja itd.
Na pewno brakuje nam dużego, międzykontynentalnego lotniska (Lotnisko Chopina znajduje się w czwartej dziesiątce w Europie), ale także systemu kolejnictwa, czyli kilku tysięcy linii kolejowych, w tym Kolei Dużych Prędkości. Można tutaj wymienić jeszcze wiele innych elementów, takich jak inwestycje drogowe, na przykład poszerzenie autostrady między Łodzią a Warszawą, które jest na etapie projektowania.
Transport i logistyka są potrzebne w zasadzie w każdej dziedzinie gospodarki, mają one także przełożenie na kwestie społeczne. Trudno byłoby zbudować wysoko specjalistyczny szpital w każdym powiecie, ale można umożliwić dotarcie do niego mieszkańcom z sąsiednich powiatów. Podobnie jest w przypadku instytucji kultury, np. kin, teatrów i muzeów, do których dostęp umożliwiają nowe drogi i koleje.
Transportu potrzebuje jednak przede wszystkim gospodarka. Jest on kluczowy dla większości branż, zwłaszcza wysoko rozwiniętych, które wymagają przesyłania surowców lub komponentów z różnych stron świata.
Wszędzie tam, gdzie jest dogodny transport, lokują się różnego rodzaju inwestycje, które przyciągają kolejne. CPK będzie stanowić obszar przyspieszonej urbanizacji, w przyszłości będzie to jedno z najbardziej rozwiniętych miejsc na mapie regionu.
Warto także podkreślić, że obecnie 80 procent rynku cargo towarów docierających do Polski jest obsługiwane przez lotniska położone poza naszym krajem, głownie w Niemczech. Zbudowanie CPK spowoduje, że także my będziemy mogli na tym segmencie rynku zarabiać, zyskają na tym polskie firmy i dzięki wpływom z podatków – budżet państwa.
Jakie znaczenie mają nadchodzące wybory parlamentarne w kontekście tak ważnej dla Polski inwestycji jak CPK?
W zasadzie tego rodzaju projekty, które siłą rzeczy muszą trwać, ze względu na swój charakter, dłużej niż jedna kadencja parlamentu, powinny być realizowane przez różne opcje i niezależnie od tego, kto rządzi. Przykładem tak realizowanej inwestycji jest niemiecki Nord Stream, który budowany był z sukcesem w czasie kadencji dwóch konkurujących ze sobą partii.
Niezrealizowanie programu CPK oznaczałoby trwałe upośledzenie polskiego systemu transportowego i co się z tym wiążę – upośledzenie polskiej gospodarki, czyli skazanie Polski na to, że zawsze będzie w Europie krajem mniej rozwiniętym i nowoczesnym.
Z tego powodu projekt CPK powinien być kontynuowany, niezależne od tego, kto będzie rządził. Jednak obawiam się, że gdyby opozycja przejęła władzę, to, jak zapowiada, projekt byłby zagrożony.
Rozwój Polski to nie tylko duże inwestycje, widać go także w powiatach, miastach i niewielkich gminach. To rozwój może mniej spektakularny niż projekt CPK, ale również ważny dla naszego kraju…
Wydatki na inwestycje regionalne są obecnie wyższe niż były kiedykolwiek przedtem. Podczas gdy wydatki na obronność wzrosły czterokrotnie, wydatki na inwestycje regionalne – tysiąckrotnie! Przed rokiem 2015 nie było takich rządowych funduszy, chociaż oczywiście, istniały pewne programy finansowe, na przykład program wspierania dróg samorządowych, czyli tzw. schetynówek, ale budżety na cen cel wynosiły kilkaset milionów złotych rocznie do podziału na cały kraj.
Obecnie jedna transza inwestycji w ramach Polskiego Ładu ma wartość ponad 20 miliardów zł. Przeznaczamy fundusze na rozwój terenów popegeerowskich, na odnowę zabytków, jest fundusz rozwoju dróg, inwestycje w oświacie, program Sportowa Polska, cały szereg rządowych programów wspierających inwestycje w samorządach.
Wsparcie takie jest szczególnie istotne dla mniejszych jednostek samorządowych, których budżety wynoszą kilkadziesiąt milionów złotych, z czego większość pochłaniają koszty własne. Takie gminy nie są w stanie realizować większych inwestycji bez środków z programów rządowych. Ich przekazanie oznacza, że inwestycja, która była kiedyś planowana na kilkadziesiąt lat, jest realizowana w ciągu roku-dwóch.
Na przykład gmina Wejherowo otrzymała środki na budowę tysiąca punktów oświetleniowych. Dotychczas z własnego budżetu była w stanie sfinansować 50 takich punktów rocznie, co oznacza że program umożliwił jej realizację inwestycji, która bez takiego wsparcia trwałaby 20 lat. Dotyczy to wielu samorządów i oznacza gigantyczny przełom. W gminach powstają drogi, kanalizacja, przedszkola. Polska zmienia się nie tylko tam, gdzie budujemy autostrady, ale także w każdym powiecie i w każdej gminie.
Jakie inwestycje regionalne są obecnie najważniejsze?
Można wymienić inwestycje dotyczące portów lotniczych, które weszły w skład spółki Polskie Porty Lotnicze, albo których PPL jest udziałowcem. Spółka PPL stanowi ona część grupy kapitałowej CPK i będzie zarządzała aktywami należącymi do Skarbu Państwa w sektorze lotniskowym.
Obszarem ogromnego boomu inwestycyjnego jest Pomorze i województwo pomorskie. Działające tutaj porty morskie biją rekordy przeładunkowe i to dzięki nim nie było obaw, że zimą zabraknie nam węgla.
Porty to także terminale, pogłębienie torów wodnych i ale inwestycje lądowe, czyli duże inwestycje kolejowe, takie jak przebudowa węzła Trójmiasto, niezwykle ważna, jeśli chodzi o przepustowość portu.
Kolejna inwestycja dotyczy linii nr 201, wpisanej do Krajowego Programu Kolejowego do roku 2030. Jest dawna przedwojenna magistrala węglowa łącząca Śląsk z Gdynią, która będzie elektryfikowana i przebudowywana w celu zwiększenia jej przepustowości.
Warto wspomnieć o takich inwestycjach drogowych jak oddana do użytku Trasa Kaszubska, budowana obecnie obwodnica Trójmiasta a także droga ekspresowa S6 prowadząca z Trójmiasta do Słupska i dalej za zachód. To tylko przykłady, bo inwestycji regionalnych jest znacznie więcej.
W planach są także niezwykle istotne inwestycje energetyczne w województwie pomorskim…
Dotyczą one budowy pierwszej polskiej elektrowni atomowej i morskich farm wiatrowych. Dzięki tym inwestycjom województwo pomorskie, które zawsze było w deficycie energetycznym, stanie się nowym polskim zagłębiem energetycznym.
Odnawialne źródła energii będą stopniowo zwiększały swój udział w produkcji energii w naszym kraju. Energetyka węglowa jest coraz droższa, więc stopniowo będziemy od niej odchodzić, jednak należy to robić rozsądnie i unikając szoku. Ponieważ OZE to źródła niestabilne, trzeba je równoważyć innymi. Stąd właśnie projekt rozwoju energetyki atomowej, której Polska będzie potrzebowała, gdyż gospodarka się dynamicznie rozwija.
Poza inwestycjami w nowe źródła energii konieczne są także inwestycje związane z modernizacją lub wymianą starych bloków energetycznych, z których wiele pamięta lata 70.
Jakie są źródła finansowania inwestycji dotyczących CPK oraz inwestycji regionalnych?
W przypadku lotniska CPK będzie to kapitał zewnętrzny i budżet państwa, które zachowa większościowy pakiet kontrolny (minimum 51 procent) w spółce zarządzającej portem lotniczym. Finansowanie inwestycji będzie pochodziło w 40 procentach z kapitału (to spółka lotniskowa z mniejszościowym prywatnym udziałowcem), a w 60 procentach z długu.
Inwestycje związane z infrastrukturą kolejową są finansowane ze środków budżetu państwa, uzupełnionych o środki unijne.
Na inwestycje kolejowe związane z CPK udało się pozyskać kilkaset milionów złotych, które nie pochodzą z funduszy strukturalnych, ale z takich programów unijnych jak na przykład CEF i CEF Reflow. Służą one do finansowania projektów infrastrukturalnych dotyczących transportu, energetyki i komunikacji, a złożone w ramach tych programów projekty podlegają ocenie merytorycznej.
W roku 2021 spółka CPK pozyskała w ramach CEF około 110 mln zł. na wykonanie projektu budowlanego dla tunelu dalekobieżnego CPK w Łodzi i dla studiów wykonalności odcinka: Warszawa – Łódź – Sieradz – Poznań. W tym roku Komisja Europejska przyznała CPK w ramach CEF dofinansowanie w wysokości około 300 mln zł na projektu szybkiej linii między Warszawa a Łodzią.
Wydatki na infrastrukturę CPK są warte poniesienia, ponieważ zwrócą się z nawiązką w przyszłości.
–
Marcin Horała – wiceminister funduszy i polityki regionalnej. Pełnomocnik rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego dla RP. Poseł na Sejm RP VIII i IX kadencji. W minionej kadencji Sejmu był członkiem Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej. Przewodniczył komisji śledczej ds. wyłudzeń VAT. Ma doświadczenie samorządowe, przez 8 lat był radnym Gdyni, wcześniej radnym dzielnicy Chylonia.