„Wprost.pl”: Czym właściwie są obligacje detaliczne Skarbu Państwa?
Marcin Wlazło, dyrektor Biura Maklerskiego Pekao: Jest to instrument finansowy, którego konstrukcja polega na przeniesieniu określonej kwoty pieniędzy między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą. Generalnie rzecz biorąc, obligacje skarbu państwa to papiery wartościowe emitowane przez rząd danego kraju po to, by finansować jego wydatki. Tak więc kupując obligacje pożyczamy rządowi pieniądze, w zamian za co Skarb Państwa zobowiązuje się do zapłacenia inwestorowi w terminach określonych w listach emisyjnych odsetek, a w dniu wykupu – kwoty nominalnej obligacji. Odsetki mogą być wypłacane co pewien czas, np. co miesiąc, rok lub mogą być wypłacane w całości w dniu wykupu obligacji.
Jaką kwotą trzeba dysponować, żeby kupić obligacje?
Wystarczy 100 zł, bo tyle kosztuje jedna obligacja detaliczna niezależnie od rodzaju obligacji.
Gdzie można kupić obligacje Skarbu Państwa?
Obligacje skarbowe dostępne są w Biurze Maklerskim Pekao. Można to zrobić stacjonarnie w Punktach Sprzedaży Obligacji zlokalizowanych w Punktach Obsługi Klientów Biura Maklerskiego Pekao i Punktach Usług Maklerskich zlokalizowanych w wybranych oddziałach Banku Pekao S.A., a także przez internetową platformę bankową Pekao24 czy aplikację mobilną PeoPay.
Warto zaznaczyć, że oferta jest dostępna nie tylko dla klientów Banku Pekao S.A. oraz Biura Maklerskiego Pekao, ale również dla osób, które nie korzystają z naszych usług.
Jak należy konstruować pierwszy portfel obligacji?
Po pierwsze, trzeba zrobić analizę swojej zasobności, czyli musimy przemyśleć, ile pieniędzy możemy zainwestować. Ponadto warto zastanowić się kiedy zainwestowane środki mogą być nam potrzebne.
Przystępując do konstruowania portfela warto wiedzieć, że są trzy podstawowe typy obligacji. Pierwszy to papiery wartościowe oparte na zmiennym oprocentowaniu z terminem wykupu po roku (ROR) oraz po dwóch latach (DOR). Dla obu od drugiego okresu odsetkowego co miesiąc naliczane są odsetki uzależnione od stopy referencyjnej NBP.
Drugi typ to obligacje oparte na inflacji – czteroletnie COI (wypłata odsetek co roku) oraz dziesięcioletnie EDO (kapitalizacja odsetek po każdym rocznym okresie odsetkowym i wypłata dopiero w dniu wykupu) dla których od drugiego okresu odsetkowego odsetki uzależnione są od inflacji.
W efekcie zyski z obligacji rosną razem z inflacją, co chroni realną wartość zainwestowanych środków.
Natomiast trzeci typ to obligacje o stałym oprocentowaniu, które obowiązuje do daty wykupu. Na ten moment w ofercie mamy obligacje stałoprocentowe, które wypłacają odsetki wyłącznie w dniu wykupu – trzymiesięczne OTS oraz trzyletnie TOS (odsetki naliczane od wartości nominalnej, kapitalizowane po każdym rocznym okresie odsetkowym).
Konstruując portfel, warto wybrać zarówno obligacje inflacyjne, które zabezpieczają nasze oszczędności przed utratą realnej wartości, ale warto mieć też obligacje o stałym procentowaniu, które dziś w przypadku obligacji trzyletnich wynosi 6,6 proc. czyli jest o 85 punków bazowych powyżej stopy referencyjnej NBP, wynoszącej 5,75 proc.
A co z obligacjami o zmiennej stopie, opartymi o stopę referencyjną NBP?
O tych też warto pamiętać, ale inwestując w nie trzeba wziąć pod uwagę, czy jesteśmy w fazie cyklu podwyżek stóp procentowych czy też obniżek. Na przykład obecnie, biorąc pod uwagę prognozy NBP i oczekiwania na dalsze obniżki stóp procentowych, należy liczyć się z faktem, że potencjalne przyszłe okresy odsetkowe będą wiązały się z coraz niższymi kuponami. Inwestując w nie, warto kupować obligacje o różnych terminach zapadalności. Tak żeby w portfelu mieć obligacje, które mają różne daty wykupu.
Co to jest data wykupu obligacji?
To dzień w którym emitent, czyli Skarb Państwa, spłaca pożyczone przez obligacje środki: nominał łącznie z należnymi odsetkami. Wypuszczając obligacje na rynek emitent zawsze określa termin, na jaki pożycza dane pieniądze od obligatariusza. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku, gdy dzień wykupu przypada na dzień wolny od pracy lub w sobotę środki zostaną udostępnione w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu wykupu.
A co jeśli inwestor nie przewidzi np. pewnych zdarzeń losowych i będzie zmuszony swoje obligacje wykupić wcześniej?
Każdy nabywca obecnie oferowanych obligacji detalicznych ma prawo do przedterminowego wykupu. Jest to opcja umożliwiająca wcześniejsze wycofanie zainwestowanych pieniędzy. W takim przypadku wartość naliczonych odsetek pomniejszana jest o opłatę, której wysokość określona jest w liście emisyjnym danej serii obligacji i różni się w zależności od rodzaju obligacji
To kosztuje zazwyczaj kilkadziesiąt groszy od obligacji, aktualnie najwyższa opłata jest dla dziesięcioletnich obligacji – 2 zł od jednej obligacji. Jeśli okaże się, że będziemy musieli wycofać środki, to narosłe odsetki przewyższające wspomnianą opłatę zostaną nam w całości wypłacone i to jest jedna z zalet obligacji skarbowych w stosunku do tradycyjnych lokat bankowych, które przy przedterminowym zerwaniu zazwyczaj nie wypłacają jakichkolwiek odsetek.
Ta opcja przydaje się również np. gdy oprocentowanie nowych obligacji jest wyższe od posiadanych obligacji. Wtedy warto rozważyć przedterminowy wykup niżej oprocentowanych obligacji i kupić nowe.
Biorąc pod uwagę poziomy opłat mające zastosowanie przy realizacji dyspozycji przedterminowego wykupu oraz zasady naliczania tych opłat, nabywca obligacji jedynie w przypadku zdecydowania się na wyjście z inwestycji w pierwszych dniach drugiego okresu odsetkowego może ponieść stratę. Takie ryzyko występuje jedynie w przypadku obligacji ROR oraz DOR. Przy innych obligacjach nabywca realizujący opcję przedterminowego wykupu nie poniesie straty w nominale.
Nadmienię tu, że dotychczas wystąpiły pojedyncze przypadki, że faktycznie po uwzględnieniu podatku klient odzyskał mniej niż zainwestował w obligacje. Poziom tych strat wynosił nie więcej niż 20 groszy na obligacji czyli można powiedzieć, że są to symboliczne wartości.
A ile można zyskać, biorąc pod uwagę, że zyski z obligacji zależą m.in. od ich rodzaju i okresu oszczędzania?
Jeśli ktoś zainwestował w obligacje dziesięcioletnie oparte na wskaźniku inflacji i kupił je w październiku 2022 r. to w bieżącym okresie odsetkowym są one oprocentowane w wysokości 11,35% czyli znacznie powyżej najlepszych obecnie lokat bankowych. Klientowi, który kupił w listopadzie 2023 r. obligacje trzyletnie TOS za trzy lata zostaną mu wypłacone odsetki w wysokości 21,14 zł brutto a 17,12 zł netto za jedną obligację.
Warto zaznaczyć, że naliczone odsetki „na dziś” dla każdej transzy obligacji (dla wszystkich rodzajów obligacji oprócz OTS) widoczne są w serwisie internetowym Pekao24 bądź w aplikacji mobilnej PeoPay, więc można na bieżąco sprawdzać bieżącą wartość naszych inwestycji, „ile nam urosło”. Mamy wiele pozytywnych opinii od klientów, którzy chwalą sobie właśnie możliwość poglądu portfela obligacji w aplikacji PeoPay w swoim telefonie.
Jak wygląda opodatkowanie obligacji?
Same obligacje nie są opodatkowane. Podatek jest płacony od narosłych odsetek, a pobierany w dniu wypłaty odsetek. Stawka podatku od dochodów kapitałowych wynosi 19 proc. W przypadku przedterminowego wykupu podatek jest pobierany od kwoty narosłych odsetek pomniejszonych o opłatę za przedterminowy wykup.
Kto może kupić obligacje?
Obligacje skarbowe mogą kupić osoby fizyczne, stowarzyszenia oraz inne organizacje społeczne i zawodowe oraz fundacje wpisane do rejestru sądowego.
Jak pan ocenia – czy obligacje Skarbu Państwa są atrakcyjnym produktem?
Stosując jako miarę atrakcyjności produktu liczbę inwestorów, którzy zainwestowali w obligacje detaliczne, albo patrząc z drugiej strony na liczbę klientów którzy zainwestowali w obligacje, ale w trakcie inwestycji uznali, że przestały być one dla nich atrakcyjne i postanowili wycofać się z inwestycji przed datą wykupu, śmiało mogę powiedzieć, że jest to atrakcyjny produkt.
Klienci rezygnujący z obligacji stanowią nie więcej niż 0,2 proc. ogółu klientów inwestujących w obligacje, a tych jest już ponad 50 tysięcy. Mamy nawet klientów którzy skończyli 90 lat i nabyli detaliczne obligacje skarbowe i dodatkowo prawie 50 proc. z nich zrobiło to przez internet bądź naszą aplikację mobilną PeoPay. To tylko pokazuje w jak prosty i dostępny dla każdego sposób można nabyć obligacje skarbowe w Biurze Maklerskim Pekao.
Szczegółowe informacje o usłudze, w tym opis kosztów oraz ryzyka związanego z inwestowaniem, oraz informacje nt. sprzedaży krzyżowej usług maklerskich świadczonych przez Biuro Maklerskie Pekao, w tym opis ryzyk oraz wskazanie kosztów i opłat związanych z zawarciem, wykonaniem lub rozwiązaniem poszczególnych umów, zawarte są w Regulaminie obsługi obligacji skarbowych przez Biuro Maklerskie Pekao, Taryfie opłat w zakresie obsługi obligacji skarbowych przez Biuro Maklerskie Pekao oraz Pakiecie informacyjnym, dostępnych na stronie pekao.com.pl/obligacje-skarbowe.