Kto może użyczyć nieruchomość?
W przypadku umowy użyczenia jej charakterystyczną cechą jest to, że nie potrzebna jest praktycznie żadna zapłata. Jeśli zaś właściciel udostępnianej nieruchomości chciałby takową pobierać, to mówimy w takiej sytuacji o zwyczajnej umowie najmu. Warto tu zauważyć, że pobieranie pieniędzy w przypadku umowy użyczenia jest po prostu niezgodne z prawem. To właśnie warunek nieodpłatności jest tym, co odróżnia opisywaną umowę od dzierżawy, wspomnianej już umowy najmu czy chociażby sprzedaży.
Tego rodzaju umowa może być zawierana między dowolnymi osobami. Użyczenia może dokonać nie tylko właściciel nieruchomości, ale też dzierżawca, najemca czy użytkownik (każdy, kto dysponuje nieruchomością na podstawie innej niż własność tytułu prawnego). Z kolei sam lokal można użyczyć osobie fizycznej, firmie czy organizacji pozarządowej.
Niekiedy niezbędna jest zgoda właściciela nieruchomości, aby mogło dojść do zawarcia takiej umowy lub innych podmiotów, jak np.:
- spółdzielni mieszkaniowej w przypadku mieszkania spółdzielczego lokatorskiego,
- administracji budynków komunalnych w przypadku mieszkania komunalnego,
- zakładu pracy w przypadku mieszkania służbowego.
Umowa użyczenia – co powinna zawierać?
W przypadku umowy użyczenia niezbędne jest podanie takich informacji, jak:
- obowiązki biorącego w użyczenie i użyczającego,
- czas zawarcia umowy (data rozpoczęcia i zakończenia),
- dane każdej ze stron umowy (imię, nazwisko, dane kontaktowe, adres),
- informacje odnośnie przedmiotu użyczenia (nazwa, adres, dodatkowo cechy charakterystyczne).
Użyczenie nieruchomości – kto na tym zyskuje?
Użyczenie nieruchomości jak już wcześniej wspominaliśmy, to tak naprawdę korzystne rozwiązanie dla każdej ze stron. Użyczający, który posiada nieużytkowane mieszkanie bądź dom może je użyczyć w sytuacji, kiedy nie ma czasu bądź ochoty na zajmowanie się obiektem i dbanie o niego, poszukanie lokatorów bądź agencji nieruchomości, egzekwowaniem czynszu, remontowaniem obiektu itd. W takim przypadku właściciel nieruchomości, w zamian za jej użyczenie, otrzymuje codzienną pomoc w dbaniu o lokum i opłacanie ze strony biorącego w użyczenie wszystkich niezbędnych kosztów.
W przypadku osoby, która bierze w użyczenie nieruchomość, korzyści z tego wynikające są bardzo łatwe do zauważenia. Dzięki umowie użyczenia nie musi ponosić takich kosztów jak comiesięczny czynsz za wynajem czy rata kredytu hipotecznego. Nowy lokator może wykorzystać nieruchomość w celach mieszkalnych bądź jako biuro do działalności gospodarczej. Z tego też powodu zawarcie opisywanej umowy z członkami rodziny bądź znajomymi jest doskonałym sposobem na udzielenie im pomocy w trudnej sytuacji materialnej.
Do głównych zadań biorącego w użyczenie należy przede wszystkim opłacanie wszelkich kosztów użytkowania lokalu. Mowa tu przede wszystkim o czynszu, opłatach za media, a nawet drobnych naprawach, które są niezbędne, by utrzymać lokal w nienaruszonym stanie. Zgodnie z umowa użyczenia, biorący jest odpowiedzialny za wszelkie powstałe szkody, w związku z czym ma obowiązek naprawić je własnoręcznie bądź z czyjąś pomocą.
Z powyższych powodów umowa użyczenia zazwyczaj ma miejsce w relacjach rodzinnych i przyjacielskich, które sprawiają, że właściciel nieruchomości może obdarzyć zaufaniem biorącego w użyczenie. Nie zawsze jednak ma to miejsce. Czasami użyczający przekazuje lokal obcym osobom i musi wtedy opłacić podatek dochodowy.
Kiedy opłata nie jest konieczna? Tylko w przypadku, jeśli umowa została zawarta z osobą z I i II grupy podatkowej:
- grupa I - małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, synowa, zięć, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie,
- grupa II - rodzeństwo rodziców, zstępni rodzeństwa, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.
Osoba, która nie należy do żadnej z powyższych grup, a co za tym idzie nie jest spokrewniona z użyczającym, musi zapłacić podatek dochodowy od tzw. nieodpłatnego świadczenia.
Obowiązki biorącego w użyczenie i użyczającego
Osoba, która otrzymuje za darmo nieruchomość ma według niej pewne obowiązki do spełnienia, które zazwyczaj są opisywane w umowie. Mowa tu przede wszystkim o:
- opiekowaniu się nieruchomością i zwróceniem jej w stanie nienaruszonym,
- używaniu nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem,
- pokrywaniu bieżących kosztów związanych z użytkowaniem nieruchomości,
- nie powierzaniu nieruchomości innym osobom bez zgody użyczającego.
Co ważne, użyczający również ma swoje obowiązki, które powinny zostać zanotowane w umowie użyczenia:
- udostępnienie biorącemu nieruchomości,
- nieprzeszkadzanie biorącemu w korzystaniu z nieruchomości,
- dopilnowanie, że nieruchomość jest w pełni przystosowana do codziennego użytkowania.
O czym dokładniej mowa w przypadku „nieprzeszkadzania w korzystaniu z nieruchomości”? Punkt ten odnosi się np. do takich sytuacji jak wymienienie zamków w nieruchomości przez użyczającego bez zgody i wiedzy biorącego, co właściwie w pełni uniemożliwia korzystanie z lokalu. Jeśli w umowie użyczenia nie widnieje taki zapis, to użyczający nie może też wykorzystać nieruchomości przykładowo jako przechowalni dla swoich mebli.
Umowa użyczenia lokalu a wypowiedzenie
Umowę użyczenia można rozwiązać tylko w sytuacjach w niej opisanych. Jak zawsze są jednak wyjątki. Użyczający może poprosić o zwrot nieruchomości, ale tylko jeśli stała się ona mu potrzebna w sytuacjach nieopisanych w umowie. Samą umowę można również rozwiązać wtedy, kiedy biorący wykorzystuje ją w nieodpowiedni względem wcześniejszych ustaleń sposób.
Czytaj też:
Specustawa zachęca do użyczania mieszkania uchodźcom. Znosi zakaz eksmisji