Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – czym jest i jak działa UOKiK?

Zakupiłeś towar stacjonarnie lub online, ale jest on uszkodzony lub w krótkim czasie uległ popsuciu? A może dany usługodawca chce zawrzeć z Tobą umowę, w której widnieją niedozwolone zapisy? Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oferuje pomoc w sytuacjach, gdy dojdzie do naruszenia interesów klientów. Sprawdź, czym jest, czym się zajmuje i w jaki sposób działa UOKiK.

UOKiK – czym jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów?

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, czyli w skrócie UOKiK, to urząd antymonopolowy w Polsce, który został powołany w celu pomocy dla konsumentów i ochrony ich praw. Został utworzony 24 lutego 1990 roku. Na czele Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stoi powoływany przez Prezesa Rady Ministrów Prezes UOKiK, działający na podstawie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia nadaje statut określający organizację urzędu.

Jakie są zadania UOKiK?

Do obowiązków Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów należy przede wszystkim:

• eliminowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,
• przeciwdziałanie stosowaniu niedozwolonych klauzul wzorców umów,
• nadzór nad Inspekcją Handlową,
• zwalczanie antykonkurencyjnych praktyk ograniczających konkurencję,
• nadzorowanie rynku,
• zapewnianie bezpieczeństwa towarów nieżywnościowych,
• poradnictwo dla konsumentów – porady online oraz infolinia,
• przeciwdziałanie zatorom płatniczym.

Prezes UOKiK – kim jest?

Prezes UOKiK to centralny organ administracji rządowej, który jest odpowiedzialny za realizację oraz kształtowanie polityki ochrony konkurencji i konsumentów. Powołuje go Prezes Rady Ministrów spośród członków wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Obecnie w Polsce ten urząd pełni od 2020 roku Tomasz Chróstny.

Podstawowe wymagania, jakie muszą zostać spełnione przez osobę kandydującą na Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta to: posiadanie polskiego obywatelstwa, korzystanie z pełni praw publicznych, posiadanie tytułu zawodowego magistra lub tytułu równorzędnego, kompetencje kierownicze, wykształcenie i wiedza niezbędna do objęcia urzędu, min. 6-letni staż pracy oraz min. 3-letni staż pracy na stanowisku kierowniczym oraz brak prawomocnych wyroków za umyślne przestępstwo skarbowe lub przestępstwo.

Zadania Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Czym zajmuje się Prezes UOKiK? Działa on w zakresie następujących obszarów:

• badanie zachowań rynkowych konsumentów,
• badanie stanu koncentracji gospodarki,
• kontrola przestrzegania przepisów ustawy przez przedsiębiorców,
• projekty rządowych programów rozwoju konkurencji i rządowej polityki konsumenckiej,
• współpraca z krajowymi i międzynarodowymi organizacjami i organami,
• współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych,
• decyzje w sprawach związanych z praktykami ograniczającymi konkurencję, niedozwolonymi wzorcami umów, koncentracją przedsiębiorców, naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów,
• opracowywanie i wydawanie programów edukacyjnych i publikacji dotyczących popularyzacji wiedzy o ochronie konkurencji i konsumentów,
• występowanie do przedsiębiorców w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów,
• opracowywanie aktów prawnych i przekładanie ich Radzie Ministrów,
• przygotowywanie i wydawanie okresowych sprawozdań z realizacji swoich zadań i rządowych programów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej.

Jakie kary na przedsiębiorców może nałożyć UOKiK?

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć na przedsiębiorcę stosowną karę pieniężną, której wytyczne są ściśle określone. Nałożenie kary odbywa się w drodze decyzji.

Możliwe jest nałożenie kary w wysokości wynoszącej maksymalnie 10% równowartości obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary w sytuacji umyślnego lub nieumyślnego dopuszczenia się czynów, m.in.:

• zastosowania niedozwolonych klauzul we wzorcach umów zawieranych z klientami,
• naruszenia zbiorowych interesów klientów,
• dokonania koncentracji bez uzyskania stosownej zgody Prezesa UOKiK.

Karę w wysokości 50 000 000 euro może zaś nałożyć na przedsiębiorcę, który w sposób umyślny lub nieumyślny dopuścił się np.:

• utrudnienia lub całkowitego uniemożliwienia przeprowadzenia przeszukania lub kontroli,
• nieudzielenia informacji żądanych do przedstawienia przez Prezesa UOKiK,
• udzielenia nieprawdziwych informacji,
• przedstawienia informacji wprowadzających w błąd.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może także nałożyć karę pieniężną w wysokości do 2 000 000 zł, jeśli przedsiębiorca dopuści się naruszenia zakazów dotyczących porozumień antykonkurencyjnych.

Dodatkowa kara w wysokości do 10 000 euro może zostać nałożona za każdy dzień zwłoki związany z niewykonaniem decyzji dotyczącej praktyk ograniczających konkurencję oraz naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, a także niedozwolonych postanowień wzorców umów.

Rzecznik praw konsumenta – czym się zajmuje?

Zadaniem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest dbanie o zbiorowe interesy konsumentów. W przypadku indywidualnych spraw i sporów z pomocą przychodzi Rzecznik praw konsumenta, którego rolą jest przede wszystkim udzielanie stosownych porad oraz informacji prawnej konsumentom.

Można się do niego zgłosić w sprawach, które wymagają pośrednictwa w sporze z firmą lub przedsiębiorcą, gdy np. otrzymano towar niezgodny z umową, istnieje problem ze zwrotem towaru zakupionego online czy naruszono zasady zawarte w umowie zakupu lub świadczenia usług.

Jakie prawa ma konsument?

Każdy, kto ma problem z zakupionym towarem lub usługą może skorzystać z pomocy UOKiK. Jeśli zakupiony przez Ciebie towar jest wadliwy, chcesz złożyć reklamację lub została ona odrzucona przez przedsiębiorcę, kontrahent nie wywiązał się z umowy bądź prowadzisz spór z usługodawcą, bankiem, biurem podróży, ubezpieczycielem etc., możesz skorzystać z pomocy dla konsumentów.

Gdzie szukać pomocy?

Bezpłatna pomoc prawna dla konsumentów może zostać udzielona na kilka sposobów.

• Po pierwsze, konsument może skorzystać z infolinii – wystarczy zadzwonić pod numer telefonu 801 440 220 lub 22 290 89 16.
  
• Po drugie, możliwy jest kontakt e-mailowy – należy wysłać wiadomość na adres [email protected].
  
• Po trzecie, osobisty kontakt z Rzecznikiem praw konsumenta – w przypadku bardziej złożonych spraw, dotyczących problemów z usługodawcami (banki, SKOK-i, instytucje finansowe, pocztowe, ubezpieczeniowe, telekomunikacyjne, biura podróży, linie lotnicze, służba zdrowia) oraz ze sprzedawcami, można zgłosić się bezpośrednio do rzecznika lub pracowników jego biura. W Polsce działa prawie 400 powiatowych lub miejskich rzeczników, których możesz znaleźć w Urzędzie Miasta lub Starostwie Powiatowym.

Czytaj też:
Ponad 2 mln zł kary od UOKiK za fałszowanie składu odzieży