Sukcesja to jedno z największych wyzwań dla funkcjonujących na rynku firm. Zostawienie swojego biznesu to bowiem zawsze trudna decyzja. Jeszcze trudniejszą decyzją jest natomiast wybór osób, którym dobrze prosperujące przedsiębiorstwo przekazać w momencie, w którym jako przedsiębiorca chcemy wycofać się z prowadzenia biznesu.
Czym jest sukcesja?
Sukcesja to formalne przekazanie, prowadzonego przez przedsiębiorcę biznesu, wybranemu następcy lub następcom. Oprócz związanego z tym przeniesienia praw własności, przekazywane są często równocześnie:
- Posiadana przez właściciela wiedza;
- Władza, którą właściciel dysponuje;
- Wyznawane w firmie wartości.
Modele sukcesji
Możliwe są bardzo różne modele sukcesji, wśród których wymienić należy:
- Sukcesję polegającą na przekazaniu biznesu członkowi lub członkom rodziny (najczęściej dzieciom lub wnukom);
- Sukcesję, w wyniku której firma pozostaje w rękach rodzinnych, ale przy zaangażowaniu zewnętrznego lidera, który w zależności od sytuacji przybierze rolę menedżera, wspólnika lub prezesa;
- Sukcesję, w której biznes przekazany zostaje, zaangażowanym wcześniej w życie firmy, pracownikom, menedżerom lub wspólnikom;
- Sukcesję polegającą na zbyciu firmy (np. poprzez jej sprzedaż konkurencji).
Kiedy zacząć przygotowywać się do sukcesji?
Odpowiedź na pytanie, kiedy zacząć przygotowywać się do sukcesji, zależy od tego, jaki jej model ostatecznie przyjmiemy.
Ostatni wyszczególniony powyżej model, a więc sprzedaż firmy, można przykładowo przeprowadzić naprawdę szybko. Nawet jednak przy tym rozwiązaniu, przed podjęciem ostatecznej decyzji o zbyciu biznesu, warto dać sobie odpowiednią ilość czasu na zebranie różnorodnych ofert kupna, ich analizę oraz zasięgnięcie opinii specjalistów, którzy znają się na tego typu transakcjach. Nigdy nie można bowiem pozwolić na sprzedaż dobrze prosperującej działalności za bezcen, gdyż takiej transakcji można potem żałować latami.
Decyzja o przekazaniu biznesu w zaufane ręce, które poprowadzą go dalej w sposób efektywny, oznaczać będzie natomiast sukcesję, która do swojej efektywności, wymagać będzie znacznie większej ilości zaangażowania oraz poświęconego czasu.
Kluczowe będzie tu przede wszystkim przygotowanie przyszłego sukcesora do nowej roli. Zdobycie przez niego odpowiedniego doświadczenia oraz teoretycznej wiedzy trwać może latami. Jest to jednak konieczne, gdyż zarządzający biznesem musi cieszyć się, wśród pracowników, kontrahentów i wierzycieli, odpowiednim zaufaniem oraz autorytetem. Nie jest możliwe, aby osiągnąć to z dnia na dzień, bez jakiejkolwiek wiedzy czy doświadczenia.
Czas przygotowania sukcesji szczególnie ważny jest w modelu, w którym biznes przekazany będzie członkom rodziny z niższego pokolenia, w tym przede wszystkim dzieciom. Jeżeli jako przedsiębiorcy myślimy o takiej przyszłości, warto budować pod to podwaliny już od najmłodszych lat życia naszych pociech. Ukazywanie firmy jako nieprzyjemnej konieczności, zaowocować może ze strony dzieci przyszłą niechęcią do kontynuowania prowadzonego przez przedsiębiorcę biznesu.
Niezależnie od tego, jaki model sukcesji zostanie ostatecznie wybrany, decyzję o rozpoczęciu przygotowań do sukcesji warto podjąć odpowiednio wcześnie. Gdy bowiem zostanie ona odłożona w czasie, a do właściciela firmy przyjdzie w końcu poważna choroba, czy nawet śmierć, sytuacja firmy, pracujących w niej pracowników oraz rodziny przedsiębiorcy z dnia na dzień może stać się niezwykle trudna.
Sukcesja to proces, a nie jednorazowa czynność
Przy planowaniu sukcesji koniecznie pamiętać należy, że jest to proces, a nie jednorazowa czynność. Dobre i efektywne jej przeprowadzenie, co do zasady, nie jest przy tym możliwe w kilka tygodni czy miesięcy (a czasem nawet lat!). Wymaga to bowiem odpowiedniego przygotowania zarówno ze strony przyszłego sukcesora, jak i właściciela firmy, zatrudnionych przez niego pracowników, kontrahentów, wierzycieli i członków rodziny.
Przygotowując się do sukcesji, pamiętać przede wszystkim należy o takich aspektach jak:
Wybór odpowiedniej formy prawnej firmy
Przedsiębiorca koniecznie musi wybrać odpowiednią formę prawną firmy, której sukcesje chce przeprowadzić. Forma ta umożliwić musi przekazanie przedsiębiorstwa sukcesorowi lub po prostu jego sprzedaż. Najbardziej ryzykowną w tym kontekście formą prowadzenia działalności będzie działalność prowadzona na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Gotowość finansowa do sukcesji
Gotowy i odpowiednio zabezpieczony przed sukcesją musi być właściciel firmy, a także jego rodzina. Niepewna sytuacja finansowa to gotowy przepis na nieudaną sukcesję.
Ważna jest także gotowość finansowa samej firmy. Sukcesja to bowiem zawsze niepewność i ryzyko, przed którymi warto zbudować odpowiednią rezerwę.
Gotowość osobista
Do sukcesji mentalnie przygotowany musi być zarówno właściciel, przekazujący swoją firmę, jak i sukcesor, który będzie próbował wejść w buty tego pierwszego. Trudna wydawać się może nie tylko myśl o zakończeniu swojej przedsiębiorczej drogi i przejściu na emeryturę, ale także rozpoczęciu dużego, planowanego często od lat, projektu, który wymagać będzie określonej odpowiedzialności i tytanicznej pracy.
Czytaj też:
ZUS pozwala dziedziczyć pieniądze po bliskich. Wiadomo, ile pieniędzy czeka na kontach
Czytaj też:
Pieniądze z OFE. Ile ich mamy i gdzie je znaleźć?