Serię „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni” tworzą srebrne monety kolekcjonerskie z wizerunkami bohaterów, którzy – jak głosi inskrypcja umieszczona na monetach – „Zachowali się jak trzeba”. Narodowy Bank Polski od 2017 roku przypomina sylwetki Żołnierzy Wyklętych, którzy polegli, walcząc w polskim powojennym podziemiu niepodległościowym, antysowieckim i antykomunistycznym. Do tej pory kolekcjonerzy mogli wzbogacić swoją kolekcję o monety przedstawiające postaci m.in. Witolda Pileckiego „Witold”, Augusta Emila Fieldorfa „Nil”, Kazimierza Kamieńskiego „Huzar” czy Danutę Siedzikównę „Inka”.
Nowa moneta z serii
Najnowsza moneta upamiętni Józefa Kurasia ps. „Ogień”, który toczył walkę przeciwko Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich i przeciw komunistom na terenie Podhala i innych części województwa krakowskiego do 1947 r.
Na rewersie monety znajdują się wizerunki: Józefa Kurasia ps. „Ogień”, wstęgi o barwach Rzeczypospolitej Polskiej z symbolem Polski Walczącej, napis „Zachowali się jak trzeba” oraz daty urodzin i śmierci „Ognia”: 1915-1947. Na awersie przedstawiono rozerwane kraty więzienne.
Działalność „Ognia”
Józef Kuraś „Ogień”, urodzony w 1915 r. w Waksmundzie koło Nowego Targu, w 1934 r. został członkiem Stronnictwa Ludowego, a w 1936 r. został powołany do wojska – służył w Sanoku i Słobodce koło Wilna.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. walczył w szeregach 1 Pułku Strzelców Podhalańskich. – Po nieudanej próbie przedostania się do Francji wrócił do Waksmundu. W listopadzie 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną – pisze historyk Tadeusz Płużański w folderze poświęconym emisji monety.
Kuraś był również żołnierzem Konfederacji Tatrzańskiej i Armii Krajowej, dowódcą oddziałów Ludowej Straży Bezpieczeństwa oraz oddziału egzekucyjnego Powiatowej Delegatury Rządu RP w Nowym Targu.
Dramatyczna geneza pseudonimu
Historyk Tadeusz Płużański przypomina tragiczną historię rodziny Kurasia. – W czerwcu 1943 r. w odwecie za egzekucję dokonaną przez oddział Kurasia na dwóch policjantach będących agentami Gestapo, Niemcy zamordowali jego żonę, dwuipółletniego syna i ojca. Ciała zamordowanych i rodzinny dom Kurasia spalono – pisze historyk. Wówczas Józef Kuraś przyjął pseudonim „Ogień”.
Zgrupowanie partyzanckie „Błyskawica”
Na początku 1945 r. Józef Kuraś uczestniczył w tworzeniu struktur Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa w Nowym Targu. Realizował w ten sposób zalecenia kierowanego przez Stanisława Mikołajczyka Stronnictwa Ludowego, które dotyczyły przejmowania władzy na terenach wyzwolonych przez Sowietów. – Kiedy okazało się, że wizja ta jest nierealna, Kuraś utworzył zgrupowanie partyzanckie „Błyskawica” – podkreśla Tadeusz Płużański.
Historyk przypomina również, że podczas walki przeciwko ZSRR i przeciwko komunistom, w wielu miejscach Kuraś stanowił w terenie realną władzę wojskową, a nawet polityczną – wobec słabości władzy komunistycznej.
Oddziały „Ognia” organizowały też akcje przeciwko Słowakom opowiadającym się za przyłączeniem polskich części Spiszu i Orawy do państwa słowackiego. Należy podkreślić, że zgrupowanie „Błyskawica” miało znakomicie działający wywiad i cieszyło się poparciem społeczeństwa.
– 21 lutego 1947 r. otoczony przez oddziały UB i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego we wsi Ostrowsko pod Nowym Targiem mjr „Ogień” próbował popełnić samobójstwo – pisze Tadeusz Płużański. Ranny Kuraś zmarł następnego dnia w szpitalu w Nowym Targu. Do dziś nie jest znane miejsce pochówku mjr. Józefa Kurasia „Ognia”.
Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP
Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP nawiązują do ważnych wydarzeń, upamiętniają wybitne postaci, autorytety i ich rolę w historii Polski.
Monety kolekcjonerskie są wykonywane ze złota i srebra, mogą być dodatkowo uatrakcyjnione poprzez dodanie elementów ozdobnych, wykonanych np. z bursztynu, szkła, krzemienia pasiastego czy ceramiki lub też technik dodatkowych – nadruku w technice tampondruku, druku UV, selektywnego złocenia czy matowienia laserowego.
Banknoty kolekcjonerskie, w związku z ich szczególnym charakterem, różnią się od banknotów powszechnego obiegu m.in. bogatszą symboliką wizerunków postaci i wydarzeń, kompozycją i szczegółami ikonografii, specyfikacją techniczną – dotyczącą zastosowanych zabezpieczeń przed fałszowaniem, kolorystyką, wymiarami czy zastosowanymi technikami druku.
Zakup monet kolekcjonerskich NBP – stacjonarnie lub online
Zakupu emitowanych przez Narodowy Bank Polski wartości kolekcjonerskich można dokonać w sklepie internetowym kolekcjoner.nbp.pl lub w jednym z 16 Oddziałów Okręgowych NBP, które zlokalizowane są w każdym mieście wojewódzkim.
Plany emisyjne NBP
W kolejnych miesiącach 2023 roku numizmatycy i kolekcjonerzy będą mogli wzbogacić swoje zbiory m.in. monetami kolekcjonerskimi z serii „Polskie Termopile” czy „Skarby Stanisława Augusta”. Zainaugurowane zostaną również dwie nowe serie monet kolekcjonerskich – „W Polskę wierzę” oraz „Polskie banknoty obiegowe”.
Szczegółowe informacje o zaplanowanych emisjach monet i banknotów kolekcjonerskich na 2023 rok, datach i nominałach znajdują się są na stronie Narodowego Banku Polskiego w Planie emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2023 r.
Szczegółowe informacje o nowej monecie kolekcjonerskiej NBP
„Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni” – Józef Kuraś „Ogień”
nominał: 10 zł
metal: Ag 925/1000
stempel: lustrzany, tampondruk
średnica: 32,00 mm
masa: 14,14 g
brzeg (bok): gładki
nakład: do 10 000 szt.
Projektant: Dobrochna Surajewska
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.