Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) będzie realizowany przy współpracy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, Bankiem Gospodarstwa Krajowego, Fundacją na Rzecz Nauki Polskiej oraz Ośrodkiem Przetwarzania Informacji Państwowym Instytutem Badawczym.
Najważniejsze cele programu to wzrost konkurencyjności i innowacyjności, przede wszystkim małych i średnich przedsiębiorstw, wsparcie rozwoju współpracy nauki z biznesem, transformacja przedsiębiorstw w kierunku Przemysłu 4.0 i zielonych technologii, rozbudowa publicznej infrastruktury badawczej i potencjału zespołów badawczych a także wsparcie start-upów i przedsiębiorców na każdym etapie realizacji projektu.
Dla przedsiębiorców i organizacji badawczych
Program będzie wspierał firmy w ich przedsięwzięciach mających na celu inwestowanie w nowe rozwiązania technologiczne i prace w zakresie badań i rozwoju, wspierane będą też wspólne projekty przedsiębiorców i firm badawczych a także firm i organizacji pozarządowych. Na dofinansowanie będą mogły liczyć firmy wykorzystujące potencjał cyfrowych i zielonych technologii.
Głównymi odbiorcami programu są przedsiębiorcy i organizacje badawcze.
Wartość programu to 7,9 mld euro. Został on podzielony na cztery priorytety. Pierwszy z nich to Wsparcie dla przedsiębiorców, na które zostanie przeznaczona ponad połowa (55 procent) środków, czyli 4,36 mld euro.
Przedsiębiorcy będą mogli wykorzystać je między innymi na zakup lub realizację prac B+R, nowe rozwiązania technologiczne, rozwój kompetencji pracowników, cyfryzację i wprowadzanie zielonych rozwiązań.
O środki z tego priorytetu będą mogły się starać zarówno małe i średnie przedsiębiorstwa, jak i duże firmy, w tym tzw. small-mid-caps (czyli małe spółki, które zatrudniają do 499 pracowników i których obroty roczne nie przekraczają 100 mln euro), oraz mid-caps – zatrudniające nie więcej niż 3 tysiące pracowników, a także konsorcja przedsiębiorców z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, takimi jak organizacje badawcze.
Wsparcie z tego zakresu dotyczy przede wszystkim firm z sektora MŚP, których w największym stopniu dotykają bariery w zakresie działalności B+R+I.
Ścieżka SMART i elastyczne projekty modułowe
Priorytet ten nie został podzielony na poszczególne działania, ale jest realizowany jako tzw. ścieżka SMART.
Nowością są tutaj tzw. projekty modułowe, które oznaczają, że wykorzystując dostępne 7 modułów przedsiębiorca będzie mógł na podstawie jednego wniosku uzyskać dofinasowanie do prac badawczo-rozwojowych, etapu wdrożenia a także na przykład dofinansować inwestycje w podniesienie kompetencji pracowników, rozwój infrastruktury B+R, ekologiczne inwestycje w zazielenienie, cyfryzację procesów produkcji czy internacjonalizację działalności. Takie rozwiązanie wprowadzono, odpowiadając na postulaty zgłaszane przez przedsiębiorców.
Moduły dają dużą elastyczność działania, dotyczącą doboru elementów w ramach jednego wniosku. Przedsiębiorcy mogą je układać samodzielnie pod kątem potrzeb swoich firm.
Zawarte w projekcie moduły dzielą się na obowiązkowe, które należy uwzględnić, a także fakultatywne, wybierane jako opcja, w zależności od preferencji. Przedsiębiorca musi wybrać jeden z dwóch obligatoryjnych modułów, takich jak B+R lub Wdrożenie innowacji. Nieobowiązkowe są moduły – Infrastruktura B+R, Cyfryzacja, Zazielenienie przedsiębiorstw, Internacjonalizacja i Kompetencje.
Możliwe jest realizowanie modułów sekwencyjnie, wówczas efekty ich działania wynikają z realizacji poprzednich. Inna opcja to realizacja modułów niezależnie od siebie.
Finansowanie będzie realizowane w formie dotacji, natomiast w module Wdrożenie innowacji – w postaci dotacji warunkowej, składającej się z części bezzwrotnej oraz zwrotnej, spłacanej na ustalonych warunkach po 4 latach od zakończenia realizacji projektu.
Aby ułatwić ubieganie się o wsparcie, uproszczono zasady składania i oceny wniosków, przebiegu paneli eksperckich, a także obsługi beneficjentów na etapie realizacji projektów.
Ścieżka SMART zakłada wsparcie projektów, które wpisują się w Krajowe Inteligentne Specjalizacje (KIS), mające istotny wpływ na rozwój gospodarki. Zostały one wcześniej określone w dokumentach strategicznych.
Wsparcie dla innowacji
Ponad 2,6 mld euro w ramach programu FENG będzie można wykorzystać na wsparcie i budowane ekosystemu sprzyjającego innowacjom. Dzięki temu więcej wyników badań będzie można skomercjalizować, a zespoły naukowe zyskają szansę na zwiększenie swoich kompetencji w zakresie transferu technologii i zarządzania innowacjami.
Środki pochodzące z programu pomogą także rozwijać publiczną infrastrukturę badawczą oraz wesprą politykę klastrową. Ułatwią inwestowanie w nowe spółki technologiczne przez podmioty z rynku venture capital.
Przykładowe instrumenty mające na celu współpracę nauki i biznesu, które mają szanse na wsparcie unijne, to międzynarodowe agendy badawcze, projekty teamowe, projekty proof and concept (czyli weryfikacja wyników wcześniejszych prac pod kątem ich praktycznego zastosowania) oraz bridge UP, czyli projekty B+R realizowane przez nowo powstałe spółki technologiczne założone przez naukowców lub wywodzące się z organizacji badawczych, a także transfer technologii.
Wsparcie rozwoju innowacyjnych spółek będzie mogło być realizowane także poprzez tworzenie miejsce zwanych laboratoriami innowatora, poprzez programy rozwojowe, instrumenty kapitałowe, instrumenty gwarancyjne, kredyty na innowacje technologiczne, a także poprzez doradztwo dla MŚP.
Program umożliwi również współfinansowanie działań prowadzonych przez Europejskie Huby Innowacji Cyfrowych oraz wsparcie wyselekcjonowanych inicjatyw na poziomie Unii Europejskiej, takich jak projekty z Seal of Excellence, projekty IPCEI (istotne ze względu na ważne wspólne interesy europejskie), Eurogranty czy innowacyjne zamówienia publiczne.
Program zakłada także dofinansowanie projektów realizujących cele Europejskiego Zielonego Ładu, czyli takie, które bezpośrednio przyczyniają się do transformacji energetycznej, ekologicznej i klimatycznej gospodarki. Będą to między innymi projekty, które dotyczą neutralności klimatycznej, zielonej transformacji gospodarki, gospodarki niskoemisyjnej oraz gospodarki o obiegu zamkniętym. Na ten cel zostanie przeznaczone 800 mln euro.
Ogłoszono już pierwsze konkursy
19 stycznia 2023 roku na stronie nowoczesnagospodarka.gov.pl opublikowany został harmonogram naborów do programu FENG, zawierający terminy wszystkich 27 konkursów, które zostaną ogłoszone w tym roku.
Pierwsze konkursy już ruszyły. 7 lutego 2023 roku ogłoszono nabór wniosków dotyczących innowacyjnych projektów w ścieżce SMART. Dotyczy on projektów realizujących prace w zakresie B+R a także wdrażających wyniki tych prac, w tym między innymi dofinansowania, zakupu i wdrożenia cyfrowych i zielonych rozwiązań technologicznych. Kolejny konkurs ogłoszony zostanie 30 marca 2023. W sumie w tym roku odbędzie się 10 naborów.
Natomiast na 9 marca 2023 zaplanowano start pierwszego konkursu w ramach działania „Kredyt technologiczny”.
Więcej informacji na temat programu FENG znajduje się na stronie www.biznes.gov.pl.
| Małgorzata Szczepańska, dyrektor Departamentu Programów Wsparcia Innowacji i Rozwoju, MFiPR |
|---|
 Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki to przede wszystkim odpowiedź na wyzwania związane z rozwojem gospodarczym, innowacyjnością i wieloaspektową transformacją gospodarki wywołaną nie tylko pandemią, wojną, ale również nieustającymi zmianami w procesach produkcji, uczenia się czy globalnych powiązań gospodarczych. Program ma na celu podniesienie poziomu innowacyjności polskich firm, w tym zwiększeniu komercjalizacji wyników prac B+R oraz wysokości nakładów ponoszonych przez przedsiębiorstwa w tym obszarze ich działalności. Ponadto chcemy stworzyć warunki i zachęty do zwiększenia i zintensyfikowania współpracy organizacji badawczych z biznesem, bo to jeden z motorów napędzających rozwój innowacyjnych gospodarek. Bardzo chciałabym podkreślić, że cele to są przede wszystkim wynikiem tego, że program powstał w dialogu z przedsiębiorcami i wspierającymi ich organizacjami. Tym samym wpisuje się nie tylko w strategie rozwojowe kraju i UE, ale również w potrzeby i oczekiwania odbiorców wsparcia. |