Raport. „Polskie domy jednorodzinne” z 2021 r., opracowany przez Polski Alarm Smogowy oraz Instytut Ekonomii Środowiska, pokazuje, że jedna trzecia jednorodzinnych budynków mieszkalnych w naszym kraju nie posiada żadnego ocieplenia. Często przeszkodą przed zdecydowaniem się na taką inwestycję, są jej koszty.
To prawda, że ocieplenie budynku jednorodzinnego jest sporym przedsięwzięciem, jednak warto się na nie zdecydować, szczególnie, gdy dom jest w dobrym stanie technicznym i sporo w niego zainwestowaliśmy. Także w przypadku starszych budynków sporo zyskamy, gdy zdecydujemy się na termomodernizację.
Termomodernizacja ze wsparciem finansowym
Aby łatwiej było „udźwignąć” taką inwestycję, można ją przeprowadzić etapami, a także wykorzystać dofinansowanie dostępne w ramach programów realizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub w ramach gminnych programów wspierających termomodernizację. Wielkość dofinansowania może być różna i zależy od rodzaju programu, wysokości dochodów osoby wnioskującej oraz od zakresu podejmowanego przedsięwzięcia.
Warto skorzystać z takich możliwości, tym bardziej, że koszty ogrzewania domów są coraz wyższe, a brak termomodernizacji powoduje, że ciepło często po prostu „ulatuje w powietrze”.
– To ogromna strata nie tylko dla pojedynczych gospodarstw domowych, ale również całej gospodarki. Co roku w powietrze ulatują miliardy złotych, które można byłoby przeznaczyć na ważne cele istotne dla indywidualnych właścicieli, jak i dla kraju, na przykład na modernizację sieci energetycznej. Co ważne, te straty zwiększają się wraz ze wzrostem cen każdej tony węgla czy metra sześciennego gazu – zaznacza Henryk Kwapisz, dyrektor ds. relacji instytucjonalnych Grupy Saint-Gobain, do której należy firma Isover. – Nie powinniśmy też zapominać, że właściwe ocieplenie domu to zysk ogólnospołeczny: zmniejszenie zależności Polski od importowanych surowców czy mniejsze zanieczyszczenie powietrza, a co za tym idzie spadek wydatków na leczenie – dodaje.
Dwa typy domów pod lupą
Według danych GUS w Polsce w roku 2021spośród 6,9 milionów budynków mieszkalnych, 6,3 miliona stanowiły domy jednorodzinne, z których większość powstała w XX wieku, wiele z nich jest nieocieplonych.
– Problem nieocieplonych domów jednorodzinnych dotyczy całej Polski – zarówno dużych miast, jak też mniejszych miejscowości i wsi – mówi Ewa Bryś, ekspert Isover. – Ich ogrzewanie przy obecnym stanie technicznym wiąże się z ogromnymi stratami energii, a co za tym idzie, również pieniędzy – dodaje.
Zespół audytorów energetycznych dokonał na zlecenie firmy analizy korzyści ekonomicznych wynikających z termomodernizacji takich obiektów. „Pod lupę” wzięto dwa najpopularniejsze typy domów, charakterystycznych dla polskiej zabudowy – dom typu „kostka” i dom typu „stodoła”, przyjmując konkretne parametry wyjściowe. Budynków takich powstały w Polsce dziesiątki tysięcy.
– Oczywiście każdy dom w Polsce jest inny, ale te dwa przypadki pozwalają zrozumieć skalę problemu i poznać potencjalne korzyści wynikające z odpowiednio przeprowadzonej termomodernizacji – dodaje Ewa Bryś.
Ocieplona „kostka” to redukcja energii o 70 proc.
Pierwszy z budynków, który poddano analizie, to budynek typu „kostka” zbudowany w połowie lat 80., dwukondygnacyjny z podpiwniczeniem, przykryty stropodachem dwudzielnym, zamieszkany przez 4-osobową rodzinę, który ogrzewany jest za pomocą dwufunkcyjnego kotła gazowego. Zapotrzebowanie na energię potrzebną do ogrzewania tego typu budynku wraz z ogrzaniem wody wynosi – w zależności od materiałów, które zastosowano do jego budowy – od około 53 do około 60 tys. kWh rocznie (zgodnie z podanym źródłem danych).
Wykonana analiza pokazała, że całościowa termomodernizacja takiego domu z wykorzystaniem wełny mineralnej, która obejmuje zarówno ocieplenie ścian zewnętrznych, dachu oraz wymianę stolarki zewnętrznej jak i ocieplenie stropu nad piwnicą, redukuje zapotrzebowanie na energię o 68-73 proc. Biorąc pod uwagę uśrednione ceny gazu, otrzymujemy w efekcie roczne oszczędności od około 10 do 12 tys. złotych.
Gdybyśmy nie zdecydowali się na termomodernizację całościową, ale poprzestalibyśmy na ociepleniu ścian zewnętrznych i dachu, to oszczędności wyniosłyby w takim domu od około 7,8 – 9,9 tys. zł rocznie. Ocieplenie ścian zewnętrznych z wymianą stolarki da efekt w postaci rachunków za ogrzewanie mniejszych o kwotę od ok. 8 do 10 tys. zł. Natomiast termomodernizacja samego dachu obniży nasze rachunki o ok. 1400 złotych w skali roku.
„Stodoła” – prawie 20 tys. zł rocznie oszczędności
Drugi z przeanalizowanych domów to typowy dla terenów wiejskich i podmiejskich budynek niepodpiwniczony, dwukondygnacyjny (tzw. stodoła), składający się z parteru oraz poddasza, z dachem dwuspadowym z dachówką ceramiczną. Jest zamieszkany przez trzyosobową rodzinę i ogrzewany za pomocą centralnego systemu zasilanego z kotła opalanego węglem kamiennym oraz wyposażony w bojler elektryczny na potrzeby przygotowania CWU (ciepłej wody użytkowej). W przypadku tego budynku zapotrzebowanie na energię potrzebną na ogrzewanie oraz CWU wynosi od 79 do 88 tys. kWh na rok.
Podobnie jak w pierwszym omawianym typie domu, także tutaj największe zmniejszenie zapotrzebowania na energię, na poziomie od ok. 66 do 70 proc. uzyskuje się w wyniku kompleksowej termomodernizacji. Ponieważ dom jest ogrzewany za pomocą pieca na węgiel kamienny, to roczne oszczędności wynoszą 17,4-19,6 tys. zł. Ocieplenie ścian zewnętrznych i dachu zostawi w portfelu od 13 do 16 tys. zł, a przy ociepleniu tylko ścian zewnętrznych zaoszczędzimy na ogrzewaniu od około 9,6 do 12,8 tys. zł rocznie. Gdy zdecydujemy się na termomodernizację wełną mineralną samego dachu, to zyskamy rocznie około 3 500 zł.
Wymiana źródła zasilania
Oprócz termomodernizacji, obejmującej ocieplenie ścian zewnętrznych, dachu, stropu nad piwnicą czy wymianę stolarki zewnętrznej (czyli tzw. przegród zewnętrznych) warto także zadbać o instalację centralnego ogrzewania.
Izolacja przegród zewnętrznych ma zasadnicze znaczenie dla wysokości opłat, które właściciele domów jednorodzinnych ponoszą za ogrzewanie. Powinniśmy o tym pamiętać, tym bardziej, że czasy taniego paliwa się skończyły.
– Ogrzewanie domu bez ocieplonych przegród zewnętrznych jest tak samo nieefektywne jak pieczenie ciasta w otwartym piekarniku – mówi Henryk Kwapisz. – Mając na względzie efektywność energetyczną domu, warto w dalszej kolejności zwrócić również uwagę na takie kwestie, jak sprawna instalacja centralnego ogrzewania, właściwa wentylacja i w końcu wreszcie wysokosprawne, czy wręcz odnawialne źródło energii – dodaje.
Z węgla do ogrzewania domów korzysta ponad 3 miliony Polaków, ale coraz więcej właścicieli domów jednorodzinnych decyduje się na wymianę źródła zasilania w ciepło. W tym przypadku warto zacząć od termomodernizacji budynku, przede wszystkim od ocieplania ścian zewnętrznych i dachu oraz w razie potrzeby od wymiany okien i drzwi. Dopiero dalszym krokiem powinna być wymiana pieca, co jest racjonalne i uzasadnione ekonomicznie.
Od czego zacząć termomodernizację?
Decydując się na termomodernizację, warto najpierw wykonać audyt energetyczny, który pozwoli ustalić, w jakim stanie technicznym jest budynek i jakie prace należy podjąć. Jeżeli już posiada on izolację, trzeba sprawdzić, czy materiał izolacyjny jest suchy, czy nie ma tzw. mostków termicznych i czy szczelina wentylacyjna jest sprawna. Jeżeli któryś z tych elementów szwankuje, warto położyć nową izolację.
Wybierając materiał izolacyjny, bierzemy pod uwagę, do ocieplania jakiego elementu będzie służyć. W przypadku dachu dobrze jest użyć materiału, który jest sprężysty i łatwo go zamontować, nawet w najmniej dostępnych miejscach. Dobrze sprawdzi się tu wełna szklana, mająca dobre parametry akustyczne i te mogące zapewnić bezpieczeństwo pożarowe. Istotny jest w tym przypadku również współczynnik przewodzenia ciepła tego materiału, im niższa jego wartość, tym warstwa izolacji może być cieńsza. Do izolacji dachu skośnego rekomendujemy Super-Matę Plus o lambdzie 0,032 (W/(mK).
Jeżeli decydujemy się ocieplenie dachu starego domu bez izolacji, traktujemy go jak nowy. Instalujemy wówczas folię wiatroizolacyjną, pokrywając nią całą konstrukcję dachu, potem kładziemy dwie warstwy wełny mineralnej, a następnie folię paraizolacyjną od strony poddasza. Gdy budynek posiada już izolację, wystarczy dołożyć drugą warstwę wełny mineralnej. W przypadku gdy nie można ulepszyć izolacji od środka, można wykorzystać system izolacji nakrokwiowej, dostosowany do warunków zewnętrznych.
Przy planowaniu inwestycji oraz jej realizacji warto skorzystać z pomocy ekspertów, którzy doradzą w kwestii doboru najlepszych materiałów i metod termomodernizacji. Daje to gwarancję skutecznego wykorzystania przeznaczonych na ten cel środków i uzyskania najwyższej efektywności wykonanych prac.
