Zerowy PIT dla młodych pracowników a ulga abolicyjna

Ulga abolicyjna znajduje swoje uregulowanie w Ustawie z 25 lipca 2008 r. o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium RP zwanej powszechnie ustawą abolicyjną zaś ulga w PIT dla młodych została wprowadzona Ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Wielka ulga dla młodych

Zjawisko wzmożonej emigracji zarobkowej młodych Polaków, które nasiliło się wraz z otwarciem granic w Europie zmusiło Rząd do poszukiwania nowych udogodnień podatkowych, które w praktyce mogłyby wpłynąć istotnie na ich decyzję o pozostaniu w kraju. Na kanwie tych poszukiwań narodziła się idea o potocznej nazwie Bez PIT% dla młodych. Ustawą o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wprowadzone zostało rozwiązanie podatkowe zwalniające wynagrodzenie osoby fizycznej do ukończenia 26 roku życia z opodatkowania. Oznacza to, że zwolnieniu będzie podlegał przychód podatnika uzyskany przed dniem jego 26 urodzin, natomiast przychody uzyskane po tym dniu będą opodatkowane na zasadach ogólnych.

Ulga obowiązuje od 1 sierpnia 2019 r. i dotyczy osób zatrudnionych na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz umów zlecenia. Wysokość przychodu podatnika, który chce skorzystać z ulgi nie może przekroczyć kwoty 85 528 zł za cały rok podatkowy. Jako, że nowe przepisy wchodzą w życie z dniem 1 sierpnia, próg przychodów za rok podatkowy 2019 r. zostanie stosunkowo obniżony do wysokości 35 636,67 zł co stanowi 5/12 wartości 85 528 zł i odnosi się do wpływów uzyskanych w ostatnich pięciu miesiącach 2019 roku. Nadwyżka ww. kwot zostanie opodatkowana według zasad ogólnych przy zastosowaniu odpowiedniej skali podatkowej. Znaczenie przy ocenie dopuszczalności skorzystania z preferencji ma zatem wysokość przychodu nie natomiast liczba zawartych umów.

Ulgi nie obejmą jednak wszystkich źródeł przychodu, wyłączone będą m.in. zarobki:

• z tytułu umowy o dzieło
• objęte zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o PIT oraz na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy o PIT
• z umowy zlecenia zawartej z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej,
• z pozarolniczej działalności gospodarczej

Od stycznia 2020 r. z miesięcznych przychodów pracownika nie będzie pobierana zaliczka na PIT, a wynagrodzenie netto wzrośnie. Aby skorzystać z tego rozwiązania już w 2019 r. pracownik powinien złożyć swojemu pracodawcy stosowne oświadczenie, że jego dochody zostaną w całości objęte zwolnieniem z PIT. Wówczas pracodawca nie będzie pobierał zaliczek na PIT do końca 2019 r. w stosunku do pracowników, którzy nie złożą tego oświadczenia zaliczki będą pobierane, a zostaną podatnikowi zwrócone przy składaniu zeznania rocznego za 2019 r.

W praktyce takie rozwiązanie zaowocuje tym, że w kieszeniach młodych Polaków zostanie większa część ich wynagrodzenia, a sami beneficjenci będą bardziej podatni na osiedlanie się w kraju i poszukiwanie tu stabilnego zatrudnienia. Wyższa pensja na samym początku kariery zawodowej to ukłon w stronę młodych ludzi, którzy dopiero wchodzą na rynek pracy, zatem takie rozwiązanie ma także na celu zachęcić ich do szybkiego podejmowania pierwszej pracy i zarazem stanowi dużą motywację do działania oraz wsparcie finansowe na start. Preferencje w dużym stopniu obejmą także pracujących studentów oraz uczniów szkół średnich, którzy ucząc się jednocześnie podjęli dodatkowy trud pracy.

Ulga abolicyjna

Pomimo coraz bardziej korzystnych alternatyw i udogodnień na rynku pracy mających służyć młodym pracownikom wielu z nich ciągle jeszcze podejmuje lub kontynuuje pracę podjętą za granicą. Wówczas pojawia się pytanie: Jak rozliczyć dochody z pracy za granicą? Co do zasady skala obowiązku podatkowego kształtuje się w zależności od miejsca zamieszkania. Rezydenci podatkowi to inaczej obywatele polscy, którzy mają miejsce zamieszkania na cele podatkowe na terenie Rzeczpospolitej i są objęci nieograniczonym obowiązkiem w Polsce, co oznacza, że wszystkie swoje dochody muszą rozliczać w naszym kraju. Inaczej przedstawia się sytuacja nierezydentów tzn. podatników bez miejsca zamieszkania dla celów podatkowych na terenie Rzeczpospolitej. Ta grupa jest objęta obowiązkiem podatkowym w Polsce tylko do wysokości tych dochodów, które zostały uzyskane na terytorium naszego kraju. Sytuacja komplikuje się, jeśli rezydent zarabiający w Polsce objęty nieograniczonym obowiązkiem podatkowym uzyska dodatkowy dochód za granicą, podlegający opodatkowaniu także w świetle prawa kraju, w którym został osiągnięty. Wówczas zastosowanie mają umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierane przez Polskę z poszczególnymi państwami. W tych umowach znajdziemy uregulowania dotyczące obowiązującego pomiędzy państwami, przyjętego sposobu rozliczania dochodów podlegających podwójnemu opodatkowaniu. W praktyce wykorzystywane są dwie metody: wyłączenia z progresją oraz proporcjonalnego odliczenia.

Metoda wyłączenia z progresją

Z tym rozwiązaniem mamy do czynienia przy umowach zawieranych m.in. z Austrią, Chorwacją, Francją, Hiszpanią, Niemcami czy Szwecją. W najprostszym ujęciu polega ono na tym, że jedno z państw, w którym podatnik uzyskał dochód rezygnuje z roszczenia podatkowego w stosunku do dochodu opodatkowanego w państwie, w którym pracownik objęty jest nieograniczonym obowiązkiem podatkowym tj. w Polsce, z jednoczesnym obowiązkiem uwzględnienia tych dochodów przy ustalaniu wysokości stopy procentowej służącej do opodatkowania dochodów w tym państwie. Reasumując, jest to zwolnienie z opodatkowania w Polsce dochodów uzyskanych za granicą a jednocześnie wykorzystanie wysokości tych dochodów do obliczenia stopy procentowej, przy użyciu której obliczamy podatek od dochodów krajowych. W efekcie może dojść do sytuacji, w której dzięki uwzględnieniu dochodów z zagranicy obniżymy sobie obowiązek podatkowy.

Metoda proporcjonalnego odliczenia

Podstawą prawną przedmiotowej metody jest art. 27 ust. 9 i 9a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która opisuje sposób wyliczenia podatku w sytuacji, w której zastosowania nie znajduje zasada wyłączenia z progresją. Ten sposób wyliczeń podatkowych zastosowany jest na przykład przy umowach z takimi krajami jak: Belgia, Dania, Holandia, USA, Rosja, Finlandia czy Australia. Podatnik objęty podwójnym obowiązkiem, w państwie rezydencji może odliczyć od podatku wyliczonego na podstawie sumy dochodów z kraju i zagranicy, podatek zapłacony za granicą jednak może to zrobić tylko do określonej wysokości, którą jest część podatku stosunkowo odpowiadająca dochodowi zagranicznemu. Po takim odliczeniu zostaje mu kwota zobowiązania, którą może jeszcze obniżyć o dodatkową ulgę. W ten sposób dochodzimy do zagadnienia ulgi abolicyjnej, stanowiącej podatkową asekurację niekorzystnej różnicy powstającej na skutek zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia zamiast metody wyłączenia z progresją. Jej główną funkcją jest wyrównanie wysokości podatku dochodowego obliczonego przy użyciu pierwszej z opisanych metod z wysokością podatku wyliczonego sposobem proporcjonalnego odliczenia, która najczęściej jest mniej korzystna dla pracownika. Aby podatnik mógł skorzystać z tego odliczenia, musi obliczyć wysokość tej różnicy i tą kwotę może od podatku odliczyć.

Po analizie powyższych zagadnień dochodzimy do kluczowego problemu, jakim jest sytuacja młodego pracownika, rezydenta polskiego przed 26 rokiem życia, który uzyskał dochód zarówno w Polsce jak i za granicą. Pojawia się pytanie, czy może on skorzystać z ulgi zerowego PITu w stosunku do swoich dochodów zagranicznych? A także jak w takiej sytuacji może skorzystać z ulgi abolicyjnej?

W przypadku osiągania przychodów w krajach, z którymi zawarte umowy przewidują metodę wyłączenia z progresją odpowiedź jest prosta. Jak wyżej wyjaśnione, metoda ta opiera się na zwolnieniu z opodatkowania w Polsce dochodów uzyskanych za granicą, a jednocześnie wykorzystaniu wysokości tych dochodów do obliczenia stopy procentowej, przy użyciu której obliczamy podatek od dochodów krajowych. Ta regulacja koresponduje z dodanym do art. 21 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ustępem 39, który wprost wskazuje, że „Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku na podstawie ust. 1 pkt 148 nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, przychodów zwolnionych od podatku dochodowego oraz przychodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku”. Z tego przepisu wprost wynika, że przy obliczaniu przychodu w celu zastosowania zerowej ulgi za podstawę przyjmuje się dochód polski, natomiast nie uwzględnia się dochodu zagranicznego, który przy metodzie proporcjonalnego odliczenia jest zwolniony z opodatkowania.

Sytuacja nie jest już tak klarowna w przypadku podatników pracujących w krajach objętych metodą proporcjonalnego odliczenia zgodnie, z którą przychód zagraniczny podlega opodatkowaniu w Polsce, przy jednoczesnym odliczeniu podatku zapłaconego za granicą w wysokości ustawowo określonej. Sam fakt objęcia zwolnieniem z podatku zarobków zagranicznych wynika analogicznie z przepisu art. 21 ustawy o PIT ust. Pkt. 148, który zawiera kryteria jakie podatnik musi spełnić aby jego dochód został zwolniony, wśród nich ustawa różnicuje: wiek, rodzaj umowy a także limit zarobków. Powyższy przepis nie rozgranicza natomiast dochodów na polskie oraz zagraniczne z czego możemy wnioskować, że ulga może być zastosowana także do zarobków zagranicznych. Co najistotniejsze nie zostało jednak przez Ustawodawcę wyjaśnione. Mowa o praktycznym rozstrzygnięciu, do których zarobków, polskich czy zagranicznych ulga ma być zastosowana, od tego bowiem będzie zależała wysokość podatku do zapłaty. Różnica będzie wynikała ze sposobu obliczeń, stosowanych do ustalenia zobowiązania podatkowego. Uwzględniając ulgę dla młodych przy metodzie wyłączenia z progresją po spełnieniu wymaganych przez prawo warunków podatnik nie będzie zobowiązany do uiszczenia podatku. Jak w takiej sytuacji pracownicy zobowiązani do rozliczeń metodą proporcjonalnego odliczenia mogą skorzystać z ulgi abolicyjnej jeśli nie będzie możliwości obliczyć jej w klasyczny sposób? W takim przypadku chcąc wyliczyć podatek uwzględniający ulgę abolicyjną musimy posiłkować się metodą wyłączenia z progresją, mając na uwadze to, że końcowy wynik obliczeń jest taki sam niezależnie od metody. Z racji tego, że w procesie obliczania podatku systemem progresji za podstawę do obliczenia zobowiązania podatnika wykorzystuje się wysokość przychodu polskiego zastosowanie ulgi zerowej w stosunku do każdego z rodzajów przychodów po obliczeniach da nam inny wynik. Z tego względu w praktyce mogą powstawać duże rozbieżności na gruncie stosowania tej preferencji. Jest to klasyczna luka prawna powodująca coraz liczniej powstające wątpliwości na tym polu. Eksperci spekulują, że znaczenie dla zastosowania ulgi może mieć kolejność uzyskiwania przychodów w danym roku podatkowym to znaczy czy najpierw uzyskaliśmy dochód Polski czy zagraniczny. Inne głosy dotyczą obniżania ulgą jedynie przychodu polskiego co korespondowałoby z zasadą wyłączenia z progresją, w której dochód zagraniczny jest zwolniony z podatku. Są to na razie jedynie teorie. Na konkretne rozstrzygnięcia powyższych wątpliwości trzeba będzie zaczekać do wydania przez Ministerstwo Finansów interpretacji lub wyjaśnień, które z pewnością zaczną pojawiać się bliżej okresu rozliczeniowego.