W listopadzie 2010 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i Kodeksu karnego, pozwalające dwa razy karać tę samą osobę za niepłacenie składek ubezpieczeniowych, są sprzeczne z ustawą zasadniczą. Trybunał odroczył wtedy utratę mocy przez zakwestionowane przepisy o półtora roku - na koniec maja 2012 r. Propozycja nowelizacji Kodeksu karnego i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych została przygotowana przez Senat.
"Nie można karać dwa razy za to samo"
Zgodnie z dotychczasowymi uregulowaniami ustawy w razie nieopłacania za pracowników składek lub płacenia ich w zaniżonej wysokości ZUS może wymierzyć pracodawcy dodatkową opłatę w wysokości 100 proc. nieopłaconych składek. Jednocześnie jednak - w myśl K.k.- za naruszanie praw pracownika, wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego grozi grzywna, kara ograniczenia albo pozbawienia wolności do dwóch lat.
- Trybunał przypomniał, że zasada ne bis in idem procedatur (nie dwa razy w tej samej sprawie - przyp.red.) należy do fundamentalnych zasad prawa karnego i wyraża zakaz wielokrotnego karania za popełnienie tego samego czynu - mówiła posłanka PiS Barbara Bartuś, relacjonując prace sejmowej komisji nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach, która zajmowała się projektem. Dodała, że po pracach w komisji doprecyzowano przepisy w taki sposób, żeby nie było wątpliwości dotyczących ich wykładni i stosowania.
Kluby jednomyślnie za projektem ustawy
W propozycji nowelizacji zaznaczono m.in., że "w stosunku do płatnika składek będącego osobą fizyczną, skazanego prawomocnym wyrokiem za nieopłacenie składek lub opłacenie ich w zaniżonej wysokości, dodatkowej opłaty za ten sam czyn nie wymierza się".
Projekt poparły wszystkie kluby. Przedstawicielka PO Izabela Mrzygłocka zgłosiła jednak jedną poprawkę, według której w przypadku zwrotu przez ZUS pobranej dodatkowej opłaty odsetki naliczane byłyby od dnia pobrania tej opłaty. Dlatego projektem zajmie się ponownie sejmowa komisja nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach.
Według przedstawionych podczas debaty statystyk, w ubiegłym roku po zawiadomieniach ZUS i Państwowej Inspekcji Pracy wszczęto z Kodeksu karnego 1,5 tys. postępowań dotyczących nieodprowadzania składek. Skierowano 460 aktów oskarżenia - wiele spraw zakończyło się jednak umorzeniem bądź odmową wszczęcia postępowania.sjk, PAP