Możliwości inwestowania posiadanych środków jest wiele. Jedne z nich są bezpieczne i dostępne dla każdego, a posiadana ilość gotówki potrzebnej do zainwestowania nie gra roli. Do takich należą np. konta oszczędnościowe czy lokaty. Inne produkty są zaś bardziej zaawansowane, co oznacza, że należy posiadać choć minimalną wiedzę na ich temat, a przede wszystkim dokładnie poznać, jakie korzyści i ryzyko wiąże się z ich posiadaniem. Mowa tu np. o bonach skarbowych, które cieszą się popularnością.
Czym są bony skarbowe i co warto o nich wiedzieć?
Co to są bony skarbowe?
Bony skarbowe to inaczej weksle skarbowe, czyli krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez rząd. W Polsce ich emitentem jest Skarb Państwa, który sprzedaje ten produkt w celu pokrycia finansowania swoich potrzeb budżetowych. Od 1995 roku mają formę wirtualną, co oznacza, że są zdematerializowane i nie są dostępne w postaci fizycznej, dlatego konieczne jest gromadzenie ich na specjalnie do tego stworzonych kontach, czyli rachunkach bonów skarbowych. Są one prowadzone przez Centralny Rejestr Bonów Skarbowych.
Bony skarbowe charakteryzują się krótkim terminem wykupu. Emitowane są na okres od 1 do 90 dni lub od 1 do 52 tygodni, przez co możemy wyróżnić rodzaje bonów ze względu na czas wykupu:
- bony do zarządzania płynnością – od 1 do 90 dni,
- klasyczne bony skarbowe – od 1 tygodnia do 52 tygodni.
Oprocentowanie bonów skarbowych
Jedno z ważniejszych pytań brzmi, ile można zarobić na bonach skarbowych? Produkty te nie są odgórnie oprocentowane, a więc ich wartość nie jest uzależniona od obecnych stóp procentowych. Bony skarbowe mają zaś charakter dyskontowy, co oznacza, że inwestor zarabia na różnicy pomiędzy ceną oficjalnie ustaloną a kwotą rzeczywiście przez niego zapłaconą. Dochód stanowi więc różnica pomiędzy wartością nominalną bonu a ceną zakupu.
Gdzie kupić bony skarbowe?
By móc nabyć bony skarbowe, trzeba spełnić ściśle określone warunki. Przede wszystkim trzeba posiadać niemałą kwotę, bowiem cena jednego bonu wynosi 10 000 zł. Jednak, by móc uczestniczyć w transakcji, należy dysponować kwotą min. 100 000 zł. Bony mogą nabyć podmioty fizyczne, prawne oraz spółki nieposiadające osobowości prawnej. Pierwszeństwo w ich nabyciu na rynku pierwotnym mają banki komercyjne i instytucje finansowe. Jeśli chce je zakupić inwestor prywatny, musi powierzyć takie zadanie wybranej instytucji finansowej. Inaczej wygląda sytuacja na rynku wtórnym. Podmioty fizyczne mogą na nim nabyć bony samodzielnie, odkupując je od instytucji finansowych, np. banków, za pomocą złożonej w banku dyspozycji. Konieczne jest jednak, by bank ten posiadał podpisaną stosowną umowę świadczącą o tym, że może być pośrednikiem w sprzedaży.
Bony skarbowe – rynek pierwotny i wtórny
Oferowanie sprzedaży bonów skarbowych na rynku pierwotnym odbywa się na cotygodniowych przetargach organizowanych przez Narodowy Bank Polski pełniący rolę agenta emisji. Oferty zakupu mogą składać jedynie podmioty, które mają status DSPW, czyli dilera skarbowych papierów wartościowych. Należą do nich instytucje, z którymi minister finansów podpisał umowę zezwalającą na składanie ofert przetargowych, czyli m.in. banki. Po zebraniu ofert w danym dniu przetargu minister finansów analizuje je i ustala odpowiednie oprocentowanie bonów skarbowych, jakim jest dyskonto.
Rynek wtórny zaś to wszelkie oferty kupna i sprzedaży, które są składane przez podmioty chcące sprzedać lub nabyć bony skarbowe pomiędzy terminami przetargów. Co ważne, nie ma tutaj żadnych ograniczeń, co do zasad uczestników transakcji – na rynku wtórnym bony skarbowe mogą więc zostać nabyte przez każdą chętną osobę. Nabywcą i sprzedającym może być zarówno bank, instytucja pozafinansowa, jak i gospodarstwo domowe. Na tym rynku występują wyższe kwoty transakcji, które kształtowane są pod wpływem gry rynkowej.
Bony skarbowe a obligacje – różnice
Pojęciem, które często jest mylone z bonami skarbowymi, są obligacje skarbowe. W odróżnieniu od bonów, może je nabyć każdy, kto chce skorzystać z tego rodzaju inwestycji. Obligacje są pewnego rodzaju oprocentowaną pożyczką – inwestor pożycza środki Skarbowi Państwa, który zobowiązany jest zwrócić je z odpowiednimi odsetkami. Można je nabyć co miesiąc w banku PKO Banku Polskim. Wartość jednej obligacji to 100 zł, a ich okres obowiązywania należy wybrać samodzielnie. Możliwy jest zakup obligacji o długości 3 miesięcy, 2, 3, 4 lub 10 lat. Nieco inna propozycja została przygotowana dla osób korzystających ze świadczenia z rządowego programu Rodzina 500+. Te osoby mogą skorzystać z obligacji na 6 lub 12 lat. Jeśli zaś chodzi o zysk z obligacji, wszystko zależy od ich oprocentowania – czy są one stałoprocentowe czy zmiennoprocentowe. Te nabywane na kilka lat są indeksowane inflacją. Podobieństwo między bonami a obligacjami skarbowymi to ich forma – i jedne, i drugie dostępne są tylko w formie wirtualnej, a także fakt, że są one emitowane przez Skarb Państwa i mają gwarancję wykupu.
Jakie są funkcje bonów skarbowych?
Główną funkcją bonów skarbowych jest zaspokojenie popytu państwa na pieniądz. Pozwalają utrzymać płynność finansową wśród instytucji finansowych, banków komercyjnych oraz w budżecie państwa, a także np. zarządzać długiem publicznym przez rząd, spłacić zobowiązania państwowe czy zmniejszyć deficyt. Poprzez nabywanie ich przez inwestorów, rząd może korzystać z uzyskanych środków i przeznaczyć je na pokrycie bieżących potrzeb budżetowych.
W kwietniu 2020 roku wartość bonów skarbowych wyniosła 17,7 mld zł – jak podaje Ministerstwo Finansów. Stanowiło to tylko ok. 2 proc. wszystkich papierów wartościowych emitowanych w polskich złotych. Pozostałą część stanowiły obligacje skarbowe charakteryzujące się dłuższym terminem wykupu.
Jakie korzyści i ryzyka wiążą się z bonami skarbowymi?
Czy warto nabyć bony skarbowe? Czy jest to inwestycja dobra dla każdego? Choć jest to dość interesujący papier wartościowy, nie każdy może sobie pozwolić na jego nabycie – głównie za sprawą swojej wysokiej ceny. Jednak ich dużą zaletą jest fakt, że są one emitowane przez Skarb Państwa, a więc wiążą się z minimalnym ryzykiem.
Zalety bonów skarbowych
- niski stopień ryzyka – z uwagi na to, że są emitowane przez Skarb Państwa, bony skarbowe są wolne od ryzyka,
- bezpieczna inwestycja – to dobra opcja dla osób, które nie chcą inwestować na giełdzie, w kryptowaluty lub w inne ryzykowne inwestycje; nabycie bonów to sposób na niewielki, ale bezpieczny zarobek,
- inwestycja krótkoterminowa – nie trzeba zamrażać swoich oszczędności na długi okres,
- możliwość szybkiej odsprzedaży na rynku wtórnym – pozwala na odzyskanie środków bez utraty odsetek.
Wady bonów skarbowych
- oferta skierowana do konkretnych podmiotów – na rynku pierwotnym bony mogą nabyć tylko odpowiednie instytucje; zakup dla każdego możliwy jest jedynie na rynku wtórnym,
- wysoka cena zakupu – kwota nominalna bonu skarbowego wynosi 10 000 zł,
- niski zysk – z uwagi na niski stopień ryzyka, zakup bonów skarbowych wiąże się z możliwością niewielkiego zarobku,
- ryzyko podatkowe – należy odpowiednio rozliczyć podatki związane z daną transakcją.
Czytaj też:
Leasing dla osoby prywatnej – co to jest?