Jak pisaliśmy we Wprost.pl, podczas wizyty Wołodymyra Zełenskiego w Stanach Zjednoczonych padły ważne deklaracje dotyczące pomocy dla Ukrainy. Amerykański sekretarz stanu Antony Blinken zapowiedział, że USA przekażą dodatkową pomoc wojskową o wartości 1,85 miliarda dolarów.
Jedną z najważniejszych deklaracji spotkania było przekazania do Ukrainy systemów Patriot. W poniższym artykule wyjaśniamy wszystkie fakty związane z obronnym systemem rakietowym.
System obrony rakietowej Patriot – co to?
MIM-104 Patriot to system rakietowy ziemia-powietrze (surface-to-air missile, SAM) amerykańskiej produkcji. Składa się z umieszczonej na podwoziu samochodowym wyrzutni rakiet M-901, wozu dowodzenia AN/MSQ-104 oraz radaru AN/MPQ-53.
To właśnie radar jest określany sercem całego systemu. Co ciekawe, jego inna nazwa to „Phased Array Tracking Radar to Intercept on Target”, w skrócie – PATRIOT.
Pojedynczy system może wspierać do ośmiu wyrzutni zawierających do czterech pocisków przechwytujących w każdej z nich. Patriot może być rozmieszczony w około godzinę.
Do czego służą rakiety Patriot?
Patrioty używane są do obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej przyjaznego terytorium podczas wrogich ataków.
System znakomicie sprawdza się do zwalczania statków powietrznych – samolotów, helikopterów czy bezzałogowych dronów. Dodatkowo może bronić przed pociskami rakietowymi (także pociskami manewrującymi) oraz pociskami balistycznymi krótkiego i średniego zasięgu.
Pojedynczy system Patriot może śledzić jednocześnie nawet 100 celów i naprowadzać jednocześnie do dziewięciu rakiet SAM. Wyposażony jest też m.in. w system identyfikacji „swój-obcy” czy system obrony automatycznej.
Dotychczas ukraińskie wojsko miało szczególny problem z rakietami balistycznymi, które wznoszą się na wysokie pułapy i atakują cele po krzywej balistycznej – praktycznie pionowo i z wielką prędkością. Znacznie utrudnia to ich przechwycenie.
Patrioty świetnie sprawdzą się do ochrony sił ukraińskich przeciw rosyjskim pociskom balistycznym Iskander, hipersonicznym Kinżał i pociskom przeciwokrętowym Cyrkon. Patrioty mogłyby też strącać drony samobójcze, ale byłoby to niezwykle nieopłacalne – jedna rakieta kosztuje ponad dwa razy tyle, co rosyjski dron.
Zasięg rakiet systemu Patriot
Zasięg Patriotów zależy od wykorzystywanej w systemie rakiety. Główne typy pocisków przechwytujących to MIM-104A, PAC-2 MIM-104C i PAC-3 MSE.
MIM-104A to „klasyczna” rakieta z systemu, nazywana też Standard. Ma ona zasięg do 70 kilometrów i maksymalny pułap operacyjny na poziomie 24 km. Jest zoptymalizowana do walki ze statkami powietrznymi, nie rakietami. Posiada 90-kilogramową głowicę wybuchową i jest wystrzeliwana z czterorurowej wyrzutni.
Pod koniec lat 80. system patriot otrzymał usprawnienie Patriot Advanced Capability (PAC-1) od którego nazwy biorą kolejne rakiety.
Rakieta PAC-2 MIM-104C zastąpiła rakiety Standard, których już się nie produkuje. Pocisk ma zasięg do 160 km przy pułapie do 24 km. Porusza się dwa razy szybciej od poprzedniczki (ponad 2 Ma vs. 5 Ma), co pomaga przy obronie przed wrogimi rakietami. Głowica rakiety o wadze 91 jest odłamkowa i posiada zapalnik zbliżeniowy. Pociskami miota czterorurowa wyrzutnia.
PAC-3 MSE to mniejsze i zwinniejsze rakiety, mocno skupione na zwalczaniu wrogich pocisków. Ich maksymalny zasięg przeciwrakietowy to 15-45 km w zależności od pułapu (ok. 20 km w innych zastosowaniach). Pułap maksymalny to ok. 15 km a prędkość – 5 Ma. Istnieje parę głowic w tym kinetyczna hit-to-kill (ERINT) lub wybuchowa z zapalnikiem zbliżeniowym, o masie 73 kg.
PAC-3 są dużo smuklejsze od poprzedniczek (średnia 41 vs 25 cm), co pozwala na użycie ośmiorurowych wyrzutni, a dzięki temu dłuższe działanie bez potrzeby przeładowania.
Ile kosztuje system Patriot?
Jeden fabrycznie nowy system Patriot kosztuje powyżej 1 miliarda dolarów. 690 mln dolarów przeznaczyć trzeba na pociski i wyrzutnie dla nich. Reszta systemu kosztuje ok. 400 milionów dolarów.
Jak piszą dziennikarze AP, eksploatacja także nie jest tania. Koszt jednej rakiety PAC-3 to około 4 miliony dolarów, a wyrzutnie kosztują 10 mln dolarów za sztukę.
Czy Polska ma Patrioty?
Patrioty zawitały do Polski Polsce w 2010 roku, na podstawie umowy z 2008 r. dot. tzw. tarczy antyrakietowej.
W 2010 r. miały miejsce ćwiczenia żołnierzy NATO na systemach, w tym polskich wojskowych. Wpierw Patrioty znalazły się w Morągu, ale po proteście Rosji przesunięto je do Torunia. Szybko wróciły jednak do bazy macierzystej w Niemczech.
W 2018 roku szef MON Mariusz Błaszczak podpisywał umowę z USA na sprzedaż i wykonanie pierwszej części systemu Patriot w ramach systemu WISŁA.
We wrześniu 2022 r. systemy zostały przyjęte na poligonie w Toruniu, a 14 października Błaszczak poinformował o zintegrowaniu Patriotów z polskim systemem obrony powietrznej. System Wisła został połączony z programami obronnymi takimi jak Narew czy Pilica+
Zupełnie inną sprawą jest ostatnio głośna kwestia rozmieszczenia baterii Patriot przy granicy z Ukrainą. Te baterie należą do sił zbrojnych Niemiec, nie są więc to polskie systemy.
Jakie kraje mają Patrioty?
Producenci wytworzyli już ok. 240 systemów Patriot, które s wykorzystywane w 18 krajach świata.
Kluczowym użytkownikiem systemów Patriot jest oczywiście wojsko Stanów Zjednoczonych. Przez lata broń ta trafiła jednak do wielu innych państw. Obecnie Patriotów używają siły zbrojne Holandii, Niemiec, Japonii, Izraela, Arabii Saudyjskiej, Kuwejtu, Taiwanu, Grecji, Hiszpanii, Korei Południowej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kataru, Polski, Rumunii, Szwecji czy Bahrajnu.
Kto produkuje Patrioty?
System Patriot produkują przeważająco firmy ze Stanów Zjednoczonych. Broń rakietową opracowała amerykańska firma zbrojeniowa Raytheon Technologies, która jest też głównym producentem pocisków MIM-104A oraz PAC-2 MIM-104C. Te drugie produkują jednak także Lockheed Martin, Siemens i Mitsubish.
Wytwarzaniem pocisków PAC-3 MSE zajmuje się zaś zarówno Raytheon, jak i Lockheed Martin. Kontrakty produkcyjne na elementy naprowadzające do rakiet systemu posiada też firma Boeing.
Historia systemu Patriot
Historia Patriotów rozpoczyna się w 1961 r., gdy USA potrzebowały nowego systemu, który miałby zastąpić MIM-23 Hawk. W 1967 r. Raytheon został wybrany jako firma przewodząca projektowi SAM-D, ale w trakcie testów i produkcji wymagania armii parokrotnie się zmieniły. W 1976 r. projekt SAM-D przyjął nazwę Patriot. Testy systemu trwały do końca lat 70. Pierwszy system Patriot trafił do żołnierzy w 1984 roku.
Patrioty przeszły chrzest bojowy podczas operacji „Pustynna Burza” w 1991 roku. Wtedy odbył się pierwszy zanotowany przypadek aktywnego zwalczenia pocisku balistycznego. System eliminował pociski krótkiego i średniego zasięgu – Scud i Al Hussein.
Następnie Patrioty były wykorzystane w amerykańskiej inwazji na Irak w 2003 roku (operacja Iraqi Freedom). Następnie systemy zostały rozmieszczone w Izraelu. Zestrzeliwały cele m.in. w czasie konfliktu izraelsko-palestyński (operacja Protective Edge w Strefie Gazy, 2014 r.).
Począwszy od 2014 roku bronią też terytorium Izraela przed pociskami i statkami powietrznymi z Syrii, gdzie trwa wojna domowa. Arabia Saudyjska i ZEA eliminują zaś Patriotami rakiety wystrzeliwane przez bojowników ruchu Huti.
Jak wspomina firma Raytheon, od 2015 do dziś system antyrakietowy przechwyciły ponad 150 pocisków balistycznych. Patrioty mają pozostać w aktywniej służbie wojskowej przynajmniej do 2040 roku.
Czytaj też:
Amerykański prztyczek w nos kanclerza Olafa Scholza. Koniec wymówek dla NiemcówCzytaj też:
Wyjątkowy prezent Zełenskiego dla Kongresu USA. Z najgorętszego punktu na linii frontu