Co to jest przeterminowanie długu i kiedy jest możliwe?

Jak wynika z raportu InfoDług, który opiera się na danych pochodzących z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor, a także bazy informacji kredytowych BIK, łączna liczba zaległych zobowiązań Polaków w pierwszym półroczu 2022 r. wyniosła 75,83 mld zł. Liczba osób, które nie regulują zobowiązań na czas, osiągnęła zaś 2,67 mln osób. Jest to więc spora grupa społeczna, która nie radzi sobie ze spłatą pożyczonych pieniędzy. Ich dług wciąż rośnie za sprawą naliczanych odsetek. Dla niektórych dłużników pewną drogą wyjścia z tej trudnej sytuacji jest przeterminowanie długu. W ten sposób starają się uniknąć spłaty zadłużenia. Czym zatem jest przedawnienie długu i kiedy i czy jest ono w ogóle możliwe?

Co to jest przeterminowanie długu i na czym polega?

Definicja przedawnienia długu znajduje się w Kodeksie cywilnym. Przeterminowanie zobowiązań oznacza, że pomimo iż zadłużenie wciąż istnieje, to po upływie określonego terminu ustaje prawna możliwość dochodzenia roszczeń przez wierzyciela. Po ustalonym czasie zadłużenie przyjmuje inną formę, bo przechodzi w tzw. zobowiązanie niezupełne. Wtedy już wierzyciel nie może dochodzić spłaty długu sądowo.

Przeterminowanie długu reguluje ustawa o przedawnieniu długów z 2018 roku. Wcześniej obowiązywały przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeksu cywilnego. Zapisano w niej, że po upływie terminu przedawnienia, dłużnik może uchylić się od zapłaty zobowiązania.

Wprowadzenie regulacji prawnych odnośnie przeterminowania długu miało na celu zapewnienie bezpieczeństwa dłużnikowi, a także wyeliminowanie wszelkich niepewności w sytuacji, gdy wierzyciel przez dłuższy czas nie korzysta z przysługujących mu roszczeń.

Po jakim czasie następuje przeterminowanie długu?

Zgodnie z nową ustawą z 2018 r. okres przeterminowania niespłaconych zobowiązań został skrócony. Przed majem 2018 r. przedawnienie długów następowało po upływie 10 lat. Po wejściu w życie nowych przepisów dług jest nieważny po 6 latach. Zasada ta dotyczy wszelkich roszczeń majątkowych, a także tych stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu.

Z kolei w przypadku kredytobiorców, którzy mają długi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub płatności cyklicznych, okres ten jest jeszcze krótszy. Mogą oni korzystać z przeterminowania długu już po 3 latach.

Oprócz powyższych są również przepisy regulujące przedawnienie innych rodzajów długów.

Przykładowo:

• W przypadku niezapłaconego mandatu przeterminowanie długu następuje po 1 roku.
• Dług, który dotyczy debetu na koncie bankowym, przedawnia się po 2 latach.
• Roszczenia z tytułu umowy o dzieło – dług przedawnia się po 2 latach od momentu oddania dzieła.
• Długi z tytułu umowy o pracę – przeterminowanie tych roszczeń następuje po 3 latach od dnia, w którym pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie.
• Zaległości za usługi telekomunikacyjne, jak np. rachunek za telefon, przeterminują się po 3 latach.
• Zadłużenie na karcie kredytowej przedawnia się po okresie 3 lat.
• Przeterminowanie długu czynszowego, czyli dotyczącego opłat za mieszkanie spółdzielcze, komunalne itp. wynosi 3 lata.
• Długi wobec ZUS-u, a także zaległości podatkowe przedawniają się po 5 latach.
• Długi spadkowe przedawniają się po okresie 6 lat – ale tylko jeśli wierzyciel nie podejmie kroków, w celu odzyskania wierzytelności.
• Z kolei w przypadku długu alimentacyjnego mamy dwie różne sytuacje. W przypadku alimentów wobec osoby dorosłej przeterminowanie długu następuje po 3 latach. Z kolei w sytuacji długu alimentacyjnego, który dotyczy świadczeń na rzecz dzieci, przedawnienie rozpoczyna się w momencie ustania władzy rodzicielskiej – dziecko może się ubiegać o zaległe alimenty do 21. Natomiast dług wobec Funduszu Alimentacyjnego nie ulega przedawnieniu.

Przeterminowanie niespłaconych zobowiązań zazwyczaj następuje po określonym w ustawie czasie. Jednak nie tylko. Jakie jeszcze warunki muszą zostać spełnione, aby dłużnik mógł nie płacić zaległości? Co to jest przerwanie biegu przedawnienia?

Przeterminowanie długu a przerwanie biegu przedawnienia

Aby dłużnik nie musiał płacić swoich niespłaconych zobowiązań, oprócz minięcia określonego prawem czasu, musi zostać spełniony jeszcze jeden warunek. Mianowicie we wskazanym w prawie okresie przedawnienia długu, nie może dojść do żadnej sytuacji, która przerwie bieg przeterminowana długu. Co to za sytuacje? Zaliczamy do nich:

• wszelkie rozpoczęcie mediacji mających na celu polubowne rozwiązanie sprawy;
• podpisanie porozumienia lub ugody;
• jakąkolwiek dobrowolną wpłatę, której dokona dłużnik w celu spłaty zaległego zobowiązania;
• złożenie pozwu do sądu przez wierzyciela;
• złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności;
• złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji komorniczej.

Wszystkie wymienione wyżej sytuacje sprawiają, że następuje przerwanie biegu przedawnienia. Tym samym termin przeterminowania długu biegnie od nowa. W związku z tym wierzyciel zgodnie z prawem może wykonać określone czynności, które przerwą bieg przedawnienia.

Przykładowo: Gdy kredytobiorca nie spłaca kredytu w banku, to kredytodawca może złożyć po kilku miesiącach wniosek do sądu np. o wszczęcie egzekucji komorniczej. Wraz z zaistnieniem tej czynności bieg przedawnienia będzie liczony od nowa, a mianowicie trzy lata okresu przedawnienia będą liczone nie od czasu płatności raty, a od momentu podjęcia ostatniej czynności przez wierzyciela.

Przeterminowanie długu – jak ustalić, czy i kiedy nastąpiło?

Aby móc ustalić, czy doszło do przeterminowania długu, trzeba zacząć od ustalenia daty, kiedy dług stał się wymagalny, czyli na przykład będzie to termin płatności faktury, albo raty kredytu. Taka informacja pomoże nam wyliczyć termin przedawnienia. Jeżeli termin przedawnienia długu to minimum 2 lata, to jego przeterminowanie przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, czyli 31 grudnia odpowiedniego roku.

Inna kwestia dotyczy tego, jak udowodnić wierzycielowi, że dług już się przeterminował. Należy zacząć od tego, aby poinformować o tym wierzyciela lub firmę windykacyjną wysyłając odpowiednie pismo. Należy w nim wskazać, kiedy zadłużenie uległo przedawnieniu. Jednak to może nie rozwiązać sprawy, bo wierzyciel może nie uwzględnić naszego pisma. Wtedy niestety pozostaje nam tylko dochodzenie swoich praw w sądzie. W takiej sytuacji należy złożyć pismo do sądu o przedawnienie długu, albo wysłać wniosek do komornika o przedawnienie długu. We wniosku należy wskazać, że dotyczy on zarzut przedawnienia i powołać się na odpowiednią podstawę prawną, a także przepis określający termin przedawnienia danego roszczenia.

Należy pamiętać, że od lipca 2018 roku w Kodeksie cywilnym obowiązuje przepis, mówiący o tym, że wierzyciel nie może domagać się od klienta spłaty długu, który jest przeterminowany. W związku z tym wierzyciel nie może złożyć w takiej sprawie pozwu do sądu czy wniosku do komornika. Dlatego, gdyby jednak tak się stało, warto w sądzie walczyć o swoje prawa.

Czy można odzyskać przedawniony dług i jak usunąć wpis z BIK?

Jak wspomniano wyżej dług, który uległ przedawnieniu, nie znika, tylko zostaje przekształcony w tzw. zobowiązanie naturalne. Takie zobowiązanie nie może być dochodzone przed sądem czy egzekwowane przed komornikiem. Jednak nadal wierzyciel może przekazać informacje o przeterminowanych zobowiązań do rejestrów prowadzonych przez biura informacji gospodarczej. Tym samym takie wpisy mogą skutecznie zablokować dłużnikowi możliwość wzięcia kredytu, a także zakupów na raty czy leasingu. Te przykre konsekwencje mogą sprawić, że mimo przedawnienia uda się wierzycielowi odzyskać należność, gdyż dłużnik będzie chciał być wypisany z rejestrów. Może on poprosić o usunięcie wpisu dotyczącego przeterminowanego długu wierzyciela, jednak ten wcale nie musi się na to zgodzić. Należy bowiem pamiętać, że sam fakt zaistnienia przedawnienia roszczenia, nie wpływa na to, że wpisy w bazach dłużników i rejestrach gospodarczych zostaną usunięte. Przedawnienie długu nie jest jednoznaczne z wygaśnięciem zobowiązania – ono istnieje cały czas.

Przedawnienie długu – jakie niesie ze sobą skutki?

Wyjaśniliśmy już, czym jest przedawnienie długi i kiedy występuje, jakie zatem skutki ma zaistnienie przeterminowania zobowiązań? Co to oznacza dla dłużnika?

Przede wszystkim jednym z najważniejszych skutków przeterminowania długu jest to, że osoba, której dotyczy zadłużenie, nie musi już spłacać zaległych roszczeń. Są jednak wyjątki od tej reguły. Dotyczą one jednak sytuacji, które zazwyczaj wynikają z niewiedzy dłużnika, który nie wie o tym, że dług uległ przedawnieniu i klient dobrowolnie decyduje się uiścić zaległe zobowiązanie. Warto tu nadmienić, że gdy dojdzie do takiej sytuacji, pomimo przedawnienia długu klient nie może później żądać zwrotu pieniędzy.

Inną istotną kwestią jest fakt, że wierzyciel nie może żądać od dłużnika spłaty zobowiązań, gdy nastąpiło ich przedawnienie, ale tylko w sytuacji, gdy sprawa nie trafiła na drogę sądową. Jeśli wierzyciel wytoczył nam postępowanie sądowe, albo otrzymaliśmy nakaz sądu, to mimo przedawnienia nadal musimy spłacić długi spadkowe oraz innego typu zadłużenia.

Dodatkowo, bardzo często wierzyciele sprzedają zadłużenia innym podmiotom na zasadach cesji. Tym samym nowy wierzyciel zazwyczaj domaga się zwrotu zaległych należności, zgłaszając sprawę do sądu. Gdy jednak wiemy, że nasz dług już jest przeterminowany i nie musimy go spłacać, możemy to wykazać przed sądem. W jaki sposób? Przede wszystkim należy zacząć od wysłania pisma do firmy windykacyjnej z informacją o przeterminowaniu długu i powołać się na ustawę z maja 2018 r. Kodeksu cywilnego. Gdy to nie poskutkuje, musimy dowodzić swoich praw przed sądem.

Przedawnienie długu u komornika

Co z długami, które trafiają do komornika? Czy takie długi ulegają przedawnieniu? Zacznijmy od tego, że komornik otrzymuje do egzekucji tylko te długi, które są potwierdzone wyrokiem sądowym i objęte tytułem wykonawczym. Aby tak się stało, najpierw wierzyciel musi złożyć wniosek do sądu, a w kolejnym kroku skierować sprawę do egzekucji. W przypadku długów objętych wyrokiem sądowym termin przeterminowania zobowiązania wynosi 6 lat. Jeśli do tego czasu wierzyciel nie skieruje sprawy do komornika, dłużnik może powołać się na fakt przedawnienia i uniknąć postępowania egzekucyjnego. Jednak, gdy wniosek trafi do komornika na czas, przedawnienie długu u komornika nie jest możliwe. Tak jest aż do momentu zakończenia postępowania egzekucyjnego. Jeśli komornik je umorzy, bo nie będzie mógł wykonać egzekucji, to bieg przedawnienia liczy się od nowa od daty tego umorzenia.

Czytaj też:
Programista na działalności gospodarczej – czy to się opłaca?