Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) Marcin Wiącek poinformował o przekazaniu prezesowi Związku Banków Polskich Tadeuszowi Białkowi informacji o problemach podnoszonych w skargach kierowanych do Biura Rzecznika przez klientów banków w 2022 roku.
Najczęściej skarżyli się kredytobiorcy
Podobnie jak w latach poprzednich przewodnim zagadnieniem była sytuacja kredytobiorców. Znaczącą liczbę skarg złożyli poszkodowani działalnością Idea Bank S.A. i Getin Bank S.A. Klienci banków skarżyli się również na procedurę załatwiania reklamacji czy niewłaściwą obsługę. Problemem jest również likwidacja oddziałów banków i bankomatów, która w szczególności dotyka mieszkańców miasteczek i wsi.
Jeśli chodzi o kredytobiorców, to skargi pochodziły od osób, które zawarły umowę o kredyt hipoteczny waloryzowany (indeksowany/denominowany) do waluty obcej. – Rzecznik podejmował wiele działań mających na celu wsparcie konsumentów w obronie ich praw w kwestii kredytów frankowych – czytamy w komunikacie RPO
Jako jedno z najistotniejszych działań Rzecznik wskazuje udział w rozprawie przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej 12 października zeszłego roku. Rzecznik przedstawił dodatkowe stanowisko w sprawie C-520/21, dotyczącej roszczeń powstałych po stwierdzeniu nieważności umowy kredytu ze względu na abuzywność niektórych jej postanowień.
W ocenie Rzecznika wykładnia przepisów prawa krajowego, która umożliwiałaby bankom żądanie od konsumenta, będącego stroną umowy kredytu, nieważnej z powodu zamieszczonych w niej nieuczciwych postanowień umownych, wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z udostępnionych środków pieniężnych (mającego rekompensować bankowi przychody utracone w wyniku nieważności), pozostawałaby w rażącej sprzeczności z celem Dyrektywy 93/13. Uwzględnienie takich roszczeń banków unicestwiałoby de facto całą linię orzeczniczą wypracowaną na tle Dyrektywy. Naruszałaby zwłaszcza obowiązek wywołania efektu odstraszającego w stosunku do przedsiębiorców, którzy wprowadzają do swoich umów nieuczciwe postanowienia umowne.
Skargi składali również kredytobiorcy kredytów hipotecznych w złotych polskich. Rzecznik zwraca uwagę, że z uwagi na bardzo wysoką inflację, na którą miały wpływ zarówno czynniki wewnętrzne (pandemia, polityka fiskalna), jak i zewnętrzne (wybuch wojny w Ukrainie, a tym samym wzrost cen surowców energetycznych, które z kolei mają wpływ na kształtowanie się cen we wszystkich sferach gospodarki) w większości gospodarstw domowych nastąpiło pogorszenie warunków życia.
– Wszystko to powodowało, że coraz częściej kredytobiorcy sygnalizowali Rzecznikowi trudności w realizacji zobowiązań wobec banków z tytułu umów kredytów hipotecznych. Wskazywali na konieczność ingerencji w politykę fiskalną państwa, bo to ona w ich odczuciu miała bezpośredni wpływ na wysokość rat kredytu hipotecznego. Stąd też z zadowoleniem została przyjęta informacja o rządowej inicjatywie wprowadzenia ustawowych mechanizmów pomocowych kredytobiorcom, tj. ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom – czytamy w komunikacie RPO.
Kolejna grupa kredytobiorców, która oczekuje wsparcia, to osoby, które zawarły umowy kredytu konsumenckiego. – Ze skarg wynika, że powody niewywiązania się terminowo ze spłaty kredytu są takie same – skutki pandemii, wysoka inflacja. Podnosząc zarzut nierównego traktowania, oczekują takiej samej pomocy, jaka została udzielona kredytobiorcom kredytów hipotecznych – pisze RPO.
– Ze skarg wynika też, że banki nie realizują obowiązku przedstawienia kredytobiorcy wyjaśnień, z jakich przyczyn nie uwzględniono jego wniosku o restrukturyzację. Ma to duże znaczenie dla kredytobiorcy, gdyż o ile sama decyzja odrzucająca wniosek kredytobiorcy nie podlega rygorom postanowień ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego co do udzielenia odpowiedzi w 30 dni, o tyle skarga na wyjaśnienia banku tym rygorom już podlega. Oznacza to, że w przypadku nieotrzymania przez konsumenta odpowiedzi z banku w terminie 30 dni na złożoną skargę, może on przedstawić sprawę Rzecznikowi Finansowemu – dodaje.
Główne zagadnienia
RPO podkreśla, że na tle skarg można wyróżnić trzy główne zagadnienia problemowe:
-
klienci Idea Bank S.A., którzy zostali nakłonieni do nabycia obligacji GetBack S.A.
-
obligatariusze Getin Noble Bank S.A., których udziały zostały umorzone decyzją o przymusowej restrukturyzacji banku
-
klienci Getin Noble Bank S.A., którzy zaciągnęli kredyty frankowe.
Czytaj też:
Banki centralne nie złożyły broni. Szykują się d walki z inflacjąCzytaj też:
PKO Bank Polski śmielej wkracza w Metaverse