Wzrost kosztów zatrudnienia
Pomimo rozwoju gospodarki i rynku pracy, tradycyjny scenariusz nie uległ zmianie: pracownicy nie przestają narzekać na zbyt niskie wynagrodzenia, a pracodawcy na wysokie koszty pracy. Racja – jak to zwykle bywa – leży zapewne pośrodku. Obie grupy powinny mieć jednak świadomość, że spory udział w ich problemach ma również państwo, które odbiera niemałe środki każdej stronie umowy. Niestety, obie grupy mają również zastrzeżenia co do sposobu, w jaki państwo je później redystrybuuje.
Problem ze znacznym wzrostem kosztów zatrudnienia dostrzegają także statystycy: według danych Eurostatu tylko w drugim kwartale 2019 roku koszty pracy w Polsce wzrosły aż o 7,8%, a w trzecim – o 6,8%. Choć wartość ta sama w sobie niewiele mówi, warto porównać ją do średniej w całej Europie (3,1%) oraz strefie euro (2,6%). Ma to rzecz jasna bezpośrednie przełożenie na konkurencyjność zarówno oddzielnych przedsiębiorstw, jak i całego rynku. Według bazy firm ALEO.com, w Polsce działa 3,3 miliona firm. Dla nich każde zwiększenie kosztów pracy może oznaczać potencjalne kłopoty.
Koszty pracy a wynagrodzenie
Podstawowym czynnikiem wpływającym na koszty zatrudnienia są oczywiście pensje. W okresie koniunktury uległy one zauważalnemu wzrostowi. Według danych GUS, przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wyniosło w lutym 2020 roku 5330,48 zł i było wyższe o 7,7% w stosunku do badania z roku poprzedniego. Łatwo więc zauważyć, że tempo wzrostu wynagrodzenia jest znacznie niższe od wzrostu całkowitych kosztów pracy. Niestety, ale z naszymi dochodami nieodłącznie związane są podatki i daniny, które również rosną. Nie zawsze proporcjonalnie do faktycznych korzyści.
Co wpływa na koszty zatrudnienia?
Na kształtowanie kosztów zatrudnienia wpływ ma wiele czynników. Nie zawsze kluczową rolę odgrywają naturalne procesy rynkowe. Oto niektóre z tych aspektów:
- Podwyższenie pensji minimalnej: pensja minimalna w Polsce ulega systematycznemu podwyższaniu. Od 1 stycznia 2020 roku wynosi 2600 zł brutto, wobec czego najmniej zarabiający pracownicy mogą liczyć na pensję wyższą aż o 15,6% niż w roku ubiegłym (2 250 zł brutto). Dużym problemem dla firm jest tempo wprowadzanych zmian oraz skokowe wzrosty.
- Zwiększenie wysokości danin: za wyższą pensją idą również w parze wyższe daniny m.in. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Te są obliczane proporcjonalnie do wynagrodzenia i są sporym obciążeniem przekładającym się na ogólne koszty pracy i wysokość przelewu trafiającego na konto pracownika.
- Dodatkowe koszty: obowiązujące prawo obliguje pracodawców do zagwarantowania pracownikom właściwego wyposażenia, przeprowadzenia niezbędnych szkoleń czy zagwarantowania odpowiednich warunków pracy. Powyższe elementy wiążą się z koniecznością ponoszenia dodatkowych, realnych kosztów.
Rozwój rynku
Oddzielnym czynnikiem kształtującym koszty zatrudnienia pracowników jest rzecz jasna mechanizm rynkowy. Choć eksperci wciąż spierają się, czy mamy do czynienia z rynkiem pracownika, praktyka pokazuje, że duża podaż miejsc pracy i ograniczona liczba kandydatów spełniających wymagania pracodawców przekłada się na wzrost oczekiwań płacowych.
Ma na to wpływ również rosnąca pensja minimalna, która w naturalny sposób podwyższa oczekiwania bardziej doświadczonych kandydatów. Jak pokazuje badanie rynku przeprowadzone przez firmę Hays, aż 82% firm spodziewa się kłopotów ze znalezieniem odpowiednich kandydatów, a 46% z nich upatruje problemów w ich nieobecności na rynku. To z kolei w oczywisty sposób przekłada się na wzrost kosztów zatrudnienia.
Co to oznacza dla firm?
Rosnące koszty pracy znajdują bezpośrednie przełożenie na bieżącą i długofalową działalność firm. Przede wszystkim wpływają na osiągane wyniki finansowe: często wysokie koszty utrzymania pracowników zmuszają przedsiębiorców do rezygnacji z inwestycji, które mogłyby przełożyć się na wzrost konkurencyjności firmy. Zagrożenie to najbardziej może dotknąć mikroprzedsiębiorców oraz właścicieli małych i średnich firm. Brak odpowiedniego finansowania uniemożliwia im rywalizację ze znacznie większymi grupami kapitałowymi.
Wysokie koszty zatrudnienia nie pozwalają również na rozwój kadr, co w oczywisty sposób oddziałuje na rynek pracy. Konkurencyjność jest przy tym zagrożona nie tylko na arenie lokalnej, ale również międzynarodowej: istnieje duże ryzyko, że w związku ze znacznymi kosztami zatrudnienia, część korporacji i dużych firm zacznie wybierać bardziej atrakcyjne pod tym względem lokalizacje, umożliwiające tańsze pozyskiwanie i utrzymywanie pracowników.