Gdy Polska wstąpiła do Unii Europejskiej w 2004 roku, bardzo wyraźne były różnice w rozwoju zachodnich i centralnych województw oraz regionów leżących w pasie wschodnim. Aby zniwelować te różnice, w 2007 roku zainaugurowano Program Operacyjny Rozwoju Polski Wschodniej. Objął województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, a także nie leżące w pasie wschodnim, ale również wymagające dodatkowego impulsu: warmińsko-mazurskie i świętokrzyskie. W kolejnej perspektywie finansowej (2014-2020) był kontynuowany jako Program Polska Wschodnia (POPW).
Impuls dla rozwoju Polski Wschodniej
POPW był kolejnym programem o charakterze ponadregionalnym. Bezdyskusyjnie był bardzo potrzebny, bo objęte nim województwa należały do najsłabiej rozwiniętych w całej Unii Europejskiej.
W latach 2014-2021 na realizację projektów ze środków POPW, PARP przekazała 6,7 mld zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program skierowany był do firm i samorządów, które chciały rozwijać się i wdrażać nowoczesne rozwiązania oraz do samorządów, aby wesprzeć inwestycje dotyczące zrównoważonej mobilności miejskiej w miastach wojewódzkich, np. budowę dróg czy zakup niskoemisyjnego taboru
W ramach działań samorządowych zrealizowano wiele inwestycji, z których na co dzień korzystają tysiące mieszkańców pięciu województw. Udało się dofinansować na przykład rozwój systemu transportu publicznego w Rzeszowie (na ulice miasta wyjechały elektryczne autobusy), infrastrukturę transportu (np. przystanki) w Kielcach, a historyczny budynek dworca kolejowego w Białymstoku udało się zmodernizować i przystosować do współczesnych standardów, zachowując przy tym jego charakter.
Projekty, które uzyskały wsparcie, są konkretną odpowiedzią na bardzo specjalistyczne wyzwania z zakresu np. diagnostyki medycznej czy zarządzania zespołem. Większość z nich oferuje bardzo przyjazne, intuicyjne rozwiązania wsparte mobilnymi aplikacji bądź autorskimi, zaawansowanymi urządzeniami. Przedsiębiorcy coraz chętniej testują i wdrażają rozwiązania z zakresu rozszerzonej rzeczywistości. Pokazuje to, że technologie, znane do tej pory z salonów gier czy aplikacji rozrywkowych, potrafią w bardzo wymierny sposób wspierać biznes, a nierzadko ratować życie bądź poprawiać jego komfort.
Jakie to zachwycające pomysły do tej pory zyskały wsparcie? Oto kilka przykładów działań, które odmieniły życie wielu osób.
Skuteczniejsza walka z chorobą, która dotyka 800 tys. Polaków
W Polsce na zaćmę – chorobę oczu, która może doprowadzić do całkowitej utraty widzenia, cierpi ponad 800 tys. osób. Jest to powszechna choroba, która może dotknąć osoby z naszego otoczenia, więc w interesie nas wszystkich jest to, by rozwijane były metody, które umożliwiają szybkie, bezpieczne i do tego niezbyt drogie usunięcie zaćmy.
Taki właśnie cel przyświecał Visum Clinic Sp. z o.o., klinice okulistycznej, która od lat zajmuje się korekcją wad wzroku u ludzi młodych, korekcją presbiopii, usuwaniem zaćmy i wszczepianiem soczewek wewnątrzgałkowych, poprawiających jakość widzenia. Przed rozpoczęciem projektu POPW klinika przeprowadziła własne prace B+R w zakresie chirurgii zaćmy.
Wdrożenie wyników badań kosztowało prawie 4, 6 mln zł, z czego dotacja wyniosła 3,2 mln zł. Wymagało ono zakupu wysokospecjalistycznego sprzętu, oprogramowania oraz modernizacji pomieszczeń. Na projekcie skorzystał Beneficjent, gdyż zwiększył swoją konkurencyjność i umocnił pozycję na rynku, ale również, a może przede wszystkim, pacjenci. Dzięki podjęciu badań i wdrożeniu wyników Visum Clinic stała się pierwszą kliniką okulistyczną w Polsce i jedną z nielicznych w Europie, w której podjęto się wszczepu metodą tradycyjną nowego typu soczewki dyfrakcyjnej o wydłużonym zakresie widzenia. To najnowocześniejsza metoda leczenia zaćmy, która jest najczęstszą przyczyną upośledzenia narządu wzroku.
Jedno z najnowocześniejszych przedsiębiorstw w Polsce stało się jeszcze bardziej nowoczesne
Fabryka Armatur JAFAR S.A. jest wiodącym krajowym producentem armatury przemysłowej stosowanej w dostawie wody, systemach nawadniających, oczyszczalniach ścieków, stacjach uzdatniania wody, instalacjach oraz stacjach gazowych, przepompowniach i systemach przeciwpożarowych. Jest nie tylko liderem w swojej dziedzinie, ale też jednym z najnowocześniejszych przedsiębiorstw w Polsce.
Prowadzi działalność w dwóch zakładach: odlewni w Skołyszynie oraz zakładzie obróbki mechanicznej w Przysiekach.
Wart 14,3 mln zł projekt (dofinansowanie wyniosło prawie 7 mln zł) miał na celu rozwiązanie problemu nieszczelności przepustownic mimośrodkowych, które są ważnym elementem instalacji przesyłowych. Przepustnice narażone są na działanie wielu czynników, które mogą doprowadzić do utraty szczelności i sprawności działania. Nieszczelności wynikają z zastosowania gniazd o niskich parametrach odpornościowych. W projekcie wykorzystano rezultaty prac B+R w zakresie technologii inżynierii powierzchni – napawanie, czyli nakładanie techniką spawalniczą na powierzchnię gniazd żeliwnych tworzywa o innych parametrach. Pozwoliło to na wyprodukowanie innowacyjnego gniazda przepustnicy mimośrodowej, która jest istotnym elementem składowym instalacji przesyłowych.
Dzięki wdrożeniu projektu zmniejszono ilość braków i odpadów, obniżono poziom hałasu miejscowego na stanowiskach pracy, zwiększono komfort pracy dzięki automatyzacji, skrócono znacząco procesy kontroli jakości. Przede wszystkim jednak zmniejszyła się awaryjność rurociągów.
Papier opakowaniowy, który dłużej utrzymuje świeżość produktów
YANKO sp. z o.o. z siedzibą w Głogowie Małopolskim jest znanym na rynku polskim i zagranicznym producentem opakowań giętych plastikowych i papierowych, firmą nieustannie nastawioną na innowacje.
W ramach wartego 12,7 mln zł projektu (wartość dofinansowania: 5,9 mln zł), firma uruchomiła seryjną produkcję opakowań z papieru barierowego nowej generacji, a także rozbudowała zakład produkcyjny o nową halę, ponadto zakupiono środki trwałe potrzebne do wdrożenia odrębnej linii technologicznej.
Rezultatem podjętych działań było wprowadzenie na rynek nowoczesnego produktu – papieru opakowaniowego pokrytego innowacyjną powłoką ochronną, w której wykorzystano substancje powstałe na bazie składników naturalnych i polimerów bio. Zapobiegają one migracji krytycznych substancji do żywności, zastępując dotychczasowe powłoki z tworzyw sztucznych. Nowe cechy produktu diametralnie zmieniają przydatność takich opakowań.
Te opakowania odpowiadają na potrzeby klientów, którzy chcą mieć pewność, że opakowanie zapewnia trwałość przechowywania artykułów spożywczych oraz bezpieczeństwo zdrowotne, a do tego na sercu leży im ekologia. Oferowany produkt jest w pełni biodegradowalny, kompostowalny, nadający się do recyklingu.
Strumień pieniędzy dla Polski Wschodniej nie wysycha. Będzie nowy program
Do tej pory zrealizowano dwie edycje programu dla Polski Wschodniej. W latach 2021-2027 realizowana będzie jego kontynuacja – program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW). Wiosną 2021 roku zakończyły się jego konsultacje społeczne.
W puli FEPW jest 11,4 mld złotych. Nowy program będzie koncentrował się na czterech głównych obszarach: przedsiębiorczość i inwestycje, energia i klimat, spójna sieć transportowa oraz kultura, turystyka i usługi uzdrowiskowe.
Po pieniądze będą mogły sięgnąć małe i średnie firmy, innowacyjne start-upy, przedsiębiorstwa z sektora turystycznego i energetycznego, jak i samorządy oraz podmioty świadczące usługi publiczne, a także organizacje pozarządowe. Nowością będzie objęcie programem regionu mazowieckiego (z wyłączeniem Warszawy i powiatów ją otaczających).
