Trybunał badał zgodność z konstytucją art. 70 par. 6 Ordynacji podatkowej. Uznał, że przepis ten jest niezgodny z konstytucyjną zasadą zaufania do stanowionego przez państwo prawa (sygn. P 30/11).
Pytanie w tej sprawie złożył do Trybunału Naczelny Sąd Administracyjny, gdy na jego wokandę trafiła sprawa jednego z podatników, któremu urząd skarbowy określił wysokość VAT za 2003 r. Podatnik odwołał się od decyzji urzędu, twierdził, że decyzja została doręczona po upływie pięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Podatnik był przekonany, że jego zobowiązanie podatkowe się przedawniło.
Wojna podatnika z izbą skarbową
Izba skarbowa jednak, rozpatrując odwołanie podatnika, powiadomiła go, że parę dni przed końcem pięcioletniego okresu przedawnienia wszczęto w jego sprawie postępowanie przygotowawcze dotyczące podejrzenia, że nie zapłacił VAT za 2003 r. Z tego powodu - jak uznała izba - zobowiązanie podatkowe się nie przedawniło.
Podatnik zaskarżył decyzję izby do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Podkreślił, że do dnia wydania przez izbę skarbową decyzji nie wiedział o wszczęciu przeciw niemu postępowania przygotowawczego. WSA przyznał rację izbie skarbowej. Podatnik złożył więc skargę kasacyjną.
NSA miał wątpliwości, czy art. 70 par. 6 Ordynacji jest zgodny z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej, równości wobec prawa, a także z zasadami zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa.
Trybunał zabrał głos
Teraz Trybunał Konstytucyjny uznał, że zakwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucją w tym zakresie, w jakim zawiesza termin przedawnienia podatku w efekcie wszczęcia postępowania karnoskarbowego, o czym podatnik nie jest informowany przez urząd do dnia upływu ustawowego terminu przedawnienia.
O tym, że toczy się przeciw niemu postępowanie karnoskarbowe, podatnik dowiaduje się w momencie wydania postanowienia o przedstawieniu mu zarzutów - zauważył Trybunał uzasadniając wyrok. Może też o tym nie dowiedzieć, jeśli postępowanie się zakończy, bo nie będzie uzasadnionego podejrzenia, że przestępstwo popełniła konkretna osoba - dodał TK. Zdaniem Trybunału zasada ochrony zaufania obywatela do państwa i prawa wymaga, by podatnik nie tkwił w stanie niepewności przez bliżej nieokreślony czas.
TK podkreślił, że choć pytanie NSA dotyczyło przepisu w brzmieniu z lat 2003-2005, to również przepis ten jest niekonstytucyjny. To oznacza - zdaniem TK - że art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej musi być znowelizowany.
Przedsiębiorcy byli zaniepokojeni
Zakwestionowana przez Trybunał praktyka, by nie informować podatników o wszczętych przeciw nim postępowaniach budziła zaniepokojenie przedsiębiorców. Na zlecenie PKPP Lewiatan firma GWW Tax przygotowała raport, z którego wynika, że prawie połowę z 381 badanych postępowań karnoskarbowych rozpoczyna się w ostatnim kwartale roku, w którym powinien upłynąć okres przedawnienia.
O praktykę stosowania niekonstytucyjnego przepisu pytali ministra finansów również posłowie PiS Beata Szydło i Przemysław Wipler w interpelacji poselskiej nr 5317. W odpowiedzi wiceminister finansów Maciej Grabowski poinformował, że w 2009 r. w 4974 sprawach skarbówka zawiesiła bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, a w 2010 r. - w 6753 sprawach. W efekcie zarzuty postawiono w ok. 95 proc. spraw, z tego w 4786 wszczętych w 2009 r. i w 6329 wszczętych w 2010 r. - podał Grabowski.
Minister: przepis nie jest stosowany, by...
Wiceminister wskazał, że urzędy skarbowe stosują budzący wątpliwości przepis głównie do postępowań dotyczących określonych grup działań przestępczych, takich jak handel złomem. - Przepis ten nie jest stosowany po to, by zapobiec przedawnieniu się podatku - zapewnił Grabowski.
17 lipca rozprawie przewodniczył sędzia TK Piotr Tuleja, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.
zew, PAP