Aby inwestować na giełdzie, trzeba posiadać minimum podstawową wiedzę z tego zakresu. Jest to konieczne, aby móc podejmować trafne decyzje i umieć odczytywać wskaźniki giełdowe oraz zbudować odpowiednio zdywersyfikowany portfel inwestycyjny. Na warszawskiej giełdzie jest bowiem notowanych kilkaset spółek z różnych branż, a w obserwowaniu ich notowań pomocne są indeksy giełdowe. Odzwierciedlają one bieżącą sytuację na rynku. Śledzenie notowań spółek bez indeksów byłoby niemożliwe. Czym są indeksy giełdowe i jakie są ich rodzaje?
Co to jest indeks giełdowy?
Indeksami giełdowymi nazywamy wskaźniki, które umożliwiają monitorowanie kształtowania się cen papierów wartościowych spółek notowanych na giełdzie. Są to więc “wskaźniki”, które umożliwiają inwestorom śledzenie trendów pojawiających się na rynkach finansowych i określenie tendencji rynkowych oraz wychwycenie ich i tym samym maksymalizację zysku lub zminimalizowanie przewidywanych strat.
Z pomocą indeksów giełdowych inwestorzy mogą tworzyć analizy, które pozwolą im zmierzyć kondycję spółek z danych branż. Dają one ogólne spojrzenie na to, co dzieje się z danym elementem rynku kapitałowego w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej. Pozwalają mierzyć kondycję konkretnych branż i sektorów. Indeksy giełdowe są źródłem istotnej wiedzy dla inwestorów – stanowią niezbędne narzędzie do długotrwałego planowania, a także prognozowania strategii inwestycyjnych. Umożliwiają uzyskanie istotnych informacji o spółce, bez wchodzenia w szczegółową analizę jej danych. Dodatkowo pomagają określić zachowania innych inwestorów. Dzięki temu łatwiej planować kupno lub podjąć decyzję o sprzedaży konkretnych instrumentów finansowych.
Możemy powiedzieć, że indeks giełdowy to taki przykładowy portfel ściśle określonej liczby spółek. Ich akcje, które mają konkretne proporcje procentowe, wpływają na notowania indeksu – jeśli więc następuje zmiana cen akcji spółek, które wchodzą w skład indeksu, np. spadają one, to ma to oczywiście wpływ na notowania samego indeksu. Co ważne, w przypadku akcji wartość wyrażana jest w walucie, natomiast gdy mowa o wartości danego indeksu, to określana jest ona w punktach.
Wagi indeksów giełdowych
Jeśli chodzi o konstrukcje wagi akcji danej spółki w indeksie, to do jej ważenia, czyli określenia wartości poszczególnych składowych, stosuje się trzy sposoby:
- wartość rynkową spółki, która stanowi iloraz wartości rynkowej spółek w okresie badanym i w okresie podstawowym,
- cenę akcji spółki – czyli im wyższa cena akcji, tym wyższa waga,
- jednakową wagę dla wszystkich spółek niezależnie od ich wielkości i ceny.
W związku z powyższym w zależności od tego, jaka metoda zostanie wybrana, indeksy mogą przyjmować różne wartości.
Jakie są funkcje indeksów giełdowych?
Indeksy giełdowe są najlepszym przyjacielem inwestorów, ponieważ pozwalają dokonać analizy rynku i sprawdzić panujące trendy. Jednak pełnią one również wiele innych różnych funkcji. Do najważniejszych zadań indeksów należą, m.in.:
- bycie specjalistycznym narzędziem dla inwestorów, które pomaga im w budowaniu własnych wskaźników giełdowych;
- udzielanie pełnej informacji o aktualnej sytuacji na rynku, a także jego segmentach,
- bycie punktem odniesienia dla oceny efektywności inwestowania,
- bycie instrumentem bazowym dla instrumentów pochodnych,
- rola substytutu portfela rynkowego.
Rodzaje indeksów giełdowych
Są różne rodzaje indeksów giełdowych. Główne indeksy giełdowe w swoim portfelu mają największe spółki pod względem kapitalizacji i obrotów z danej giełdy – możemy tu wyróżnić choćby polski WIG20. Jest jednak wiele innych rodzajów indeksów. Wśród tych najpopularniejszych wyróżniamy:
- indeks geometryczny – stanowi geometryczną średnią cen spółek, które znajdują się w indeksie,
- indeks cenowy – jest to arytmetyczna średnia cen spółek indeksu – jego wartość jest obliczana na podstawie zmian cen akcji spółek,
- indeks ważony kapitalizacją poszczególnych spółek indeksu – opiera się na porównaniu zmian zachodzących we wszystkich spółkach.
Oprócz tego wyróżniamy np.:
- indeksy sektorowe – skupiające się na danych branżach, np. WIG.GAMES czy WIG-BANKI;
- indeksy szerokiego rynku, takie jak np. WIG;
- indeksy giełdowe tematyczne, np. MSCI ex Fossil Fuel;
- geograficzne, jak choćby MSCI Emerging Markets.
Jakie są indeksy giełdowe na GPW?
Na Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie wartości indeksów giełdowych publikuje się w notowaniach ciągłych dynamicznie, np. co 15 sekund, albo w notowaniach jednolitych na określony moment. Wyróżnia się cztery główne indeksy giełdowe na GPW. Są to:
- Warszawski Indeks Giełdowy (WIG) – to indeks typu dochodowego (w swoich analizach uwzględnia zarówno kursy akcji, jak i prawa poboru), który obejmuje spółki notowane na rynku podstawowym.
- Warszawski Indeks Dużych Spółek, czyli WIG20 – to indeks typu cenowego (w wyliczeniach uwzględnia ceny przeprowadzanych transakcji), który skupia akcje dwudziestu największych spółek notowanych na GPW. W czerwcu 2022 r. do indeksu tego należały m.in. takie spółki jak: Allegro, Asseco Poland, CCC, CD Projekt, Dino Polska, Jastrzębska Spółka Węglowa, KGHM Polska Miedź, Grupa Lotos, LPP, Orange, Bank Pekao, czy PGE, PGNiG, PKN Orlen lub PKO BP.
- Warszawski Indeks Giełdowy Dużych Spółek (WIG30) – powstał w 2013 r. i rozszerzył grupę spółek wchodzących w WIG20.
- Warszawski Indeks Giełdowy Średnich Spółek (WIG50).
- Warszawski Indeks Giełdowy Małych Spółek (WIG250).
Indeksy te są przystosowane do trójstopniowego podziału indeksów giełdowych na rynkach zagranicznych.
Jakie są najbardziej znane indeksy giełdowe na świecie?
Wśród najbardziej znanych indeksów giełdowych na świecie jest ten wyliczany przez giełdę nowojorską, czyli Dow Jones Industrial Average (DJIA). Indeks ten jest średnią ceną akcji 30 firm notowanych na New York Stock Exchange, a jego pierwsza publikacja była w 1886 roku.
Oprócz tego nowojorska giełda słynie również z innych indeksów, takich jak:
- Dow Jones Utility Average (DJUA) – jest odzwierciedleniem zmiany cen akcji 15 firm użyteczności publicznej,
- Dow Jones Transportation Average (DJTA) – dotyczy zmian cen akcji 20 firm transportowych,
- Dow Jones Composite Average (DJCA) – pokazuje zmiany akcji wszystkich 65 firm wchodzących w skład portfeli DJIA, DJUA, DJTA,
- Standard & Poor’s 500 (S&P 500) – Jego publikacja ma miejsce od 1923 roku. Portfel indeksu obejmuje akcje 500 wybranych spółek.
Z kolei najbardziej znanym indeksem, ale London Stock Exchange, jest Financial Times Stock Exchange 100 Index (FTSE). Pierwszy raz indeks pojawił się w 1984 r. Jest on obliczany na podstawie zmian cen akcji 100 największych korporacji notowanych na londyńskiej giełdzie.
Czytaj też:
Czym są obligacje korporacyjne i czy warto w nie inwestować?