Najwyższa Izba Kontroli (NIK) podsumowała pięcioletnie funkcjonowanie programu Mieszkanie Plus. W ocenie instytucji działania podejmowane w latach 2016-2021 nie przyniosły oczekiwanych efektów, a tym samym nie wpłynęły znacząco na poprawę warunków i rozwiązanie problemów mieszkaniowych Polaków. NIK przypomina, że rząd deklarował, że do końca 2019 roku rząd obiecywał budowę 100 tys. mieszkań, podczas gdy do końca października 2021 roku w ramach programu Mieszkanie Plus wybudowano 15,3 tys. mieszkań, zaś 20,5 tys. mieszkań znajdowało się w budowie.
NIK przypomina, że na program Mieszkanie Plus składają się działania służące realizacji głównych celów Narodowego Programu Mieszkaniowego:
-
Cel 1 – związany ze zwiększeniem dostępu do mieszkań dla osób o dochodach uniemożliwiających nabycie lub wynajęcie mieszkania na zasadach komercyjnych;
-
Cel 2 – związany ze zwiększeniem możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym ze względu na niskie dochody lub szczególnie trudną sytuację życiową.
Kontrola NIK wykazała m.in., iż efekty wdrażanych rozwiązań dotyczących budowy mieszkań na wynajem o umiarkowanym czynszu oraz budowy mieszkań przy udziale preferencyjnego kredytu z Banku Gospodarstwa Krajowego odbiegały od zakładanych celów.
– Od początku funkcjonowania programu społecznego budownictwa czynszowego, tj. od 2015 r. do końca I kwartału 2021 r., wybudowano 735 lokali na wynajem o umiarkowanym czynszu wobec prognozowanych 72,5 tys. do końca 2025 r., a przy udziale kredytu preferencyjnego wybudowano 4566 mieszkań wobec 30 tys. zakładanych do końca 2025 r. (w konsekwencji nie osiągnięto znacznej poprawy wskaźnika Celu 2 Narodowego Programu Mieszkaniowego) – informuje NIK.
Izba zwraca również uwagę, że w Narodowym Programie Mieszkaniowym (NPM) zakładano likwidację kolejki po mieszkania komunalne do 2030 roku. Żeby tak się stało do użytku powinno zostać oddane ponad 136 tys. mieszkań (stan na koniec 2020 roku). Oznacza to – jak wskazuje NIK – że co roku powinno być wybudowanych minimum 13,6 tys. mieszkań w ramach społecznego budownictwa czynszowego. Tymczasem 13,5 tys. mieszkań oddano do użytku w ramach realizacji części społecznej programu Mieszkanie Plus przez cały dotychczasowy okres jego funkcjonowania.
NIK wskazuje bariery
Według NIK głównymi barierami zmniejszającymi efektywność NPM oraz programu Mieszkanie Plus były: brak skutecznych i spójnych ze sobą rozwiązań prawnych, a także opieszałość we wdrażaniu aktów wykonawczych. Zdaniem instytucji podejmowane przez kolejnych ministrów inicjatywy legislacyjne, mające na celu usprawnienie funkcjonowania programu Mieszkanie Plus, nie zawierały kompleksowych rozwiązań w zakresie zwiększenia podaży gruntów Skarbu Państwa i wykorzystania ich na cele mieszkaniowe, co miało negatywny wpływ na wzrost dostępności mieszkań dla osób o umiarkowanych dochodach.
NIK apeluje do ministra rozwoju i technologii m.in. o wypracowanie spójnej i kompleksowej polityki w poszczególnych segmentach budownictwa mieszkaniowego, gwarantującej w sposób trwały i ciągły stosowanie skutecznych rozwiązań odpowiadających oczekiwaniom społecznym; wdrożenie skutecznego nadzoru nad Krajowym Zasobem Nieruchomości (KZN) w celu poprawy warunków realizacji zadań ustawowych przez tę jednostkę oraz zapewnienia prowadzenia przez nią prawidłowej gospodarki finansowej; wdrożenie skutecznych metod pozyskiwania danych niezbędnych do sporządzania sprawozdań z realizacji NPM w celu uczynienia z nich wiarygodnego źródła aktualnych informacji, umożliwiających ocenę efektywności prowadzonych działań w ramach tego programu, a także o wprowadzenie mechanizmów kontroli zarządczej, umożliwiających ujawnianie czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych, przed upływem terminów przedawnienia karalności.
Izba zwraca się również do organów wykonawczych gmin o diagnozowanie na własnym terenie sytuacji mieszkaniowej w różnych grupach zamożności gospodarstw domowych oraz uwzględnianie wyników tych diagnoz przy opracowaniu i wdrożeniu lokalnej polityki mieszkaniowej.
Raport Wojna na Ukrainie
Otwórz raport
Czytaj też:
CBA uderza w NIK, zatrzymano kolejną osobę. Śledczy: Działała na polecenie Mariana Banasia