Za Narodowy Spis Powszechny, co 10 lat, odpowiada Główny Urząd Statystyczny. W ten sposób, co dekadę, są zbierane informacje na temat Polaków i Polek, miejsca ich zamieszkania, statusie na rynku pracy, etc. To niezwykle ważne dane dla GUS, ponieważ na podstawie informacji ze spisu ludności wiele instytucji podejmuje ważne dla kraju decyzje.
Dzięki danym obliczane są m.in. kwoty dotacji dla gmin, planowane jest zagospodarowanie przestrzenne, Ministerstwo Zdrowia korzysta z tych informacji podczas decydowania o wydatkach na ochronę zdrowia w różnych regionach Polski.
Narodowy Spis Powszechny 2021 – od kiedy trwa, jakie są obowiązki
Spis powszechny w 2021 roku będzie różnił się od poprzednich, głównie ze względu na pandemię koronawirusa. Owszem, dalej dane będą spisywali rachmistrzowie, jednak kluczowy będzie samospis, którego można dokonać na stronach NSP.
Narodowy Spis Powszechny potrwa od 1 kwietnia 2021 roku do 30 czerwca 2021 roku. Będzie realizowany pierwszy raz w historii obowiązkowo metodą samospisu internetowego (CAWI), ale jeśli mieszkaniec Polski nie będzie mógł z jakichś powodów wypełnić formularza, przewidziano dwa uzupełniające rozwiązania:
- metodą wywiadu telefonicznego (CATI)
- metodą wywiadu bezpośredniego (CAPI) – będzie przeprowadzana w szczególnych przypadkach i jeśli pozwoli na to sytuacja epidemiczna.
Zarówno przy wywiadzie telefonicznym, jak i bezpośrednim, Polakom i Polkom pomagać będą rachmistrze. Obowiązkiem spisowym są objęte:
- osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami na terenie Polski, osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania;
- mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.
Narodowy Spis Powszechny 2021. Jak dokonać samospisu?
Spis w 2021 roku przenosi obowiązki, dotychczas wykonywane przez rachmistrzów, scedowano na obywateli. W ramach samospisu respondenci mogą w sieci wypełnić formularze w aplikacji, która jest dostępna na stronie internetowej GUS.
„Każda osoba dokonująca samospisu jest uwierzytelniana w systemie teleinformatycznym. Aby uzyskać dostęp do danych, osoba spisująca się używa unikalnego hasła. Aplikacja na bieżąco sygnalizuje, czy respondent właściwie wypełnia rubryki” – czytamy na stronach spisu powszechnego.
Kary za odmowę wzięcia udziału w spisie powszechnym
Udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 jest obowiązkowy, a za odmowę udziału w spisie grozi kara grzywny (ujęta w w art. 57 ustawy o statystyce publicznej). Grzywna za odmowę udziału w spisie powszechnym może wynieść do nawet 5 tys. zł, a jej wysokość zależy od decyzji sądu.
Jeszcze większa kara czeka tych, którzy w trakcie spisu powszechnego podadzą nieprawdziwe informacje. W tym wypadku zgodnie z art. 56 ustawy o statystyce publicznej:
1. Kto wbrew obowiązkowi przekazuje dane statystyczne niezgodne ze stanem faktycznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie.
Jakie pytania na spisie powszechnym?
Ponieważ spisem powszechnym będą objęci także obcokrajowcy, to trudno wskazać dokładną listę pytań dla każdego z repondentów. Może się ona skracać lub wydłużać w zależności od udzielanych odpowiedzi, które wynikają z indywidualnej sytuacji mieszkańca Polski (np. wieku, jego historii migracyjnej, statusu na rynku pracy, bycia osobą z niepełnosprawnościami itp.).
Ogólny zakres pytań Narodowego Spisu Powszechnego 2021 przedstawia się następująco:
- płeć;
- wiek;
- adres zamieszkania;
- stan cywilny;
- kraj urodzenia;
- kraj posiadanego obywatelstwa;
- bieżący status aktywności zawodowej – pracujący, bezrobotni, bierni zawodowo;
- lokalizacja miejsca pracy;
- rodzaj działalności zakładu pracy;
- zawód wykonywany;
- status zatrudnienia;
- wymiar czasu pracy;
- rodzaj źródła utrzymania osób;
- rodzaje pobieranych świadczeń;
- poziom wykształcenia;
- samoocena niepełnosprawności;
- prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy;
- stopień niepełnosprawności;
- grupy schorzeń powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności;
- okres zamieszkania w obecnej miejscowości;
- miejsce poprzedniego zamieszkania w kraju;
- miejsce zamieszkania rok przed spisem;
- fakt przebywania kiedykolwiek za granicą;
- rok przyjazdu /powrotu do Polski;
- miejsce zamieszkania za granicą – kraj (dla osób przebywających kiedykolwiek za granicą);
- kraj przebywania i rok wyjazdu z Polski (dla osób przebywających czasowo za granicą);
- narodowość – przynależność narodowa lub etniczna;
- język, którym posługują się osoby w kontaktach domowych;
- wyznanie – przynależność do wyznania religijnego;
- stopień pokrewieństwa z reprezentantem gospodarstwa domowego;
- tytuł prawny gospodarstwa domowego do zajmowanego mieszkania;
- rodzaj pomieszczeń mieszkalnych;
- stan zamieszkania mieszkania;
- własność mieszkania;
- liczba osób w mieszkaniu;
- powierzchnia użytkowa mieszkania;
- liczba izb w mieszkaniu;
- wyposażenie mieszkania w urządzenia techniczno-sanitarne;
- rodzaj stosowanego paliwa do ogrzewania mieszkania;
- tytuł prawny zamieszkiwania mieszkania przez gospodarstwo domowe;
- rodzaj budynku, w którym znajduje się mieszkanie;
- stan zamieszkania budynku;
- wyposażenie budynku w urządzenia techniczne;
- powierzchnia użytkowa mieszkań w budynku;
- liczba izb w budynku;
- własność budynku;
- liczba mieszkań w budynku;
- rok wybudowania budynku.