Inwestycje w nowoczesną sieć dystrybucyjną, w tym tzw. Smart Grid, to jeden z kluczowych kierunków rozwoju Grupy Enea. Rozwiązania Smart Grid poprawiają jakość energii elektrycznej, bezpieczeństwo dostaw i zwiększają możliwości zarządzania pracą sieci, co ma szczególnie ważne znaczenie w dobie dynamicznego rozwoju odnawialnych źródeł energii – czystych, ale niestabilnych. Przyspieszają też usuwanie skutków awarii i proces przywracania zasilania.
Rusza projekt EGI Grid
Jednym z największych projektów w kategorii Smart Grid jest Europe’s Green and Intelligent Grid. Tworzą go europejscy operatorzy sieci elektroenergetycznych – Enea Operator, Stoen Operator, Tauron Dystrybucja, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, ČEZ Distribuce oraz E.ON Energidistribution AB. Partnerzy chcą uzyskać status PCI (Projects of Common Interest), co umożliwi im wystąpienie o współfinansowanie ze środków unijnych oraz korzystanie z zagwarantowanych prawnie udogodnień w postaci m.in. przyspieszonej procedury wydawania pozwoleń i decyzji administracyjnych. To pierwsze tego typu przedsięwzięcie operatorów systemów dystrybucyjnych w Polsce.
Projekt ma znacznie zwiększyć efektywność funkcjonowania sieci elektroenergetycznej i pozwolić na lepszą integrację zachowań i działań wszystkich jej użytkowników: konsumentów, prosumentów i agregatorów. Ma także stworzyć warunki do zwiększenia udziału i wykorzystania energii elektrycznej z rozproszonych odnawialnych źródeł energii.
Uczestnicy EGI Grid planują też utworzenie platformy do wymiany danych oraz rozwoju usług elastyczności sieci dystrybucyjnej. Ma być ona połączona z podobnymi rozwiązaniami w Czechach i Szwecji. Wszystkie działania w ramach projektu mają być realizowane w latach 2024-2030.
Bezpieczeństwo w stylu smart
Deficyt pierwotnych zasobów energii czy zbyt niska efektywność jej wytwarzania i przesyłu skłoniły firmy energetyczne do wprowadzania nowych technologii informatyczno-telekomunikacyjnych. Enea Operator od kilku lat systematycznie rozwija koncepcję sieci inteligentnych w północno-zachodniej Polsce.
Innowacyjne inwestycje związane z instalacją automatyki w sieci spółka zrealizowała m.in. w centrum Poznania. Specjalistyczny moduł FDIR, służący do automatycznego zarządzania siecią, działa już w najbardziej zurbanizowanej części stolicy Wielkopolski, obejmując swoim zasięgiem około 40 tys. odbiorców. Największą korzyścią dla mieszkańców jest ograniczenie obszarów objętych awarią oraz szybsza lokalizacja uszkodzeń przez służby techniczne, działające w terenie.
Inwestycja przyczynia się do minimalizacji przerw w dostawach energii; zabezpiecza także potrzeby związane z rozwojem energetyki prosumenckiej. Program przewiduje również automatyzację części infrastruktury, co umożliwi zdalną bądź wręcz automatyczną rekonfigurację sieci, a tym samym szybsze przywracanie dostaw energii.
Enea Operator poprawia także bezpieczeństwo energetyczne Zielonej Góry i okolic miasta. Spółka uruchomiła bowiem nową stację elektroenergetyczną GPZ Kisielin, transformującą wysokie napięcie na średnie (110/15 kV). Powstanie nowych GPZ-ów jest skomplikowanym i bardzo ważnym dla rozwoju sieci procesem. Stacje tego typu są strategicznymi obiektami elektroenergetycznymi, których funkcjonowanie obliczone jest na dziesięciolecia. Rozbudowa sieci energetycznej daje nowe możliwości rozwoju gospodarczego regionu. To także wzrost jakości usług dystrybucji energii elektrycznej.
Dzięki tej inwestycji będzie możliwe przyłączanie nowych klientów oraz zmniejszenie strat energii w sieci elektroenergetycznej. A GPZ Kisielin jest tylko jednym z przykładów ważnych inwestycji sieciowych, które spółka realizuje w północno-zachodniej Polsce. Enea Operator od pięciu lat, konsekwentnie wydaje na inwestycje około miliarda złotych rocznie. Istotna część tych nakładów, bo ponad 90 proc., jest przeznaczana na inwestycje sieciowe, w tym rozwój sieci inteligentnych.
Enea Operator realizuje obecnie 12 dużych projektów smart grid. W grupie projektów SMART I zmodernizowano między innymi pięć tzw. ciągów liniowych w rejonie Szczecina, Stargardu oraz Goleniowa. Zainstalowano na nich nowe lub dodatkowe stanowiska automatyki sieciowej, które są częścią inteligentnych sieci. Zakończony został również projekt budowy sieci inteligentnej na terenie województwa lubuskiego, polegający na modernizacji i przebudowie linii oraz stacji średniego i niskiego napięcia, jak też ich automatyzacji poprzez zastosowanie zdalnego sterowania i elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej. Kolejnych 10 projektów Enea Operator planuje zakończyć w perspektywie najbliższego roku. Łączna wartość projektów to ponad 274 mln zł, na które spółka pozyskała prawie 146 mln złotych dotacji.
Operator wdrożył m.in. dwa innowacyjne rozwiązania służące do zarządzania siecią energetyczną. Pierwszy to system FDIR (ang. Fault Detection, Isolation and Restoration), który potrafi samoczynnie zlokalizować miejsce uszkodzenia, wydzielić odcinek, na którym się ono znajduje i w czasie poniżej 3 minut przywrócić zasilanie jak największej liczbie odbiorców. Wdrożono też moduł AVR (ang. Advanced Voltage Regulation), który ma utrzymać właściwe napięcie w sieci elektroenergetycznej zasilającej bezpośrednio gospodarstwa domowe i dostarczać pełne informacje do lepszego zarządzania siecią.
Budowa sieci inteligentnych to kierunek, którym spółka podążą konsekwentnie od kilku lat. Wdrażane kolejne innowacyjne projekty i rozwiązania sprawiają, że sieć Enei Operator spełnia standardy systemu FDIR, a więc w sposób automatyczny, w ciągu zaledwie kliku minut zmniejszane są zasięgi awarii występujących na sieci. To niezwykle ważne dla klientów oraz dla dalszej poprawy wskaźników niezawodności sieci dystrybucyjnej.
Sieć przyszłości dla klimatu
Wraz z przyłączaniem kolejnych źródeł fotowoltaicznych i wiatrowych wzrasta znaczenie dokładnego monitorowania rozpływów oraz parametrów jakości energii elektrycznej w głębi sieci. Dlatego też Enea Operator rozpoczęła projekt, który ma na celu zbadanie wpływu odnawialnych źródeł energii na sieć niskiego napięcia. Spółka sprawdzi oddziaływanie rosnącej liczby rozproszonych źródeł energii na rozpływy oraz parametry jakościowe w sieci dystrybucyjnej. Dane te mogą posłużyć jako baza dotycząca sposobów modernizacji sieci przesyłowych z uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii.
– Urządzenia charakteryzują się niewielkimi rozmiarami oraz prostotą montażu. Komunikując się ze sobą, będą wysyłać dane pomiarowe do chmury, z której pracownicy Enei Operator będą mieli na bieżąco wgląd w parametry pracy sieci – tłumaczy Grzegorz Marciniak, dyrektor Departamentu Zarządzania Informacją Pomiarową Enei Operator.
Era inteligentnych liczników
Jednym z ważniejszych elementów inteligentnej sieci energetycznej budowanej przez firmę Enea Operator są zdalne liczniki odczytu (LZO). Są to nowoczesne urządzenia, które pozwalają na bieżące rejestrowanie zużycia energii elektrycznej, tym samym przyczyniają się do jej racjonalnego i efektywnego wykorzystania. Każdy odbiorca, u którego zostanie zainstalowany licznik zdalnego odczytu będzie rozliczany na podstawie rzeczywistego zużycia energii elektrycznej, bez konieczności wykonywania okresowych odczytów.
Spółka dystrybucyjna rozstrzygnęła przetarg na dostawę 327 tys. liczników zdalnego odczytu z modułami komunikacyjnymi w technologii GSM. Łączna wartość podpisanych kontraktów to prawie 134 mln zł. Enea Operator chce do końca 2025 roku zainstalować LZO u co najmniej 35 proc. klientów Enei, natomiast do końca 2028 roku u co najmniej 80 proc. z nich.
Co ważne, sami Polacy chcą inteligentnych liczników. Przed wejściem w życie ustawy licznikowej zostało przeprowadzone badanie dotyczące poziomu akceptacji obywateli dla automatyzacji oraz informatyzacji systemu elektroenergetycznego w Polsce. 86 proc. ankietowanych oraz 92 proc. internautów odpowiedziało, że popiera cyfryzację energetyki i chce montażu inteligentnych liczników.
To pokazuje, że nie ma już odwrotu od cyfryzacji w energetyce.
– Nowoczesne technologie wkraczają w każdą dziedzinę. W energetyce można je wykorzystać z korzyścią nie tylko ekonomiczną, ale także dla środowiska i bezpieczeństwa – podsumowuje Paweł Majewski, prezes zarządu Enei.