Na czym polega restrukturyzacja firmy i kto może się jej poddać?

Restrukturyzacja jest szansą dla przedsiębiorców w kryzysie. Proces ten pozwala bowiem przeprowadzić transformację spółki – tak aby z przedsiębiorstwa o niskiej wartości, przeszła do wysoko wycenianej firmy. Postępowanie to wiąże się zatem z nowoczesnymi, ale także radykalnymi zmianami dokonywanymi w przedsiębiorstwie, które mają na celu poprawę jego efektywności. Jest to złożony proces i w zależności od sytuacji, w jakiej znajduje się dana firma, stosowane są nieco inne rodzaje restrukturyzacji.

Co to jest restrukturyzacja i jaka jest jej definicja?

Restrukturyzacja to proces prawno-ekonomiczno-organizacyjny, któremu poddaje się przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej, gdy pomimo podejmowanych działań naprawczych, nie widać pozytywnych rezultatów.

Definicja tego procesu została zapisana w Dzienniku Ustaw z 2019 roku (art. 243). Zgodnie z nią restrukturyzacja to:

„Gwałtowne zmiany w aktywach, pasywach lub organizacji przedsiębiorstwa. Celem restrukturyzacji jest stworzenie przesłanek do wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Restrukturyzacja jest równoważna z transformacją. W Polsce od 2016 r. postępowanie restrukturyzacyjne wobec przedsiębiorców reguluje ustawa z dnia 15 maja 2015 roku’’.

Ogólnie rzecz ujmując, restrukturyzacja jest to zatem pewnego rodzaju koło ratunkowe dla przedsiębiorstw mających od dłuższego czasu złe wyniki finansowe, a wszelkie znane metody zastosowane do tej pory zawiodły. Taka spółka poddaje się procesowi restrukturyzacji w określony w prawie sposób.

Na proces ten można patrzeć dwojako – przez aspekt podmiotowy, czyli zmianę sfer finansowych, prawniczych oraz ekonomicznych, a także przedmiotowy – czyli zmiany w zakresie technologii, zatrudnienia, albo produktu.

Na czym polega postępowanie restrukturyzacyjne firmy?

Proces restrukturyzacji ma prowadzić do tego, aby podnieść wartość danego przedsiębiorstwa, aby w razie potrzeby móc uzyskać wyższą cenę sprzedaży. Polega on zatem na przeprowadzeniu głębokich zmian nie tylko w aktywach i pasywach, ale także organizacji spółki. Zmiany te mają na celu umożliwić zawarcie układu z wierzycielami i tym samym uniknięcia postępowania upadłościowego. Dlatego przyjmuje się, że restrukturyzacja ma równoważne efekty, jak transformacja przedsiębiorstwa, która ma na celu uniknięcie postępowania upadłościowego spółki. To jeden z ważnych plusów postępowania restrukturyzacyjnego. Dzięki temu, że firma zawiera ze swoimi wierzycielami swego rodzaju układ gwarantujący im spłatę zobowiązań, może nadal funkcjonować. Dodatkowo chroni również przed postępowaniem egzekucyjnym.

Jednak postępowanie restrukturyzacyjne ma również swoje minusy. Jednym z nich jest niemożność jego przeprowadzania – chodzi tu o sytuacje, gdy sąd lub wierzyciele nie wyrażą zgody na restrukturyzację. Wtedy nie ma możliwości, aby jej dokonać. Dodatkowo kolejną wadą jest fakt, że wbrew pozorom, nie zawsze postępowanie restrukturyzacyjne jest gwarancją rozwiązania problemów przedsiębiorstwa. Nie możemy więc traktować go jako skutecznego lekarstwa na nasze problemy – jednak jednocześnie należy podkreślić, że jest to na pewno ciekawa alternatywa dla przedsiębiorstw mających problemy finansowe, z którymi nie mogą sobie sami poradzić.

Rodzaje restrukturyzacji

Są różne rodzaje restrukturyzacji i jednocześnie nie ma jednego gotowego szablonu, który pozwoli wybrać odpowiedni rodzaj postępowania dla danego przedsiębiorstwa. To zależy od sytuacji konkretnej spółki, a także problemów odczuwanych w organizacji. Istotnym kryterium jest też suma wierzytelności spornych posiadanych przez dłużnika. Dlatego ważną kwestią jest spotkanie się z wykwalifikowanym doradcą restrukturyzacyjnym. Na podstawie zdobytej wiedzy będzie on potrafił dobrać odpowiedni rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego do potrzeb i możliwości przedsiębiorcy. Oprócz tego pomoże przygotować dokumenty, które są konieczne do rozpoczęcia postępowania.

Jakie zatem mamy rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego?

• Restrukturyzacja naprawcza – inaczej zwana również antykryzysową. Jak wskazuje jej nazwa, dotyczy spółek, które są zagrożone likwidacją. Zazwyczaj wynika ze złej sytuacji przedsiębiorstwa i polega na naprawie skutków trwającego przez dłuższy czas kryzysu. Jej celem jest uratowanie firmy przed bankructwem – poprawa jej wyników, sytuacji finansowej i przywrócenie jej wypłacalności. Ma głównie charakter ochronny i jest działaniem krótkoterminowym. Przykładem działań podejmowanych w ramach tego postępowania jest m.in. zmniejszenie kosztów stałych, np. poprzez zmniejszenie zatrudnienia.

• Restrukturyzacja rozwojowa – inaczej zwana kreatywną. Często ten rodzaj postępowania poprzedza wspomniana wcześniej restrukturyzacja naprawcza. Jednak w przeciwieństwie do niej, restrukturyzacja rozwojowa ma charakter długoterminowy – zazwyczaj trwa od 2 do 5 lat. Tym, co cechuje to postępowanie, jest charakter innowacyjny podejmowanych działań. Wykorzystywane są wszelkie możliwości spółki i jednocześnie eliminowane potencjalne przeszkody. Wszystko to w celu stworzenia przewagi konkurencyjnej firmy i zwiększenia jej wartości rynkowej, a także lepszej rozpoznawalności marki i kondycji finansowej.

• Restrukturyzacja własnościowa – dotyczy zmian w strukturze własnościowej przedsiębiorstwa – przede wszystkim chodzi tu o przekształcenie struktury kapitałów własnych firmy i tym samym wynikające z tego przekształcenia zmiany zakresu władzy na poszczególnych stanowiskach. Ten rodzaj postępowania dotyczy głównie prywatyzacji spółek. Sygnałami mówiącymi o konieczności przeprowadzenia restrukturyzacji własnościowej firmy są m.in. brak lub mniejsza dynamika sprzedaży czy problemy z regulowaniem zobowiązań oraz duża rotacja pracowników. Celem tego rodzaju restrukturyzacji może być również likwidacja przedsiębiorstwa.

• Restrukturyzacja dostosowawcza – ten rodzaj postępowania charakteryzuje się skupieniem na rozwoju przedsiębiorstwa i w konsekwencji umocnieniu jego pozycji na rynku. Polega na analizie otoczenia gospodarczego i zmian w nim zachodzących, a w dalszym kroku na reagowaniu na nie, tak aby nie zostać z tyłu i nie stracić swojej dotychczasowej pozycji.

• Restrukturyzacja antycypacyjną - wyróżnikiem tej formy postępowania jest analiza rynku i trendów na nim występujących i wprowadzenie na tej podstawie zmian w przedsiębiorstwie. Ma na celu wizualizację przewidywanych zmian i tym samym możliwość przygotowania się na nie.

Dodatkowo możemy podzielić restrukturyzacje także ze względu na sfery, których dotyka. W takim wypadku wyróżniamy:

• Restrukturyzację finansowa – polega ona po prostu na wprowadzeniu zmian w polityce finansowej spółki. Ma zapewnić jej płynność oraz zwiększyć możliwości finansowe firmy i poprawić efektywność jej zasobów. Jej celem jest wprowadzenia zmian wewnątrz przedsiębiorstwa, tym samym umożliwiając przystosowanie się do warunków funkcjonowania otoczenia.

• Restrukturyzację operacyjną - dotyczy ona bieżącej działalności spółek. W jej ramach wprowadzane są zmiany w działaniach marketingowych, sprzedażowych, a także zarządczej. Dotyczą one podstawowej działalności gospodarczej spółki – zmiany stanu i struktury jego aktywów. Ten rodzaj restrukturyzacji zawiera w sobie trzy głównie obszary – marketing, produkt i zasoby.

Restrukturyzacja – kto może się jej poddać?

Jak wynika z Prawa restrukturyzacyjnego, procesowi restrukturyzacji mogą zostać poddane tylko przedsiębiorstwa uznawane za takie w świetle prawa cywilnego. Zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego do tej grupy zalicza się: osoby fizyczne i prawne, a także jednostki organizacyjne ze zdolnością prawną, a więc spółki akcyjne czy też z ograniczoną odpowiedzialnością. Warunkiem jest jednak fakt, że muszą one wykonywać działalność gospodarczą lub zawodową. Procesowi restrukturyzacji natomiast nie może zostać poddana spółka cywilna tylko jej wspólnicy.

Czytaj też:
Katastrofalna sytuacja w Getin Noble Bank. „Nikt o tym jeszcze głośno nie mówi”