Najważniejsze wydarzenia w życiu wymagają tego, aby odłożyć na chwilę wykonywaną pracę i w pełni skupić się na ich przeżywaniu. Ta właśnie idea przyświecała wprowadzeniu do polskiego porządku prawnego instytucji urlopu okolicznościowego.
Urlop ten, zgodnie z artykułem 2982 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, określony został przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Rozporządzeniu z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.
W jakich dokładnie okolicznościach, w jakim wymiarze i na jakich zasadach funkcjonuje? O tym wszystkim w niniejszym artykule.
Kiedy przysługuje urlop okolicznościowy?
Urlop okolicznościowy, zgodnie z paragrafem 15 wspomnianego wyżej rozporządzenia, nakłada na pracodawcę obowiązek zwolnienia konkretnego pracownika od wykonywania przez niego pracy ze względu na określone, ważne wydarzenia, które zaszły (lub zajdą) w jego prywatnym życiu.
Jakie dokładnie wydarzenia pozwalają skorzystać z urlopu okolicznościowego oraz w jakim wymiarze? Oto co mówi rozporządzenie:
2 dni – w razie:
- Ślubu pracownika;
- Urodzenia się dziecka pracownika;
-
Śmierci oraz pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, matki, ojca, macochy lub ojczyma;
1 dzień – w razie:
- Ślubu dziecka pracownika;
- Śmierci oraz pogrzebu siostry pracownika lub jego brata, teściowej, teścia, babci, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Zasady przyznawania urlopu okolicznościowego
Urlop okolicznościowy powinien zostać wykorzystany w dniach, w których pracownik był zobowiązany świadczyć pracę. Przepisy nie wskazują przy tym w żadnym miejscu, czy urlop okolicznościowy musi przypadać na te konkretne dni, w których zaszły wydarzenia, dzięki którym urlop ten przysługuje (a więc na przykład, w którym zmarła bliska pracownikowi osoba). Praktyka oraz głosy płynące z doktryny każą przy tym jednak zakładać, że urlop ten nie musi przypadać na te dni, natomiast powinien być z nimi ściśle związany – zarówno w kontekście przyczynowym, jak i czasowym.
Oznacza to, że na przykład urlop okolicznościowy na własny ślub nie musi być wcale wykorzystany w dzień ślubu, czy w dniu bezpośrednio go poprzedzającym, ale może także przypadać na dni w tygodniu przed ślubem (gdyż dni te będą dla Młodej Pary czasem przygotowań do ceremonii zaślubin) lub w tygodniu po ślubie (ze względu na konieczne do dopełnienia formalności w urzędach i bankach – które związane są z zawarciem związku małżeńskiego).
Co bardzo ważne, dwudniowy urlop okolicznościowy nie musi być wykorzystany ciągiem. Można go rozdzielić i przykładowo jeden wykorzystać w tygodniu przed ślubem, a drugi w kolejnym tygodniu po ceremonii. Ważne jest tu jednak, aby obydwa terminy, w których urlop ten będzie realizowany, były w jakiś sposób związany z wydarzeniem, za które przysługuje.
O chęci wykorzystania urlopu okolicznościowego, co do zasady, powinno poinformować się pracodawcę z wyprzedzeniem. Są przy tym oczywiście sytuacje, w których nie będzie to możliwe. Nikt nie jest przecież w stanie dokładnie zaplanować terminu tak dramatycznego wydarzenia, jakim jest śmierć najbliższej osoby. W takim jednak przypadku pracodawca powinien zostać poinformowany najszybciej jak to możliwe – najpóźniej natomiast w drugim dniu wykorzystywania urlopu okolicznościowego (wynika to z paragrafu 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).
Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy – czy przysługuje?
W świetle paragrafu 16 cytowanego już kilkukrotnie rozporządzenia, za czas zwolnienia od pracy w ramach urlopu okolicznościowego, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenie to obliczane jest przy tym dokładnie tak samo, jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Przysługuje więc w wysokości 100 proc. wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby, będąc w tym czasie normalnie w pracy. Nie ma tu mowy o obniżeniu uposażenia (takim jak na przykład podczas zwolnienia chorobowego).
Konieczność potwierdzenia wydarzenia
Choć nie wynika to jednoznacznie z przepisów, przyjęta praktyka zakłada, że wydarzenie, które uprawniło nas do przyznania urlopu okolicznościowego, powinno być uzasadnione i odpowiednio udokumentowane. Pracodawca, który udzielać nam będzie takiego urlopu, nie musi przecież wierzyć na słowo, że dane wydarzenie faktycznie zaszło.
W przypadku ślubu okażmy mu więc akt małżeństwa, w przypadku śmierci bliskiego — kopię aktu zgonu, a w razie urodzenia się dziecka — akt urodzenia.
Czytaj też:
Legalne sposoby na wydłużenie urlopu. Można zyskać kilka dniCzytaj też:
Podróżujący w niebezpieczeństwie. Oszuści podają się za PKP i wyłudzają pieniądze