Prawdopodobnie każdy konsument przynajmniej raz spotkał się z sytuacją, w której po początkowej radości z zakupu, przyszedł smutek związany z jakąś wadą kupionej rzeczy, która ukazała się po jej nabyciu. Dopiero co kupiony niedziałający odkurzacz, pobrudzony tył sukienki czy książka, w której brakuje kilku stron, to nieprzyjemne sytuacje, przy których mamy jednak pewne pole do walki o swoje prawa. Na walkę tę warto się jednak przygotować i wiedzieć czym jest będący w naszych dłoniach oręż w postaci rękojmi oraz gwarancji.
Rękojmia – czym jest, kiedy przysługuje i jak działa?
Zgodnie z artykułem 556 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny „Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę”. Wada rzeczy w tym kontekście może być rozumiana bardzo różnie. Kolejne przepisy Kodeksu cywilnego podpowiadają tu takie sytuacje jak:
- Brak właściwości, którą rzecz powinna mieć ze względu na cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia tej rzeczy;
- Brak właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego;
- Nienadawanie się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedającego przy zawieraniu umowy;
- Wydanie kupującemu rzeczy w stanie niezupełnym.
W takich właśnie sytuacjach nam, klientom, przysługuje rękojmia, a więc roszczenie do sprzedawcy za niezgodność sprzedanej rzeczy z umową.
Rozpatrywane przepisy dotyczące rękojmi wskazują przy tym na domniemanie, które mówi, że jeżeli wada rzeczy została stwierdzona przed upływem roku od dnia jej wydania kupującemu, to istniała ona (lub jej przyczyna) już w chwili sprzedaży. Sam sprzedawca z tytułu rękojmi odpowiada jednak przez okres dłuższy, wynoszący 2 lata, a z odpowiedzialności zwolniony może być jedynie wtedy, gdy kupujący o danej wadzie wiedział już w chwili kupna towaru.
W ramach reklamacji z tytułu rękojmi konsument może domagać się:
- Naprawy rzeczy;
- Wymiany rzeczy na nową;
- Obniżki ceny;
- Odstąpienia od umowy (gdy wada jest istotna).
W przypadku jednak gdy złożymy oświadczenie o obniżeniu ceny albo o odstąpieniu od umowy, sprzedawca może zamiast tego niezwłocznie wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę naprawić. Nie może zrobić tego wyłącznie wtedy, gdy dana rzecz była już wcześniej wymieniana lub naprawiana, a także, gdy nie uczynił zadość temu obowiązkowi.
Czym jest gwarancja?
Gwarancja to instytucja szczególna, która obok rękojmi, może stanowić kolejną podstawę odpowiedzialności sprzedawcy za sprzedaną nam rzecz. Pomimo że uregulowana została dokładnie w artykule 577 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, nie jest jednak wcale obowiązkowa i nie zawsze będzie nam przysługiwać. Dokument gwarancyjny, stanowiący podstawę gwarancji, który zapewnia o jakości danego towaru, wydawany jest bowiem całkowicie dobrowolnie przez jego producenta lub sprzedawcę (rzadziej natomiast przez importera lub dystrybutora).
Wskazane w nim muszą zostać dokładnie wszystkie uprawnienia gwarancyjne kupującego oraz obowiązki gwaranta. Mogą być przy tym określone w sposób dowolny i przykładowo polegać na zwrocie ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie (taki przykładowy katalog uprawnień wskazuje paragraf 2 artykułu 577 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny), ale także zapewniać kupującemu dodatkowe usługi, takie jak odebranie wadliwej rzeczy, wraz z dostarczeniem z powrotem nowej, uruchomienie rzeczy, czy jej zdemontowanie oraz ponowne zamontowanie.
Producent lub sprzedawca, wydając oświadczenie gwarancyjne, powinien także wskazać, jakie dokładnie właściwości danej rzeczy są objęte gwarancją. Może się bowiem zdarzyć, że gwarancja obejmować będzie tylko określone elementy danego produktu czy tylko szczególne jego wady.
Okres obowiązywania gwarancji może być przy tym ustalony dowolnie. Może być więc dłuższy lub krótszy od ustawowego terminu wynoszącego 2 lata i liczonego od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Jeżeli jednak termin nie został dokładnie wskazany w gwarancji, to domyślnie będzie wynosił on właśnie wspomniane już 2 lata.
Kupujący hipotetycznie może dochodzić swoich uprawnień z tytułu gwarancji także po upływie, wskazanego w dokumencie gwarancyjnym, terminu. Musi wtedy jednak liczyć się z tym, że zobowiązany będzie udowodnić, że wady kupionej rzeczy ujawniły się jeszcze w czasie trwania gwarancji.
Sama gwarancja nie musi mieć formy dokumentowej. Może nawet zostać wyrażona w reklamie o dowolnej formie, a także w każdy inny sposób, także nietrwały (np. ustnie). Kupującemu przysługuje jednak uprawnienie otrzymania oświadczenia gwarancyjnego, wyrażonego przez sprzedawcę lub producenta, w postaci utrwalonej – a więc na papierze lub innym trwałym nośniku.
Najważniejsze różnice między rękojmią a gwarancją
Podsumowując powyższe informacje, należy uwypuklić główne różnice, które zachodzą pomiędzy instytucją rękojmi a gwarancją:
- Rękojmia jest obowiązkowa i przysługuje zawsze z mocy prawa, natomiast gwarancja jest dobrowolna i jej udzielenie zależy od woli producenta danego towaru lub jego sprzedawcy (ewentualnie importera lub dystrybutora);
- Przy rękojmi stroną odpowiedzialną za wadę towaru jest zawsze sprzedawca, a przy gwarancji gwarant (którym może być sprzedawca, producent, importer, a także dystrybutor);
- Termin, w którym przysługuje nam rękojmia to zawsze termin dwuletni, natomiast przy gwarancji może być on dowolnie określony przez gwaranta;
- Co do zasady, przy wymianie towaru na nowy, termin gwarancji biegnie na nowo, co nie dzieje się w przypadku reklamacji z tytułu rękojmi;
- Rękojmia umożliwia nam domagać się od sprzedawcy naprawy wadliwej rzeczy, jej wymiany na nową, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy (w przypadku wady istotnej) – z zastrzeżeniem, że dwa ostatnie z tych uprawnień są rozwiązaniami ostatecznymi. Gwarancja natomiast może dawać bardzo różne uprawnienia kupującemu i rozpościerać się na tylko wybrane cechy towaru lub tylko niektóre jego elementy;
- Rękojmia dotyczy zarówno wad fizycznych, jak i prawnych określonej rzeczy, natomiast gwarancja tylko wad fizycznych.
Czytaj też:
Jak skutecznie reklamować wadliwe produkty? Poradnik dla konsumentówCzytaj też:
Sypały się kary za parkowanie. Prezes UOKiK zainterweniował ws. operatora parkingów