Współczesne budownictwo odpowiada za ok. 40% emisji CO2 do atmosfery, z czego 12% stanowią emisje wynikające z procesów wznoszenia budynków, zaś 28% – z ich użytkowania. Ponadto, według Banku Światowego branża budowlana generuje w skali globalnej ok. 1 miliarda ton stałych odpadów rocznie, co stanowi połowę stałych odpadów produkowanych każdego roku na całym świecie1.
Jeśli dodamy do tego nadmierną eksploatację nieodnawialnych surowców mineralnych, okaże się, że poszukiwanie rozwiązań stanowiących remedium na problemy środowiskowe jest naszym obowiązkiem. Zmiany klimatyczne, których doświadczamy już od dłuższego czasu, widmo braku dostępu do tradycyjnych materiałów budowlanych oraz prognozowana potrzeba zapewnienia mieszkań dla ponad 2 mld ludzi w ośrodkach miejskich w ciągu najbliższych 30 lat, wymagają podjęcia natychmiastowych działań. Zrównoważone budownictwo przestało być jedynie sloganem, a stało się koniecznością, zaś budownictwo lekkie – przyszłością miejskiego sektora mieszkaniowego.
Czym jest zrównoważone budownictwo?
Z uwagi na wymienione wyżej wyniki badań statystycznych, unaoczniające, że działalność ludzka w obszarze budownictwa ma negatywny wpływ na kondycję planety, istotną kwestią staje się zrównoważony cykl życia materiałów i konstrukcji budowlanych oraz obniżanie ich śladu węglowego.
Grupa Saint-Gobain, umacniająca swoją pozycję światowego lidera zrównoważonego budownictwa, w codziennych zmaganiach z wyzwaniami XXI w. kieruje się wartościami ujętymi w celu nadrzędnym: MAKING THE WORLD A BETTER HOME. Słowa te poparte są wielowymiarowymi działaniami z zakresu zrównoważonego rozwoju oraz poprawy efektywności i jakości budynków – dla dobra planety i komfortu ludzi. Jako grupa już od wielu lat troszczymy się o to, by nasze produkty, a tym samym budynki, były proekologiczne i energooszczędne na każdym etapie życia. Ograniczamy emisję CO2 zakładów, zwiększamy udział energii odnawialnej w procesach produkcyjnych, zmniejszamy wykorzystanie zasobów nieodnawialnych dzięki recyclingowi surowców, obniżamy zużycie wody słodkiej i generujemy mniejszą ilość odpadów niepodlegających odzyskowi.
Poszukiwanie rozwiązań i technologii minimalizujących negatywny wpływ budownictwa na środowisko sprawia, że do głosu coraz śmielej dochodzi budownictwo lekkie i prefabrykowane, zyskujące na znaczeniu także w naszym kraju.
Prefabrykowane domy szkieletowe – współczesny trend czy świetlana przyszłość?
Wbrew pozorom budownictwo szkieletowe w systemie drewnianym, stalowym lub mieszanym nie jest najnowszym odkryciem. W krajach skandynawskich czy północnej Ameryce domy o konstrukcji drewnianej stanowią nieodłączną część krajobrazu. Rozwiązania wykorzystujące drewno są nie tylko bardziej przyjazne środowisku, efektywne energetycznie i bezpieczne, ale także stosunkowo proste w prefabrykacji i jakościowo konkurencyjne w porównaniu z tradycyjnymi technikami wnoszenia budynków.
Budynek prefabrykowany powstaje w kontrolowanych warunkach w zakładach. Wszystkie jego elementy są tam wytwarzane i montowane. Następnie zostają one przetransportowane do docelowej lokalizacji w formie gotowych do zainstalowania paneli czy modułów. Krótki okres wznoszenia budynku prefabrykowanego eliminuje problem organizacji i utrzymania placu budowy. Kolejną zaletą jest fakt, że uzgodnienia dotyczące projektu architektonicznego, rozwiązań technicznych, elementów wykończeniowych oraz instalacji, jak również wykonawstwo, znajdują się w rękach jednej firmy. Tym samym na etapie podpisywania umowy znamy ostateczną cenę budynku, a ponadto – z uwagi na zakładową kontrolę jakości – mamy pewność, że jest on zgodny z projektem.
Prefabrykacja pozwala na racjonalne eksploatowanie surowców, mając po swojej stronie zalety wykorzystanych do produkcji surowców naturalnych, drewna i gipsu, a także powstałej z dużym udziałem recyklingu wełny szklanej. Drewno, gips i wełnę mineralną cechuje niski ślad węglowy. Należy również wspomnieć, że procesy wytwarzania wskazanych surowców są tak zoptymalizowane, by generować jak najmniej odpadów – przykładem jest, chociażby dostarczanie producentom wełny ciętej na wymiar. Co istotne, poszczególne elementy budynku szkieletowego na końcu cyklu życia można wykorzystać ponownie.
Lekkie i zrównoważone budownictwo w transformacji przestrzeni miejskiej
Europa to jeden z najbardziej zurbanizowanych kontynentów na świecie. W europejskich miastach żyje obecnie niemal 80% populacji. Dalszy wzrost może przyczyniać się do powstawania niekontrolowanych procesów urbanizacyjnych i pojawienia się niekorzystnych zjawisk. Jednym z nich jest suburbanizacja, czyli faza rozwoju miasta, która polega na wyludnianiu się centrum i rozwoju strefy podmiejskiej. W konsekwencji tego procesu następuje dezurbanizacja i wyludnienie w całym obszarze metropolitalnym. Proces suburbanizacji i dezurbanizacji pociąga za sobą zajmowanie kolejnych obszarów zielonych i ich degradację na rzecz tworzenia infrastruktury miejskiej, rozbudowy systemów dróg i transportu itd.
Pozyskiwanie nowych jednostek mieszkalnych w sposób zrównoważony jest zatem kwestią palącą i może mieć wiele scenariuszy. Jednym z nich jest przekształcanie istniejących struktur zabudowy mieszkaniowej i niemieszkaniowej. Tak zwany rozwój „do wewnątrz”, zapobiegający ekspansji, pozwala na oszczędną gospodarkę terenem i ograniczenie kosztów środowiskowych urbanizacji.
Lekkie budownictwo prefabrykowane jest doskonałym narzędziem do przeprowadzenia recyklingu przestrzeni miejskiej przy ograniczaniu kosztów środowiskowych oraz rozwoju miasta poprzez np. nadbudowywanie istniejących obiektów. W tym celu sprawdzi się szczególnie budownictwo modułowe.
Budownictwo modułowe jako sposób na recycling tkanki miejskiej
Budownictwo modułowe umożliwia montaż budynków gotowych do zamieszkania. W ich wnętrzach przeprowadzono uprzednio wszystkie prace wykończeniowe (np. malowanie ścian, wykończone łazienki, zamocowanie szafek kuchennych czy innych stałych elementów zabudowy). System modułowy pozwala na rozbudowę obiektu w dowolnej konfiguracji i na dowolnym poziomie. Konstrukcje z uwagi na niski ciężar w mniejszym stopniu obciążają struktury istniejących obiektów i mogą być wykorzystywane do tworzenia nadbudów. Zakup tak wykonanych, ekologicznych i energooszczędnych mieszkań, może stanowić źródło finansowania remontów i termomodernizacji budynków bazowych czy instalacji dźwigów – z korzyścią dla przyszłych i obecnych mieszkańców.
Ponadto budownictwo modułowe może służyć także do tworzenia nowych budynków, których obecność na osiedlach wynika z aktualnego zapotrzebowania mieszkańców, np. biur, żłobków, przedszkoli czy innych jednostek służących lokalnej społeczności. W razie konieczności budynki takie można w łatwy sposób przenieść w inne miejsce docelowe lub poddać recyklingowi.
Prefabrykowane budynki modułowe otwierają zupełnie nowe możliwości dla budownictwa wielorodzinnego, a technologia ta wykorzystywana jest już na dużą skalę w Europie Zachodniej. Jak natomiast sytuacja wygląda w Polsce? Mamy do czynienia z ogromnym wręcz potencjałem. Stawiane masowo w latach 70. ubiegłego wieku, charakterystyczne czteropiętrowe bloki z wielkiej płyty w ocenie specjalistów pozwalają na swobodne dobudowanie dodatkowych 1-2 pięter.
Polskie budynki wielokondygnacyjne stanowią doskonałą bazę dla procesu nadbudowy. O ile na zachodzie Europy każdy obiekt mieszkalny konstruowany był w inny sposób, przez co nadbudowa wymaga dziś indywidualnego podejścia i każdorazowych wyliczeń, polskie budownictwo wielkopłytowe wznoszone było niemalże „pod wzór”, a budynki posiadają te same fundamenty, zbrojenia, stropy, ściany itd. Szacuje się, iż w naszym kraju dysponujemy kilkoma tysiącami bloków nadających się do wykonania nadbudów, dlatego rozwój technologii modułowej w naszym kraju powinien być priorytetem dla budownictwa mieszkalnego.
Podsumowując, istotą budownictwa ekologicznego w ośrodkach miejskich jest maksymalne wykorzystanie możliwości, jakie daje nam zarówno nowa, jak i istniejąca infrastruktura, nowoczesne materiały budowlane oraz zaawansowane technologie. To dzięki nim możemy kreować przyjazne ludziom i środowisku domy, osiedla i całe miasta, które w centrum stawiają człowieka i planetę. Budownictwo lekkie, prefabrykowane i modułowe, może zostać z powodzeniem wykorzystane do realizacji tego celu. Jego umiejętne zastosowanie otwiera drogę do zrównoważonego życia zarówno obecnym, jak i kolejnym pokoleniom.
O Saint-Gobain
Saint-Gobain tworzy, produkuje i dystrybuuje materiały i rozwiązania mające ważny wpływ na jakoś życia każdego z nas oraz naszą przyszłość. Można je znaleźć wszędzie tam, gdzie mieszkamy i żyjemy na co dzień np. w budynkach, środkach transportu, inwestycja infrastrukturalnych i wielu inwestycjach przemysłowych. Zapewniają one komfort, wytrzymałość i bezpieczeństwo i stanowią odpowiedź na wyzwania naszych czasów. Wszyscy nasi pracownicy na całym świecie mają teraz wspólny ambitny i istotny cel: "Making the World a Better Home". Cel, który nie tylko inspiruje, ale i wzywa do działania.
Więcej informacji na: www.saint-gobain.pl
BIBLIOGRAFIA: HOUSING ENVIRONMENT 34/2021 PRZESTRZEŃ, ARCHITEKTURA, NATURA, dr hab. inż. arch. Stanisława Wehle-Strzelecka, dr inż. arch. Monika Strzelecka-Seredyńska, Kształtowanie zabudowy mieszkaniowej wpisującej się w zasady ochrony terenu i pozyskiwania rezerw przestrzeni we współczesnym mieście.