– Bezpieczeństwo naszej załogi to nie tylko priorytet, to fundament wszystkiego, co robimy –deklaruje Andrzej Szydło, prezes zarządu KGHM Polska Miedź. – Wszystkie bieżące decyzje na każdym poziomie zrządzania oraz te długoterminowe muszą priorytetowo traktować aspekt bezpieczeństwa pracowników–dodaje.
Dlaczego bezpieczeństwo pracowników i kontrahentów jest tak ważne dla KGHM? Wynika to ze specyfiki działalności miedziowego koncernu.
Miedź, najważniejszy produkt KGHM, a także inne cenne metale wydobywane są w kopalniach, których pokłady znajdują się nawet ponad 1000 metrów pod ziemią, albo w zakładach odkrywkowych. Urobek jest transportowany do należących do firmy hut i zakładów przetwórczych.
Zakłady górnicze i hutnicze to zróżnicowane i związane z wieloma zagrożeniami środowiska pracy. Przykład? Tąpnięcia, zawały czy odprężenia – pracownicy kopalń są narażeni na zagrożenia wynikające z występowania wstrząsów górotworu. W ich następstwie może dochodzić do poważnych wypadków o ciężkich lub śmiertelnych skutkach, a także do uszkodzeń maszyn, urządzeń oraz infrastruktury dołowej.
Specyficzne warunki pracy i narażenie na różnorodne czynniki szkodliwe w górnictwie i hutnictwie mogą też sprzyjać rozwojowi chorób zawodowych (takich jak pylica czy astma).
Poprawa bezpieczeństwa
W KGHM Polska Miedź S.A. obowiązują wyśrubowane standardy BHP, potwierdzone certyfikatem zgodnym z normą PN-EN ISO 45001:2024-02, które dotyczą zarówno pracowników przedsiębiorstwa, jak i podmiotów wykonujących usługi na terenie spółki. Od 2014 r. KGHM realizuje jednolitą Politykę BHP oraz Program Poprawy Bezpieczeństwa Pracy Pracowników.
W przedsiębiorstwie prowadzony jest stały monitoring stanu środowiska pracy oraz przeprowadzane są okresowe przeglądy i oceny możliwych zagrożeń, przeglądy wyposażenia, sprzętu oraz wymagane badania techniczne i homologacje. Spółka ma wdrożone procedury dotyczące identyfikacji incydentów i mitygacji sytuacji niebezpiecznych. KGHM niezwłocznie implementuje nowe regulacje i wymogi prawne w zakresie bezpieczeństwa pracy.
Program Poprawy Bezpieczeństwa – cały czas uzupełniany o nowe działania – prowadzony jest w wielu obszarach. Zakłada zmiany techniczne i technologiczne, jak i te prowadzone na rzecz zmiany nawyków i poprawy zdrowia.
Zmiany w technice i technologii, zwłaszcza te przeprowadzane w górnictwie, oznaczają wielomilionowe wydatki. KGHM wprowadza nowe, bezpieczniejsze rozwiązania konstrukcyjne maszyn górniczych, poprawiające ergonomię pracy oraz wykorzystujące systemy zwiększające bezpieczeństwo pracowników w sytuacjach krytycznych. Koncern doskonali systemy chroniące ludzi w pracy pod ziemią – maszyny są wyposażane na przykład w kabiny kapsułowe, ochraniające operatora, czy w kamery zwiększające pole widzenia podczas manewrowania. W kopalniach odkrywkowych nad bezpieczeństwem pracowników czuwają m.in. mobilne radary monitorujące mikroruchy skał i ostrzegające przed ewentualnym osunięciem ściany.
By dodatkowo poprawić bezpieczeństwo w kopalniach KGHM, rozwija się i udoskonala systemy antykolizji samojezdnych maszyn górniczych w układach człowiek – maszyna i maszyna – maszyna, a także system lokalizacji i identyfikacji osób w wyrobiskach podziemnych.
Z pewnością pracy człowieka pod ziemią całkowicie wyeliminować się nie da, ale coraz większą rolę odgrywa i będzie odgrywać mechanizacja eksploatacji górniczej. Zastosowanie automatyki i automatyzacji jest ukierunkowane na wyprowadzenie pracowników ze stref największego zagrożenia. Chodzi np. o wprowadzenie zdalnie sterowanych maszyn na stanowiskach rozbijania brył skalnych czy zastosowanie tzw. samojezdnych maszyn górniczych kotwiących z funkcją automatycznej głowicy kotwiącej.
Nowe rozwiązania (np. maszyny z silnikami niskoemisyjnymi czy maszyny elektryczne) mają też ograniczyć narażenie pracowników na działanie spalin z silników Diesla.
Poprawie bezpieczeństwa ma służyć budowa nowoczesnych systemów monitoringu aktywności sejsmicznej, stanu górotworu czy zagrożeń wodnych. Już obecnie w zakładach górniczych prowadzone są systematyczne obserwacje sejsmologiczne z wykorzystaniem rozbudowanej sieci dołowych stanowisk sejsmicznych oraz stanowisk powierzchniowych, obejmujących swym zasięgiem wszystkie rejony i pola eksploatacyjne kopalń.
Z kolei budowa kolejnych szybów oraz systemów wentylacji i klimatyzacji ma na celu poprawę mikroklimatu w wyrobiskach górniczych.
Dla bezpieczeństwa pracowników ważne jest także wprowadzanie nowych rozwiązań z zakresu środków ochrony indywidualnej. Na przykład urządzenie, które działa w Hucie Miedzi Legnica, ma testować dopasowanie masek ochrony dróg oddechowych. Czyli pokazywać, czy pracownik zakłada maskę prawidłowo, czy maska działa skutecznie i czy jest ona odpowiednio dopasowana do twarzy. KGHM podjęła też kooperację z laboratoriami Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – PIB w sprawie organizacji testów kamizelek chłodzących dla Jednostki Ratownictwa Górniczo-Hutniczego.
Nawyki i zdrowie pracowników
Edukacja i popularyzacja wiedzy, profilaktyka i szkolenia to najważniejsze działania mające na celu ochronę zdrowia i bezpieczeństwo pracowników. Ale ważne są również przedsięwzięcia organizacyjne i kontrolne, takie jak koordynacja działania komórek BHP, spotkania z kierownikami różnych szczebli czy cykliczne przeglądy stanu BHP, inspekcje i audyty oraz kontrole warunków pracy.
Wiedzę z zakresu BHP pracownicy KGHM mogą uzyskać nie tylko dzięki Vortalowi BHP, w którym zamieszczane są artykuły, infografiki i prezentacje, ale także korzystając z firmowego intranetu czy czytając periodyk „Curier”. Z myślą o edukacji BHP pracowników przygotowuje się filmy instruktażowe, a także filmy przedstawiające rekonstrukcje wypadków.
Podstawą są jednak szkolenia. Wszyscy pracownicy KGHM zapoznawani są z oceną ryzyka na stanowiskach pracy oraz przechodzą systematyczne szkolenia i stale podnoszą kwalifikacje. Poza rutynowymi szkoleniami prowadzone są szkolenia specjalistyczne, praktyczne np. z wykonywania prac na wysokości i w przestrzeniach zamkniętych, którymi dotychczas objęto ponad 500 osób.
Do szkoleń z zakresu BHP wykorzystuje się nowoczesne metody. Na przykład w ubiegłym roku oddano do użytku kolejną aplikację szkoleniową, która m.in. wykorzystuje wirtualną rzeczywistość (VR) do utrwalania nawyków działań przeciwpożarowych. Szkolenia z wykorzystaniem VR zresztą stosuje się w spółce już od kilku lat – pierwsze, z zakresu prac na wysokości, z wykorzystaniem technologii VR 360 stopni, przygotowano w 2021 r.
W KGHM przygotowano też interaktywny instruktaż w technologii VR z zakresu resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) oraz trening sprawdzający nabytą wiedzę. Umiejętność przeprowadzenia masażu serca i sztucznego oddychania może się przydać każdemu – nie tylko w pracy. Może się zdarzyć np., że będziemy świadkami wypadku komunikacyjnego i przed przyjazdem karetki trzeba będzie udzielić pomocy jego ofiarom. Nic dziwnego, że w 2023 r. rozwiązanie zostało wyróżnione na 49. Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy organizowanym przez Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
Hołdując zasadzie, że lepiej zapobiegać, niż leczyć, KGHM Polska Miedź S.A. prowadzi wiele działań nakierowanych na profilaktykę. I tak, żeby uświadomić pracownikom, jak ważna jest profilaktyka zdrowotna i prowadzenie zrównoważonego trybu życia, w ośmiu największych oddziałach KGHM Polska Miedź S.A. zorganizowano Tydzień BHP, podczas którego można się było spotkać ze służbami BHP, lekarzami, fizjoterapeutami i ratownikami. Badano poziom cukru we krwi, ciśnienie, skład masy ciała, ćwiczono prawidłowe RKO, prezentowano możliwości wykorzystania technologii VR w procesie szkoleniowym z zakresu BHP. Z kolei o szkodliwości palenia informowała kampania antynikotynowa: artykuły, plakaty, pogadanki i pokazy, a także ekrany logowania.
W KGHM wykonywane są rutynowo badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia. Wprowadzane są też programy mające na celu ich ograniczenie, np. zaktualizowany „Program ograniczenia wchłaniania ołowiu przez organizm pracownika” w oddziałach hutniczych.
KGHM działa też na rzecz zmiany uregulowań normatywnych obowiązujących w Unii Europejskiej i w Polsce, dotyczących m.in.oceny narażenia pracowników na wolną krystaliczną krzemionkę (powoduje pylicę płuc), najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń w środowisku pracy czy oceny temperatury na stanowiskach pracy.
Mniej wypadków
Program Poprawy Bezpieczeństwa to nie wszystko. KGHM Polska Miedź S.A. realizuje również program „Zero wypadków z przyczyn osobowych i technicznych, zero chorób zawodowych wśród naszych pracowników i kontrahentów”.
„Mamy ograniczony wpływ na wstrząsy górotworu, które towarzyszą eksploatacji górniczej, a także są powodem najbardziej dotkliwych w skutkach wypadków w kopalniach, ale możemy pracować nad ograniczaniem wypadków spowodowanych błędami popełnianym przez ludzi i ich nastawieniem do problematyki bezpieczeństwa” – tak tłumaczą przesłanki wprowadzenia programu osoby zajmujące się kwestiami bezpieczeństwa w spółce.
Dane pokazują, że program działa.
– Od roku 2010 do 2024 wskaźniki wypadkowości na 1000 zatrudnionych i milion godzin pracy spadły w KGHM średnio trzykrotnie – informuje Krzysztof Porębski, dyrektor naczelny ds. górnictwa w KGHM.
Sukcesywne obniżanie się liczby wypadków pokazują też wskaźniki wypadkowości z ostatnich kilku lat. W KGHM Polska Miedź S.A. w latach 2020, 2021, 2022 zanotowano spadek liczby uznanych wypadków przy pracy o odpowiednio 28,8 proc., 22,5 proc., 9,7 proc. rok do roku, a w 2024 r. liczba wypadków przy pracy w stosunku do roku 2020 była mniejsza o 9,2 proc.
Inwestycje w bezpieczeństwo się po prostu opłacają. Zwrotem z nich jest ludzkie zdrowie i życie.
Autor: Katarzyna Świrydowicz