Wyznawcy chrześcijaństwa mają zasady dotyczące żywienia (np. post), ale nie mają uboju rytualnego. Ten mają żydzi i muzułmanie. U tych pierwszych nazywa się szechita, u drugich jest elementem halal – właściwego postępowania, zgodnego z szariatem, czyli prawem normującym życie wyznawców religii muzułmańskiej.
Jeśli chodzi o ubój rytualny w Polsce, sprawa z nim jest niezwykle skomplikowana z prawnego punktu widzenia. Ustawa o ochronie zwierząt z 1997 roku (właśnie znowelizowana przez Sejm) nakazuje ogłuszanie wszystkich zwierząt poddawanych ubojowi. A ogłuszanie jest elementem zarówno szechity, jak i uboju według zasad halal. Jednak w 2004 roku minister rolnictwa dopuścił ubój rytualny rozporządzeniem, jak się szybko okazało wbrew ustawie. Dokładnie § 8 ust. 2 rozporządzenia został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. 34 ust. 1 i 6 ustawy o ochronie zwierząt, a w związku z tym także z art. 92 Konstytucji. 10 grudnia 2014 roku TK uchylił zakaz dokonywania uboju rytualnego. Zakaz naruszał wolność religii i sumienia wyrażoną w art. 53 Konstytucji.
Na czym polega szechita – ubój rytualny w judaizmie?
W religii mojżeszowej szechita to ubój rytualny zwierząt lądowych i ptaków. Dokonuje go specjalnie wykształcony tylko w tym celu rytualny rzezak – szojchet (to słowo pochodzi z jidysz, po hebrajsku brzmi szohet).
Szojchetem może być do dziś tylko dorosły mężczyzna, pobożny żyd, znający na wyrywki Talmud i przestrzegający prawa religijnego. „Papier” szojhet dostaje jak kiedyś od rabina, a dokument nazywa się kabala. Nie jest łatwo go otrzymać, szojchet zdaje trudny egzamin teoretyczny, a potem praktyczny, czyli dokonuje trzech ubojów rytualnych pod okiem starszych szojchetów. Dodajmy, że tej funkcji nie mogą sprawować mężczyźni głuchoniemi, chorzy psychicznie i upośledzeni manualnie.
Jak dokonuje się szechity – żydowskiego uboju rytualnego?
Cała sztuka polega na przecięciu przełyku i arterii jednym cięciem. Dokonuje się tego specjalnym nożem, mówiąc przy tym stosowną modlitwę. Zwierzę, w ten sposób ubite, jest potem koszerne, czyli może być spożywane według halachy (prawa żydowskiego). Kluczowym elementem uboju i największą kontrowersją wobec prawa europejskiego jest to, że zwierzę nie może zostać wcześniej pozbawione świadomości. Nie może zostać ogłuszenie żadną z dostępnych metod, mówiąc wprost. A właśnie ogłuszenie jest wymagane przez przepisy w większości europejskich systemów prawnych. Tymczasem ortodoksyjny żyd nie może spożywać mięsa niekoszernego.
Dziś, podczas uboju rytualnego, zwierzęta są umieszczane w klatkach. Obraca się w nich zwierzę do góry nogami lub na bok. Szojchet dokonuje cięcia, a potem zwierzę zostaje wypuszczone, by się wykrwawić. W klatce zwierzę szamoce się i – według obrońców praw zwierząt i wrogów uboju rytualnego – nadmiernie cierpi. Według obrońców uboju z kolei cierpi mniej lub prawie w ogóle.
Ubój rytualny w Polsce ma 1000-letnią tradycję. Pierwsze przywileje gwarantujące żydom prawo do niego były wydane jeszcze w XI wieku i wielokrotnie potwierdzane (lub ograniczane). Uboju rytualnego zakazał Hans Frank nazistowski generalny gubernator ziem polskich w latach 1939-1945. Zakaz wydał natychmiast, w roku 1939, by poniżyć żydów.
Dyskusja o humanitaryzmie lub jego braku w stosunku do uboju rytualnego toczyła się zażarcie w II RP. Ustała w PRL, a wróciła w wolnej Polsce i toczy się bez przerwy do dziś. Jak się można domyślać, ubój rytualny ma swoich zajadłych wrogów i zwolenników, a przytaczanie wszystkich argumentów jednych i drugich to temat na książkę.
Co to jest halal – ubój rytualny u muzułmanów?
Ubój rytualny w islamie nazywa się halal. To znaczy tak nazywają go Europejczycy, ponieważ halal to wszystko, co jest dozwolone według szariatu i nie dotyczy wyłącznie żywności. Koran zakazuje np. spożywania krwi, mięsa wieprzowego i padliny. Te rzeczy nie są „halal”, tylko „haram” (zakazane). Islam wymaga, by zwierzęta ubijano w sposób rytualny. Zakazuje także spożycia alkoholu – całkowicie.
Ubój zgodny z regułami halal musi spełniać następujące warunki:
-
zwierzę powinno być zwrócone w kierunku Mekki (ten kierunek nazywa się kibla)
-
podczas uboju należy wypowiedzieć formułę „bismillah” (w imię Allaha miłościwego litościwego)
-
uboju musi dokonać muzułmanin
-
w czasie uboju należy zadać cios w tętnicę szyjną, aby jak najszybciej doprowadzić do jego wykrwawienia się
-
zwierzę nie może być ogłuszone – to właśnie budzi największe kontrowersje.
Czytaj też:
Ustawa o ochronie praw zwierząt. Co zakłada nowelizacja, która podzieliła koalicję Kaczyńskiego?
