Kredyty i pożyczki to produkty finansowe, na których zarabiają banki oraz firmy pozabankowe. Dlatego jasne jest, że każda osoba, która zaciągnęła takie zobowiązanie, będzie finalnie musiała zapłacić więcej niż pożyczyła – niezależnie czy mowa jest o kredycie hipotecznym czy gotówkowym. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy skorzystamy z oferty promocyjnej, takiej jak np. darmowa pożyczka z RRSO 0% – wtedy oddajemy jedynie tyle, ile pożyczyliśmy, pod warunkiem, że zrobimy to w terminie. Warto jednak zaznaczyć, że to odosobnione przypadki i z takiej oferty można skorzystać tylko, jeśli spełnimy specjalne warunki, np. pierwszy raz korzystamy z usług danej firmy. Co zatem, składa się na koszt produktu finansowego, który zaciągamy w banku lub firmie pożyczkowej?
Co składa się na koszt pożyczki lub kredytu?
Jak wspomniano wyżej, zaciągając kredyt, musimy liczyć się z tym, że będziemy musieli oddać więcej, niż pożyczyliśmy. Ponieważ na koszt kredytu nie składa się jedynie sama jego kwota, ale też inne elementy. Jakie? Co składa się na koszt kredytu lub pożyczki?
Są to przede wszystkim:
- oprocentowanie nominalne – są to odsetki, które kredytobiorca będzie musiał zapłacić od pożyczanej kwoty. Przykładowo w sytuacji, gdy oprocentowanie nominalne wynosi 10% i pożyczyliśmy 2 000 zł, zapłacimy odsetki w wysokości 200 zł. Co ważne maksymalne odsetki nominalne nie mogą przekroczyć dwukrotności wysokości odsetek ustawowych.
- prowizja – pod hasłem tym kryją się wszelkie opłaty, jakie kredytodawca pobiera od kredytobiorcy za dane czynności, m.in. udzielenie kredytu czy choćby przygotowanie umowy. Możemy spotkać się z praktyką pobierania jednorazowej prowizji, ale też z doliczaniem jej do raty zobowiązania. Wysokość prowizji może być stała, albo zależeć od wysokości pożyczanej kwoty.
- koszty dodatkowe – mowa tu przede wszystkim o dodatkowych produktach, które należy wykupić, aby otrzymać kredyt, np. mowa o ubezpieczeniu kredytu lub od utraty pracy, czy też polisie na życie.
W procesie zaciągania zobowiązania należy patrzeć na RRSO, czyli Rzeczywistą Roczną Stopę Oprocentowania. Zawiera ona w sobie nie tylko oprocentowanie nominalne, ale też prowizje i koszty dodatkowe. Jest wskaźnikiem, który pokazuje, ile rzeczywiście kredytobiorca będzie musiał zapłacić za pożyczenie pieniędzy.
Jednak warto pamiętać, że powyższe elementy kosztu kredytu odnoszą się jedynie do sytuacji, gdy terminowo spłacamy raty zobowiązania. W przypadku, gdy wystąpią problemy z regulowaniem zobowiązań, do kosztów trzeba będzie doliczyć np. odsetki za opóźnienie, czyli dodatkową opłatę za brak spłaty na czas. Ile mogą wynosić maksymalne odsetki za opóźnienie i kiedy należy je opłacić? Czym są odsetki kapitałowe i jaka jest ich wysokość?
Odsetki kapitałowe – co to jest i jaka jest ich wysokość?
Odsetki kapitałowe mogą mieć różną wysokość – w zależności, czy są odsetkami w wysokości wynikającej z umowy stron, czy też odsetkami ustawowymi.
W sytuacji, gdy w umowie kredytowej mamy zapisaną wysokość odsetek od naszego zobowiązania, mamy do czynienia z tzw. odsetkami umownymi, które reguluje artykuł 359 § 2 Kodeksu cywilnego. Są one należne za okres od powstania zadłużenia do jego wymagalności. Jest to po prostu niejako “wynagrodzenie” dla firmy udzielającej kredytu, za możliwość korzystania z obcego kapitału przez kredytobiorcę. Odsetki kapitałowe płacone są, gdy jest to zapisane w umowie, lub wynika to z ustawy, orzeczenia sądu lub innego właściwego organu.
Natomiast, gdy umowa cywilnoprawna pomiędzy stronami nie wskazuje dokładnie, jaka ma być wysokość odsetek od kwoty pożyczonego kapitału lub za jego nieterminową spłatę, wtedy zastosowanie mają odsetki ustawowe. Ich wysokość określa Rada Ministrów. Przy ich ustalaniu brana jest pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych NBP. Ich wysokość zwiększa się wraz ze wzrostem stóp procentowych. Ile zatem wynoszą odsetki ustawowe?
W przypadku odsetek ustawowych należnych od sumy pożyczonych pieniędzy, czyli tzw. odsetek kapitałowych, należy zastosować następujące dane:
do sumy stopy referencyjnej NBP trzeba dodać 3,5 punktu procentowego.
Na dzień 5 maja 2022 r. odsetki ustawowe wynosiły 8,75% w skali roku, co stanowiło sumę aktualnej stopy referencyjnej NBP + 3,5 punktów procentowych.
Odsetki maksymalne – ile wynoszą i jak je liczyć?
Osoby, które mają zobowiązania finansowe wobec banków czy firm pożyczkowych, zapewne interesuje kwestia kwoty maksymalnych odsetek ustawowych. Jest to wartość, której kredytodawca nie może przekroczyć podczas naliczania odsetek od kapitału, ale również tych naliczanych za opóźnienia w spłacie zobowiązania.
Wysokość maksymalnych odsetek jest zapisana w art. 359 § 2 Kodeksu cywilnego. W przypadku odsetek ustawowych (kapitałowych) ich maksymalna wysokość nie może przekroczyć dwukrotności aktualnej stawki odsetek kapitałowych. W maju 2022 r. wynosiły one 17,5%.
Odsetki za opóźnienie w spłacie – jak liczyć?
W momencie, gdy nie spłacamy na czas zobowiązania, kredytodawca może upomnieć się o odsetki za opóźnienie w spłacie. Wierzyciel może o to wystąpić nawet wtedy, gdy nie poniósł żadnych strat w wyniku niespłacenia zobowiązania, a także jeśli dłużnik nie dokonał spłaty, ponieważ zaistniały niezależne od niego okoliczności. Wprowadzenie odsetek za opóźnienie ma pomóc w zmotywowaniu dłużnika do uregulowania długu i bycia rzetelnym płatnikiem.
W przypadku odsetek za opóźnienie w spłacie mamy taką samą sytuację, jak w przypadku odsetek kapitałowych. Jeżeli w umowie cywilnoprawnej nie określono stopa odsetek za opóźnienie w spłacie, to wtedy kredytobiorca może żądać wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w spłacie. Ich wysokość stanowi suma aktualnej stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych.
Odsetki naliczane za zwłokę w spłacie są odsetkami okresowymi. Jak je obliczyć? Ustalamy je na podstawie liczby dni opóźnienia w regulowaniu zobowiązania. Należy więc obliczyć iloczyn stopy oprocentowania, a także liczby dni opóźnienia. Co ważne, odsetki za zwłokę naliczane są już od pierwszego dnia następującego po dniu, w którym miała nastąpić spłata i liczone do momentu uregulowania należności. Aby je obliczyć, można skorzystać ze specjalnych kalkulatorów online.
Czytaj też:
Kredyt konsumencki - co to jest i jak go otrzymać?