Chcąc w bezpieczny sposób ulokować swoje oszczędności, inwestorzy coraz częściej wybierają obligacje skarbowe. Notowania obligacji rosną systematycznie od 2010 r., a do jeszcze większego wzrostu ich popularności przyczyniła się pandemia koronawirusa i obniżka stóp procentowych. Ich wartości osiągały najniższe poziomy, a to z kolei wpłynęło na obniżenie odsetek wypłacanych przez banki posiadaczom kont oszczędnościowych. W związku z tym Polacy zaczęli szukać alternatywnych form inwestowania oszczędności, ale równie bezpiecznych. Dlatego też coraz chętniej zaczęli sięgać po obligacje skarbowe. Czym są obligacje skarbowe, jakie są ich rodzaje i jak w nie inwestować?
Co to są obligacje skarbowe?
Obligacje to papiery wartościowe, których mechanizm działania opiera się na tym, że emitent staje się dłużnikiem nabywcy obligacji. W związku z tą sytuacją zobowiązuje się do tego, że w określonym czasie spełnieni umówione świadczenia. Mowa o zwrocie zainwestowanych przez obligatariusza środków wraz z odsetkami. Jest to forma pożyczki, której nabywca obligacji, udziela emitentowi.
W przypadku obligacji skarbowych emitentem papierów wartościowych jest Minister Finansów. Mechanizm działania obligacji jest tu taki sam. Minister Finansów pożycza od osoby, która kupiła obligacje, określoną sumę pieniędzy i tym samym zobowiązuje się do tego, że w określonym czasie wykupi obligacje – czyli zwróci daną sumę wraz z należnymi odsetkami. Skarb Państwa odpowiada za zobowiązania z tytułu obligacji całym majątkiem. To właśnie sprawia, że obligacje skarbowe są traktowane jako najbezpieczniejsza forma lokowania kapitału i oszczędzania. Środki pozyskane ze sprzedaży obligacji skarbowych trafiają na opłacenie wszelkiego rodzaju wydatków państwa.
Osoba chcąca ulokować swoje środki w obligacjach skarbowych, ma do wyboru szeroką ofertę. Może skorzystać zarówno z krótko-, średnio- oraz długookresowych form oszczędzania.
Gdzie można kupić obligacje skarbowe?
Obligacje skarbowe można kupić tylko w określony sposób. Jest to podyktowane bezpieczeństwem tej formy lokowania środków. Wyróżniamy dwa sposoby nabycia obligacji.
Pierwszy dotyczy sytuacji, gdy obligacje chcą kupić duzi inwestorzy. Odbywa się to podczas specjalnych przetargów. Mamy wtedy do czynienia z tzw. obligacjami hurtowymi. Na takich przetargach obligacje nabywają banki.
Z kolei w przypadku mniejszych inwestorów, a więc inwestorów indywidualnych, mogą oni kupić obligacje skarbowe tylko poprzez biura maklerskie na Giełdzie Papierów Wartościowych. Jest to możliwe jedynie przez agenta emisji. W tym wypadku jest nim Bank PKO BP. Mówimy wtedy o tzw. obligacjach oszczędnościowych, detalicznych. Obligacje skarbowe można nabyć w oddziałach PKO BP albo w biurze maklerskim banku, poprzez stronę internetową, telefonicznie lub przez konto Inteligo – jeśli takie posiadamy.
Standardowa oferta obligacji skarbowych dla nabywców indywidualnych obejmuje aż sześć typów tych papierów wartościowych. Inwestorzy indywidualni mogą wybierać spośród papierów wartościowych:
-
trzymiesięcznych – w skrócie obligacje OTS (Oszczędnościowe Trzymiesięczne Stałoprocentowe), które charakteryzują się stałym oprocentowanie i tym, że w dniu zakupu obligacji wiemy już, jaki będzie nasz zysk;
-
rocznych – w skrócie ROR, czyli roczne oszczędnościowe obligacje skarbowe o oprocentowaniu zmiennym;
-
dwuletnich – w skrócie DOS (Dwuletnie Oszczędnościowe Stałoprocentowe) – podobnie jak obligacje trzymiesięczne charakteryzują się stałym oprocentowaniem i przewidywalnym zyskiem;
-
trzyletnich – czyli TOZ (Trzyletnie Oszczędnościowe Zmiennoprocentowe), to obligacje o zmiennym oprocentowaniu, które zapewniają regularne, bo co sześć miesięcy, wpływy środków – w ich przypadku oprocentowanie jest zmienne i zależy od zmieniających się trendami na rynku finansowym;
-
czteroletnich – czyli COI (Czteroletnie Oszczędnościowe Indeksowane), to obligacje indeksowane inflacją, które zapewniają również coroczny dopływ gotówki z wypłacanych odsetek;
-
dziesięcioletnich – obligacje o symbolu EDO (Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe) mają oprocentowanie oparte na inflacji, a kapitalizacja odsetek następuje po każdym rocznym okresie odsetkowym.
Występują również obligacje dla beneficjentów programu Rodzina 500+. Są to Rodzinne Obligacje Skarbowe (w skrócie ROS). Są one zakładane na 6 lat. Ich oprocentowanie oparte jest o inflację, która jest dodatkowo powiększana o preferencyjną marżę. Jednocześnie kapitalizacja odsetek po każdym rocznym okresie odsetkowym znacznie zwiększa zyskowność tej formy oszczędzania. Dostępne są również Rodzinne dwunastoletnie obligacje skarbowe (ROD).
Sprzedaż obligacji oszczędnościowych realizowana jest co miesiąc. Ich cena jest stała, za każdym razem wynosi 100 zł.
Jak działa mechanizm obligacji skarbowych?
Obligacje skarbowe są rejestrowane w specjalnym depozycie papierów wartościowych. Jest on tworzony przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Co znajduje się w tym rejestrze? Są tam przede wszystkim dane osób, którym przysługują prawa do obligacji.
Obligacje takie nie mają formy dokumentu. Istnieją w postaci zapisów elektronicznych. Nabywca obligacji otrzymuje tylko potwierdzenie zawarcia transakcji kupna. Jednak nie należy obawiać się, co zrobić w sytuacji, gdy zgubimy takie potwierdzenie, gdyż informacja o zakupie odnotowana jest w Rejestrze Nabywców Obligacji. Jeśli zgubimy potwierdzenie, wystarczy przyjść z dowodem osobistym do najbliższego Punktu Sprzedaży Obligacji i otrzymać nowe potwierdzenie kupna.
Obligacje skarbowe i nie tylko wiążą się z koniecznością spełnienia pewnych warunków i pojęciami, które warto znać. Przede wszystkim obligacje muszą zawierać informacje o terminie wykupu. Jest to określony czas, po którego upływie emitent obligacji musi je wykupić od nabywców.
Kolejną kwestią jest cena nominalna. Jest to wartość, którą emitent obligacji zwraca nabywcy. Z kolei cena emisyjna to cena obligacji, po której ta była sprzedawana w momencie emisji pierwszemu nabywcy. Jest jeszcze cena transakcyjna i oznacza ona cenę, po której obligacja jest sprzedawana w okresie swojej ważności.
Obligacje muszą zawierać również informacje o oprocentowaniu. Wskazuje bowiem ono wartość odsetek z tytułu obligacji. Pokazuje, jaki dochód uzyskamy od kapitału pożyczkowego, który zainwestowaliśmy w kupno obligacji. Wysokość oprocentowania zależy od dwóch czynników: tego, jakiej wysokiej pożyczki udzieliliśmy emitentowi, a także poziomu oprocentowania emitowanej obligacji. Oprocentowanie jest wypłacane nabywcy obligacji jednorazowo – czyli w momencie, gdy obligacje są wykupowane przez emitenta, albo sukcesywnie. Jest tak w przypadku obligacji wieloletnich. Wtedy oprocentowanie może być wypłacane co pół roku.
Kiedy następuje wykup obligacji skarbowych?
Ze względu na różne terminy zapadalności obligacje skarbowe mogą być traktowane jako inwestycja na krótszy i dłuższy okres. Obligacje krótkoterminowe to rozwiązanie dla osób, które nie chcą blokować swoich środków na dłużej. Ten typ obligacji umożliwia lokowanie oszczędności tylko na kilka miesięcy – maksymalnie do roku. W tym przypadku z góry wiadomo, ile odsetek otrzymamy. Jest to związane z faktem, że ich oprocentowanie jest stałe.
Inną opcją są obligacje skarbowe średnioterminowe, jak np. obligacje skarbowe 3- lub 4-letnie. To rozwiązanie dla osób, które wiedzą, że nie będą potrzebowały przez dłuższy czas środków, które zainwestują w obligacje. W przypadku tych obligacji mówimy bowiem o terminie wykupu od roku do pięciu lat – w zależności od wybranej oferty. Jak wygląda oprocentowanie tego typu obligacji? Mogą być one oprocentowane według różnych zasad.
Najprostszy wariant tych obligacji zakłada, że oprocentowanie jest stałe, a dodatkowo co roku następuje kapitalizacja odsetek. To dobry scenariusz dla obligatariuszy, ponieważ oznacza to dla nich większy zysk. Wraz z każdą kolejną kapitalizacją odsetki liczone są od wyższej kwoty.
Drugi wariant to oprocentowanie zmienne. Przeważnie zmienia się ono co sześć miesięcy lub co roku. W tym przypadku wysokość odsetek jest zależna od różnych czynników, które za każdym razem muszą zostać opisane w liście emisyjnym. Do czynników tych zaliczymy m.in. poziom inflacji, a także to, jak kształtują się ceny pieniądza na rynku.
Ostatnim rodzajem są obligacje skarbowe długoterminowe. Przykładem takich papierów wartościowych są obligacje 10-letnie. To charakterystyczny produkt, ponieważ w przypadku tych obligacji to, ile wyniosą dokładnie odsetki, wiemy tylko w pierwszym roku obligacji. W kolejnych latach jest to zależne od tego, jak będzie kształtowała się inflacja. Tak jak w przypadku obligacji średnioterminowych, także i tutaj każdego roku następuje kapitalizacja odsetek. Dzięki temu z każdym rokiem są one liczone od coraz wyższej kwoty.
Warto mieć na uwadze, że w przypadku obligacji skarbowych długoterminowych odsetki otrzymamy dopiero na sam koniec okresu oszczędzania.
Czytaj też:
Jakie obligacje są dostępne w Polsce? Sprawdź rodzaje obligacjiCzytaj też:
Wysoka inflacja zachęca do inwestowania w obligacje. Zainteresowanie znów wzrosło