Czym jest konkubinat? Jak wygląda życie w konkubinacie?

Czym jest konkubinat? Jak wygląda życie w konkubinacie?

Podróże w parze
Podróże w parze Źródło: Materiały prasowe

Wiele osób będących w wieloletnich związkach z ukochaną osobą stanowczo twierdzi, że do szczęścia nie jest im potrzebne małżeństwo. Choć łączy ich naprawdę wiele, nie decydują się na ślub, a żyją w konkubinacie. Co to jest konkubinat? Jakie prawa przysługują partnerom w konkubinacie? Co warto wiedzieć na ten temat?

Definicja konkubinatu

Słowo konkubinat pochodzi z języka łacińskiego z połączenia dwóch wyrazów com-, czyli współ- oraz cubare, czyli leżeć. Konkubinat to związek dwóch osób, które pozostają w pożyciu, ale nie są usankcjonowani w świetle prawnym jako małżeństwo. Występuje między nimi więź fizyczna, duchowa i ekonomiczna – żyją jak małżeństwo, ale „bez papierka”. Mogą razem mieszkać, wychowywać wspólnie dzieci, dzielić się obowiązkami domowymi i zarządzać wspólnymi finansami.

Tego rodzaju związek tworzą dwie osoby, zwykle przeciwnej płci. Kobieta nazywana jest konkubiną, a mężczyzna konkubentem lub konkubinem. Słowa te mają jednak często pejoratywny wydźwięk, zwłaszcza w języku potocznym. Dlatego coraz częściej używa się zamiennie poję konkubinat i związek kohabitacyjny (kohabitacja).

Czym się różni konkubinat od małżeństwa?

Podstawowa różnica między konkubinatem a małżeństwem jest taka, iż osoby zawierające związek małżeński posiadają szereg praw i przywilejów z tego tytułu. Osoby pozostające w konkubinacie, choć mogą tworzyć trwały, wieloletni związek, w wielu sytuacjach urzędowych mogą być traktowane jako osoby dla siebie obce lub po prostu bliskie, ale nie tak samo, jak osoby będące w małżeństwie.

Jak wygląda konkubinat w świetle prawa?

W polskim prawie nie znajdziemy definicji konkubinatu, bowiem nie jest on w żaden sposób regulowany, a tego rodzaju związki nie są w naszym kraju rejestrowane. Inaczej sprawa wygląda w innych krajach europejskich, np. we Francji, Belgii, Szwecji, Holandii czy Finlandii, gdzie możliwe jest zarejestrowanie konkubinatu i zyskanie podobnych praw, które obejmują małżeństwa, tzn. np. prawo dziedziczenia czy możliwość wniesienia pozwu o alimenty.

Osoby żyjące w konkubinacie nie posiadają praw właściwych małżonkom. Warto o tym wiedzieć, bowiem może to utrudnić i skomplikować przebieg wielu spraw. Z tego tytułu występują częste problemy w przypadku, gdy jeden z partnerów znajdzie się w szpitalu – konkubent nie będzie mógł uzyskać informacji dotyczących stanu zdrowia, ani mieć wglądu do dokumentacji medycznej, bowiem takie dokumenty przedstawiane są jedynie najbliższej rodzinie. Problemy rodzą się również w przypadku śmierci partnera lub partnerki, gdyż konkubent nie będzie miał wówczas żadnych praw związanych z dziedziczeniem majątku.

Konkubenci nie mogą również wspólnie rozliczać podatku dochodowego – ten przywilej przeznaczony jest jedynie dla małżeństw, a także domagać się alimentów na siebie od partnera lub partnerki po zakończeniu związku. Brak regulacji prawnych ma jednak swoje plusy, bowiem konkubina nie odpowiada za długi konkubenta i odwrotnie, jeśli któreś z nich zaciągnęło je samodzielnie.

Konkubinat a dzieci – co warto wiedzieć?

Wybór związku konkubenckiego nie jest przeszkodą w posiadaniu dzieci. Każde dziecko ma swoje gwarantowane prawa dziecka, bez względu na to, w jakim związku są jego rodzice. Prawa dotyczące władzy rodzicielskiej także przysługują rodzicom dzieci. Inaczej niż w związku małżeńskim wyglądają jednak kwestie formalne dotyczące narodzin dziecka. Jeśli konkubent jest ojcem dziecka, musi uznać swoje ojcostwo, składając odpowiednie oświadczenie w urzędzie stanu cywilnego. Ustalenie ojcostwa nie odbywa się domyślnie, jak ma to miejsce w przypadku dziecka poczętego przez parę małżonków. Wybór nazwiska dziecka (matki lub ojca) pozostaje do decyzji rodziców. Gdy rodzice dziecka zakończą swój związek i zostanie ono pod opieką jednego rodzica, małoletniemu przysługują alimenty.

Związek konkubencki jest również przeszkodą w sytuacji, gdy para chce adoptować dziecko, bowiem przysposobienie dziecka jest możliwe tylko w przypadku małżeństw. Konkubenci nie mogą również zostać opiekunami prawnymi.

W sytuacji, gdy jeden z partnerów posiada dziecko z poprzedniego związku lub małżeństwa, istnieje możliwość korzystania ze świadczeń socjalnych dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Jako że konkubinat nie jest związkiem formalnym, rodzic posiadający małoletnie dziecko, kwalifikuje się do definicji osoby samotnie wychowującej dziecko. W art. 17 a ust. Z dnia 23 listopada 2003 roku widnieje zapis, że taką osobą jest: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba pozostająca w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osoba rozwiedziona, chyba, że wychowuje wspólnie dziecko z jego rodzicem.

Konkubinat a finanse

Wstępując w związek konkubencki, partnerów nie obowiązuje prawo do wspólnego majątku. Osoby te, według prawa, są dla siebie obce, a więc mają prawo tylko do majątku, który sami nabyli, mogą żyć jedynie w rozdzielności majątkowej nawet, jeśli wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe. Po rozstaniu każde z nich ma prawo do przedmiotów nabytych przez samego siebie – nie mogą dochodzić praw do rzeczy nabytych przez drugą „połówkę”. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy odpowiednio wcześniej została zawarta umowa cywilna dotycząca własności tych rzeczy, tzw. umowa partnerska lub umowa pisemna sporządzona i podpisana przez obydwie strony.

A co w przypadku przedmiotów, ruchomości i nieruchomości zakupionych wspólnie podczas trwania związku? Wówczas należy dokonać podziału na zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych, wyliczając wkład finansowy w zakup każdej ze stron.

Najlepszym zabezpieczeniem finansów i majątku konkubenta i konkubiny jest każdorazowe sporządzanie umowy podczas zakupu poszczególnych przedmiotów i przekazywania sobie środków pieniężnych. Na ich podstawie możliwy będzie sprawiedliwy podział w sytuacji rozstania.

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku wspólnego nabycia nieruchomości lub pojazdu – w umowie nabycia widnieją bowiem dane osobowe obydwu kupujących. Również w banku czy innej instytucji finansowej można wspólnie wnioskować o kredyt gotówkowy, samochodowy czy hipoteczny. Dla banku nie ma znaczenia, czy kredytobiorcami są małżonkowie czy osoby żyjące w innego rodzaju związku.

Konkubinat a spadek – komu się należy?

W przypadku konkubinatu nie występuje prawo dziedziczenia ustawowego. Oznacza to, że śmierć partnera, z którym żyliśmy w konkubinacie nie upoważnia do dziedziczenie jego majątku. Jedynym rozwiązaniem jest sporządzenie testamentu, w którym zawarte będą odpowiednie zapisy dotyczące spadku. Jeśli jednak w testamencie zostaną pominięte najbliższe osoby z rodziny, występuje prawdopodobieństwo, że konkubent lub konkubina będzie zobowiązany do wypłaty zachowku uprawnionym do niego osobom z rodziny zmarłego.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku dzieci. Mają one prawo dziedziczenia po zmarłym rodzicu lub rodzicach bez względu na to, czy żyli oni w sformalizowanym związku czy w konkubinacie. Przysługuje im również prawo do renty rodzinnej.

Konkubinat, kohabitacja, związek partnerski – różnice

Pojęcie konkubinatu często jest używane zamiennie z pojęciem związku kohabitacyjnego (kohabitacji). Podstawowa różnica między tymi dwoma rodzajami niesformalizowanych związków jest taka, że w przypadku kohabitacji wymagane jest, by partnerzy wspólnie ze sobą mieszkali. Pozostałe kwestie są bardzo podobne – w oby przypadkach nie występują w naszym kraju żadne przepisy prawne regulujące prawa i obowiązki, osoby będące w związku nie mają prawa dziedziczenia ani formalnie nie posiadają wspólnego majątku.

Związek partnerski to zaś związek, który następuje po zawarciu umowy kohabitacyjnej/ partnerskiej. To umowa cywilna, której treść i zapisy mogą być sformułowane w dowolny sposób przez obojga partnerów. Jej zakres reguluje szczegóły dotyczące wspólnego życia, opieki nad partnerem czy podziału obowiązków domowych i życiowych.

Czytaj też:
Spadek – co warto wiedzieć? Jak zrzec się spadku?

Autor:
Źródło: WPROST.pl