Obligacje to dla wielu osób sposób na bezpieczne ulokowanie swoich pieniędzy i ich inwestycję. Wiele osób decyduje się na nie zwłaszcza w niepewnych gospodarczo czasach. Na rynku mamy różne rodzaje obligacji, w których możemy ulokować swoje oszczędności. Dzielimy je ze względu na to, kto jest emitentem, jaka jest ich wartość, oprocentowanie, poziom ryzyka, a także, na jak długi czas są zakładane. Ze względu na czas trwania obligacje dzielimy na: krótkoterminowe (czyli takie trwające do jednego roku), średnioterminowe (trwają one od roku do pięciu lat), długoterminowe (czyli papiery wartościowe na więcej niż pięć lat), a także konsole, czyli obligacje wieczyste. Czym są obligacje wieczyste? Jak działają, a także gdzie można je kupić i przede wszystkim – czy warto?
Obligacje wieczyste – co to jest?
Obligacje wieczyste to jeden z rodzajów obligacji. Ich nazwa to konsole (perpetual bonds). Mechanizm ich działania polega na tym, że emitent obligacji nie zobowiązuje się do ich wykupu w określonym terminie – dzieje się tak, ponieważ nie mają one daty zapadalności. Są to obligacje o wieczystej zapadalności. Jednak równocześnie emitent obligacji zobowiązuje się płacić ich nabywcom stały dochód. Jest on nazywany rentą wieczystą. Są to po prostu odsetki, które są wypłacane przez nieograniczony czas, a więc do końca istnienia obligacji. Tego typu obligacje występują głównie na rozwiniętych rynkach finansowych.
W Polsce obligacje wieczyste pojawiły się niedawno. Zapisy ich dotyczące znalazły się w ustawie o obligacjach z dnia 15 stycznia 2015 r. Wcześniej ich emisja w świetle dotychczasowych przepisów prawnych była niedopuszczalna. Mimo tego, że w Polsce ich historia jest krótka, to tak naprawdę nie jest to nowy produkt. Historia obligacji wieczystych jest znacznie dłuższa. Wystarczy wspomnieć, że sięga ona aż XVIII wieku.
Jedne z pierwszych obligacji wieczystych powstały w 1648 roku w Holandii. Z kolei w 1752 roku rząd brytyjski przekształcił swój dług właśnie w obligacje wieczyste – większość wykupił w 1888 roku, a ostatnie brytyjskie obligacje wieczyste zostały wykupione w 2015 roku. Tak samo postąpił Alexander Hamilton w przypadku długu Stanów Zjednoczonych. Obligacje wieczyste w przeszłości pomagały rządom w przypadku problemów gospodarczych – ponieważ dług nigdy nie był spłacany, rządy płaciły tylko odsetki.
Odwrót od konsoli nastąpił w XIX wieku. Zaczęto zastępować je obligacjami o ustalonym terminie zapadalności. Obecnie obligacje wieczyste nie są powszechną formą finansowania.
Obligacje wieczyste a odsetki – ile można zarobić?
Mechanizm działania obligacji jest prosty. Nabywca kupuje obligacje i w ten sposób udziela niejako pożyczki ich emitentowi. Z kolei emitent zobowiązuje się zwrócić (wykupić obligacje) określą kwotę wpłaconą przez nabywcę wraz z należnymi odsetkami w ściśle określonym czasie. Natomiast obligacje wieczyste działają na podobnej zasadzie jak dywidendy, jeśli mamy wykupione akcje danej spółki. Zarówno w przypadku obligacji wieczystych, jak i akcji ich posiadacz otrzymuje odsetki tak długo, jak długo je posiada. W związku z tym nie ma określonego terminu zapadalności obligacji wieczystych. Jest on nieograniczony. Dlatego też posiadacz obligacji ma zapewniony stały dochód w postaci odsetek. Jednak należy zauważyć, że zazwyczaj nie jest on zbyt wysoki. Jego wartość jest ustalana w momencie kupna obligacji.
Ile zatem można zarobić na konsolach? Jak obliczyć rentowność obligacji wieczystych? Należy pamiętać, że tak jak w przypadku każdych papierów wartościowych, tak samo obligacje wieczyste mają swoją dochodowość. Ocena ich stosunku efektów do nakładów może być jednak utrudniona ze względu na wieczystą zapadalność – w teorii mogą one trwać w nieskończoność. Dodatkowo nie bez znaczenia jest tu problem inflacji i spadku wartości pieniądza. Jest jednak wzór, który pomaga obliczyć rentowność obligacji wieczystych. Jest to:
aktualna wydajność = roczna składka odsetek podzielona przez cenę rynkową i pomnożone przez 100.
Wady i zalety obligacji wieczystych
Jak każda inwestycja, także obligacje wieczyste mają swoje zalety, jak i wady.
Do tych pierwszych należy zaliczyć przewidywalność obligacji wieczystych – płatności odbywają się według ustalonego harmonogramu. W przypadku konsoli zwroty z inwestycji są bardziej przewidywalne niż w innych inwestycjach, mamy pewność stałego dochodu, czyli tzw. renty wieczystej. Inną zaletą jest mniejsza zmienność ceny obligacji wieczystych, a także fakt, że niektóre obligacje wieczyste mogą z czasem zwiększać swoje oprocentowanie. Ten rodzaj obligacji jest też korzystny dla rządów państw. W ten sposób mogą one uzyskać finansowanie bez obowiązku spłaty nabywców.
Jednak konsole mają także dużo wad. Przede wszystkim mają jedną cechę, która czyni je ryzykowną inwestycją o stałym dochodzie. Ich cena jest niezwykle wrażliwa na zmiany stóp procentowych. Dlatego też ulokowane pieniądze tracą z czasem na wartości, to jest ich wada w stosunku do obligacji krótkoterminowych.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ich niższą rentowność w porównaniu z innymi rozwiązaniami – częściej można uzyskać lepszą stopę zwrotu, inwestując w produkty z krótkim terminem zapadalności.
Istotną wadą tego rozwiązania jest istniejące ryzyko niewykonania zobowiązania. Należy je brać pod uwagę, inwestując w konsole. Może zdarzyć się tak, że wydawca nie wykupi od nas obligacji. Może się tak stać, gdy wydawca konsoli zbankrutuje. Dodatkowo istnieje też ryzyko nie otrzymania odsetek, na przykład gdy wydawca obligacji wieczystych popadnie w problemy finansowe.
Innym czynnikiem, który może zniechęcać do wyboru obligacji wieczystych, jest wysoki próg wejścia. W wielu przypadkach minimalne kwoty wejścia w inwestycje to kilkaset tysięcy złotych, np. 100 000 zł. Dlatego też dla wielu osób ten rodzaj obligacji jest niedostępny.
Gdzie można kupić obligacje wieczyste?
Obligacje wieczyste zazwyczaj wypuszczają rządy państw, ponieważ w ten sposób pozyskują pieniądze, a nie muszą spłacać nabywców, wykupując obligacje. W naszym kraju najdłuższymi papierami wartościowymi tego typu są obligacje długoterminowe, a także emerytalne IKE-obligacje. Bardzo bliskie obligacjom wieczystym są stuletnie papiery. Zostały one wyemitowane m.in. przez Belgię, ale także np. w latach 90. przez firmę Coca-Cola. Można je znaleźć na giełdach papierów wartościowych, jednak należy podkreślić, że występują one bardzo rzadko.
Czytaj też:
Obligacje państwowe – czym są? Czy warto w nie inwestować?