Jaka powinna być polska szkoła, jak zorganizowany powinien być model nauczania i jakie kompetencje powinna kształtować, to pytania, które od lat zadawane są w debacie publicznej. Jedno jest pewne. Świat nie jest taki sam, jakim zastaliśmy go dziesięć lat temu i pewne jest, że za kolejną dekadę będzie zupełnie inny. Zawody, których jeszcze nie znamy zdominują rynek pracy, dlatego już dziś należy myśleć o tym, jakie umiejętności powinna kształcić szkoła tak, żeby osoby, które w przyszłości będą wchodzić na rynek pracy, nie tylko znalazły zatrudnienie, ale budowały i rozwijały krajową gospodarkę.
Przyspieszenie procesu transformacji cyfrowej to jedna z konsekwencji epidemii COVID-19. Dlatego zmiany w zakresie adaptacji nowych technologii zaszły nie tylko w obszarze gospodarki, ale również w sektorze oświaty. Unowocześnianie polskich szkół odbywa się w tempie dotąd niespotykanym. Bez wątpienia teraz jest czas na wprowadzanie do systemu edukacji kolejnych propozycji i rozwiązań, które już dziś stanowią odpowiedź na wyzwania przyszłości.
Nie tylko o wizjach i pomysłach na innowacje w polskiej szkole, ale o konkretnych projektach, które wzbogacają proces edukacji rozmawiali podczas tegorocznego Forum Ekonomicznego w Karpaczu Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek oraz przedstawicie instytucji wprowadzających pod szkolne dachy konkretne innowacje i rozwiązania technologiczne.
– Nie możemy mieć żadnych kompleksów jeżeli chodzi o wyposażenie naszych szkół – podkreślał w trakcie dyskusji Minister Przemysław Czarnek. Tylko w ciągu ostatnich lat resort edukacji przekazał blisko 4 mld zł na informatyzację i unowocześnienie polskich placówek edukacyjnych. Flagowym programem są „Laboratoria przyszłości”. Za kwotę jednego miliarda złotych 99% szkół podstawowych wyposażonych zostało w nowoczesny sprzęt edukacyjno-technologiczny. To kluczowy element szeroko zakrojonej cyfrowej transformacji polskiej szkoły, którego budżet potwierdza znaczenie, jakie rząd przypisuje temu obszarowi – dodał szef resortu edukacji.
Laboratoria Przyszłości to największy w Polsce projekt edukacyjno-technologiczny. Dzięki tej wyjątkowej – nie tylko w skali krajowej, ale i międzynarodowej – inwestycji w edukację, szkoły podstawowe oraz ogólnokształcące szkoły artystyczne zostały wyposażone w nowoczesny sprzęt. Drukarki 3D, gogle VR oraz mikrokontrolery już teraz pozwalają uczniom rozwijać kompetencje przyszłości, realizować własne projekty i doskonalić umiejętności, które będą dla nich przydatne w przyszłości.
– My nie wymyślamy koła na nowo. To jest powrót do szkoły, która jest praktyczna, uczy kreatywnego podejścia do rozwiazywania zadań, pragmatycznego myślenia, współpracy i dzielenia się wiedzą - mówiła w trakcie panelu Justyna Orłowska, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech, Szef Centrum GovTech i pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki ds. Transformacji Cyfrowej. Orłowska zwróciła uwagę na jeszcze jeden ważny aspekt realizowanych programów. – Pracownie, które powstają w ramach Laboratoriów Przyszłości, posiadają sprzęt do zespołowego wykorzystania - mówiła Justyna Orłowska. Jednocześnie podkreślała, że szkoła oprócz rozwijania indywidualnych cech każdego ucznia, musi także uczyć współpracy.
„Laboratoria przyszłości” z powodzeniem przyjęły się chociażby w Zespole Szkół w Nowej Sarzynie w woj. podkarpackim. – Zajęcia rozwijające kreatywność znajdują się w ramowym programie nauczania, a ogromnym zainteresowaniem cieszą się pozalekcyjne koła zainteresowań – mówił dyrektor szkoły Andrzej Kusiak. W szkole powstało studio nagrań, centrum druku 3D, pracownie robotyki. Organizując pracownie, przede wszystkim mierzono siły na zamiary. Realizacja inwestycji została tu przemyślana pod kontem właściwego wykorzystania kadry dydaktycznej.
– Mamy nauczycieli i wychowawców, którzy mają szerokie zainteresowania. W naszej kadrze jest pani, która jest świeżo po studiach podyplomowych z programowania, w świetlicy pracuje pani, która ma wykształcenie muzyczne, więc przede wszystkim zastanawialiśmy się jak dobrać pomoce naukowe, żeby najlepiej wykorzystać ich kompetencje i umiejętności – mówił Andrzej Kusiak.
Dzieci lubią doświadczać. Dlatego uzupełnieniem tradycyjnych form uczenia się są właśnie najnowsze osiągnięcia technologiczne. Trudno dziś wyobrazić sobie lekcje w szkole bez wykorzystania innowacyjnych narzędzi pracy. Jaka jest potrzeba tego typu inicjatyw, pokazuje niesłabnące zainteresowanie ofertą Centrum Nauki Kopernik. Jak mówi dyrektor tej instytucji Robert Firmhofer, od początku istnienia Centrum odwiedziło już ponad 11 mln osób. – W naukach przyrodniczych uczymy się poprzez przeprowadzenia doświadczeń i eksperymentów – mówił szef CNK.
Centrum Nauki Kopernik odpowiada, jego zdaniem, na potrzebę osobistego doświadczania zjawisk w otaczającym nas świecie. - Bez eksperymentalnego poznawania świata, nie ma prawdziwego rozumienia jego zjawisk. W taki sposób poznają świat dzieci. Centrum Nauki Kopernik jest miejscem, w którym starannie projektujemy bezpieczne i mądre doświadczenia. Mamy prawie 500 stacji doświadczalnych, które pozwalają samodzielnie zadać pytania przyrodzie i samodzielnie szukać odpowiedzi – mówi Firmhofer.
Dlatego w świat zadań konstrukcyjnych, logicznego myślenia wprowadzają wyzwania czekające na uczniów w Małych Centrach Nauki SOWA, które wzbogacają proces uczenia się wśród dzieci z różnych miast Polski. Interaktywne wystawy, eksponaty, uczestniczenie w warsztatach edukacyjnych to szeroki wachlarz możliwości, które daje zrealizowana we współpracy z Centrum Nauki Kopernik kolejna inicjatywa MEiN. SOWY powstają w ciekawych miejscach jak np. na terenie zabytkowej kopalni Ignacy w Rybniku czy w Parku Naukowo-Technologicznym Polska-Wschód w Suwałkach, dzięki czemu przyciągają zarówno uczniów, jak i ich rodziców chcących poeksperymentować z nauką.
To, co było kiedyś, jest ważne i dzisiaj – uczenie się historii wymaga dobrej pamięci. Dlatego w uczeniu pamięciowym z pomocą przychodzą gry edukacyjne, np.: „Gra Szyfrów” i „This War of Mine”. Poznawanie bohaterów historii w wymiarze 3D jest cennym źródłem informacji, inspiruje i motywuje do nauki, chociażby poprzez rozwiązywanie zagadek historycznych. Możliwość zobaczenia z bliska wycinków przeszłości sprawia, że dziecko skupia się, uczy obserwacji, przez co zdobywa wiedzę w sposób nieświadomy. Dlatego praktyczne podejście do nauki i podejmowania dialogu z młodym pokoleniem realizuje Instytut Pamięci Narodowej. Zaledwie od roku w ramach Instytutu funkcjonuje Biuro Nowych Technologii, które doskonale rozumie, że gry w atrakcyjny sposób mogą przekazywać wiedzę i rozwijać umiejętności miękkie u dzieci i młodzieży.
– Nie ma innych możliwości dotarcia do młodych pokoleń, jak mówienie ich językiem – mówiła Magdalena Hajduk, dyrektor Biura. IPN w ramach nowo powołanego biura rozpoczął przygotowania projektu gamingowego od zrobienia szczegółowych badań socjologicznych. Z raportu wynika, że 77 proc. badanej młodzieży jest zainteresowana historią swojego kraju i chce nowych ścieżek edukacyjnych. To właśnie pod wpływem tych badań powstały takie projekty jak Gra szyfrów, który jest projektem gamingowym przygotowanym jako gra FPP (first person perspective), składająca się z trzech misji. Opisuje ona przebieg wojny polsko-bolszewickiej oraz wpływ polskiej kryptologii na jej zwycięski finał.
– Jesteśmy w wyjątkowym momencie dziejów i musimy ten moment wykorzystać. Dzięki nowym technologiom mamy szanse nie tylko zbudować i wzmocnić kompetencje przyszłości kolejnych pokoleń Polaków, ale mamy też wielką szansę na zainteresowanie innych naszą kulturą – dodał Wojciech Janek, zastępca dyrektora Centrum Rozwoju Przemysłów Kreatywnych.
Oprócz przytoczonych powyżej projektów edukacyjnych resort edukacji przygotowuje też praktyczną reformę szkolnictwa zawodowego, gdzie kształcenie ma być bardziej dostosowane do potrzeb gospodarki. Zacieśnienie współpracy nauki z biznesem ma też następować na poziomie akademickim.
– Tak wygląda dzisiaj polska, nowoczesna szkoła, która pozwala odkrywać talenty już od najmłodszych lat. To połączenie edukacji i nauki w jednym resorcie, też ma swoje znaczenie. Zdolności odkrywane m.in. w Laboratoriach Przyszłości będą służyły temu żeby w Branżowych Centrach Umiejętności, móc je dalej rozwijać zgodnie z zapotrzebowaniem na rynku pracy. Centra będą zaawansowanymi technologicznie ośrodkami kształcenia, szkolenia i egzaminowania w danej branży. Z ich oferty będą mogli korzystać uczniowie, studenci, nauczyciele, wykładowcy oraz pracownicy branż – przekonywał na zakończenie dyskusji Minister Przemysław Czarnek.
Jednym słowem celem tych projektów jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów w całej Polsce i zapewnienie im warunków do wejścia w przesycony technologią świat z odpowiednimi kompetencjami. Dzieje się to poprzez tworzenie i realizację programów edukacyjnych i naukowych dostosowanych do wyzwań współczesnego świata i zmieniającej się rzeczywistości. Zadanie to zbudowanie nowoczesnej szkoły, rozwijanie kompetencji przyszłości oraz zapewnienie wszystkim uczniom równego dostępu edukacji wysokiej jakości poprzez zapewnienie powszechnego dostępu do nowoczesnych technologii.
Zapraszamy do obejrzenia wywiadów z uczestnikami debaty.
- Minister Przemysław Czarnek: Polska szkoła weszła w nowoczesność z przytupem
- Magdalena Hajduk, Dyrektor Biura Nowych Technologii IPN: Na czym polega imersyjne podejście w nauczaniu historii?
- Justyna Orłowska, Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech, Szef Centrum GovTech, Pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki ds. Transformacji Cyfrowej: Chcemy promować w szkołach nie tylko jednostkowy rozwój, ale także nastawienie na grupowe sukcesy