ESG - rachunek sumienia firm

Czym jest zrównoważony rozwój? Samo pojęcie nie jest nowe. Powstało w XVIII wieku, na potrzeby… leśnictwa i oznaczało taki sposób gospodarowania lasem i jego zasobami, by te mogły służyć nie tylko obecnym, ale i przyszłym pokoleniom. Jak teoria gospodarowania lasem ma się do ekonomii współczesnego świata? To proste. Chodzi o zasoby. Energię, wodę, czyste powietrze, surowce. Musimy gospodarować nimi tak, by z ich potencjału mogły korzystać także nasze dzieci i wnuki. Ale działania na rzecz środowiska to nie wszystko. Potrzeba znacznie więcej. Dziś zrównoważony rozwój to także troska o społeczeństwo. Cały szereg działań podejmowanych na rzecz równowagi pomiędzy gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi potrzebami obecnych oraz przyszłych pokoleń. Jak to się robi?

Siła ESG

ESG czyli: Środowisko (ang. enviromental), Społeczna Odpowiedzialność (ang. social responsibility) i Ład korporacyjny (ang. corporate governance). Trzy obszary, o które musi zadbać każdy podmiot (firma, organizacja czy państwo) pragnący pokazać, że aktywnie działa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Czy warto? Z pewnością. Dane dotyczące strategii firm w zakresie ESG mają wielkie znaczenie. Jak dowodzą kolejne badania rynku, szukają ich i pilnie studiują ubezpieczyciele, banki i inwestorzy. Jak wynika z szóstego Globalnego Badania Inwestorów Instytucjonalnych EY Is your ESG data unlocking long-term value?, 74 proc. respondentów przyznaje, że jest skłonna wyjść z inwestycji, jeśli przedsiębiorstwo ma słabe wyniki związane z ESG, a 86 proc. jest skłonna utrzymać inwestycje w przypadku firm, które odpowiednio ESG wdrażają i raportują. Z raportu „ESG – miecz Damoklesa czy szansa na strategiczną zmianę?, przygotowanego przez PwC, wynika, że obecnie już ponad połowa (51 proc.) inwestorów bierze pod uwagę kwestie związane z ESG przy wycenie spółek. Coraz większą wagę do kwestii zrównoważonego rozwoju przykładają także, a może przede wszystkim, konsumenci. - Respondenci mają wysokie oczekiwania wobec firm w zakresie zrównoważonego rozwoju. 59 proc. badanych uważa, że przedsiębiorstwa są zobowiązane do zapewnienia im możliwości wyboru tego typu produktów i usług. 72 proc. uważa, że marki są zobowiązane do inwestowania w zrównoważoną produkcję swoich produktów i usług - czytamy w najnowszym raporcie EY Future Consumer Index przygotowana przez EY Polska.

Dziś działanie w obszarach ESG to już nie modny ozdobnik poprawiający wizerunek firm w oczach konsumentów, ale długofalowy trend, którego siłę wzmacnia fakt, że skutecznie realizowane strategie ESG doskonale wpisują się m.in. w postulaty Europejskiego Zielonego Ładu (transformacja gospodarki UE, osiągniecie neutralności klimatycznej do 2050 roku). Efekt? Informacje z obszaru ESG publikuje coraz więcej firm.

Jak to robią najlepsi?

Na polskim rynku jedną z najbardziej uznanych firm raportujących postępy w zakresie zrównoważonego rozwoju jest Grupa Enea, publikująca swoje raporty, corocznie, już od dekady (pierwszy, wówczas jeszcze "Raport CSR Grupy Kapitałowej Enea za 2011 rok” zawierał dane pozafinansowe z zakresu ochrony środowiska, społecznej odpowiedzialności oraz ładu korporacyjnego Grupy i był pierwszym tego rodzaju dokumentem spośród spółek energetycznych). Co zawierają raporty? To m.in. skrupulatny i przejrzysty opis celów strategicznych Grupy oraz ich przełożenia na podjęte przez spółki Grupy działania i inicjatywy. Przykładowo, raport CSR z 2018 roku to m.in. cenne dla inwestorów, choć nie tylko, informacje o podejściu Grupy do budowania relacji z kluczowymi interesariuszami w kontekście zarządzania ryzykami pozafinansowymi i budowania trwałej wartości firmy. To także dane dotyczące inwestycji zmniejszających wpływ środowiskowy Grupy i wskaźniki mówiące o skali i charakterze tego wpływu. Wskaźniki zamieszczone w raporcie mówią także o potencjale Grupy Enea w perspektywie relacji pracodawca-pracownicy (ważny dla sfery ESG aspekt środowiskowy).

Raport CSR z 2020 roku to z kolei obszerne podsumowanie działań Grupy na rzecz równowagi pomiędzy wzrostem gospodarczym i bezpieczeństwem energetycznym, plus cenne dane (temat po raz pierwszy poruszony w raporcie z 2019 roku) dotyczące realizowanych przez Grupę projektów podjętych na rzecz realizacji 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Dowiadujemy się, że podjęto już działania na rzecz Celu nr. 4 (Cel nr. 4 Agendy ONZ to „Edukacja wysokiej jakości oraz działania na rzecz uczenia się przez całe życie”), Celu nr.5 (Działania na rzecz m.in. równości płci), Celu nr. 7 (Zapewnienie wszystkim dostępu do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie) i Celu nr.8 (w Agendzie ONZ to „Promocja stabilnego, zrównoważonego i inkluzywnego wzrostu gospodarczego, pełnego i produktywnego zatrudnienia oraz godnej pracy”). Grupa raportuje także szereg działań, których realizacja wpisuje się w Cel 11 ONZ, czyli „Uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu”.

Cele Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDGs) ONZ to spójny plan budowy lepszego, bardziej zrównoważonego świata do roku 2030. Do realizacji Celów zobowiązały się m.in. 193 państwa członkowskie ONZ. Wkład wielkich firm, zwłaszcza tych z sektora energetycznego, w realizacje ich ambitnego planu jest czynnikiem nie do przecenienia.

Rzeczywistość bez pudru

W maju 2021 roku Grupa Enea opublikowała pierwszy raport ESG (raporty niefinansowe z lat ubiegłych były określane mianem „raportów zrównoważonego rozwoju”), w którym kompleksowo przedstawiono działania Grupy w sferze ochrony środowiska, zaangażowania społecznego oraz odpowiedzialnego zarządzania (przegląd realizowanych w 2021 r. inicjatyw, m.in. inwestycji proekologicznych, programów badawczo-rozwojowych i projektów zaangażowania społecznego). Raport prezentuje nie tylko osiągnięte do tej pory wyniki, ale także zobowiązania na przyszłość, m.in. w zakresie transformacji w kierunku koncernu zeroemisyjnego. Grupa wskazuje, w jaki sposób będzie odpowiadać na wyzwania transformacji energetycznej i działać na rzecz ochrony klimatu, uwzględniając Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ, ale także, co istotne i wciąż rzadko spotykane w raportach innych przedsiębiorstw, otwarcie prezentuje szczegółowy opis ryzyk związanych ze swoją działalnością i sposoby ich zarządzania.

Ta ostatnia informacja jest bardzo ważna, ponieważ stanowi przykład tego, jak doświadczone w obszarze ESG firmy komunikują się z rynkiem. Pokazując nie tylko sukcesy, ale także wyzwania, o których wiedzą i na które są przygotowane, możliwy problem i jego diagnozę.
Raportowanie ESG jest dziś wyrazem transparentności firmy wobec otoczenia - zgodnie przyznają eksperci. Poszerzona analiza ryzyk zawarta w raporcie ESG to „rzeczywistość bez pudru” i doskonały przykład transparentnej komunikacji firmy z otoczeniem rynkowym.

Zielona zmiana

W ostatnim raporcie Grupy Enea dużo miejsca poświęcono także jednemu z najważniejszych dla niej wydarzeń minionego roku, czyli aktualizacji Strategii Rozwoju w kierunku neutralności klimatycznej do 2050 roku („Zielona zmiana Enei”). Zadaniem, które postawiła przed sobą Grupa, jest zrównoważona transformacja, która umożliwi przedsiębiorstwu wzrost wartości, a jednocześnie całkowicie wyeliminuje jej negatywny wpływ na klimat (realizacja celów klimatycznych UE, zgodność z Celami Zrównoważonego Rozwoju ONZ, a także odpowiedź na oczekiwania społeczne). Oczywiście poza wskazaniem celu, w Raporcie znajdujemy także opis kroków, jakie Grupa ma zamiar wykonać, by go osiągnąć. (m.in. intensywny rozwój OZE i wydzielenie ze struktur Grupy i przekazanie Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego aktywów związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej w konwencjonalnych jednostkach węglowych. Strategia zakłada także rozwój nowych linii biznesowych, wśród których kluczowe mają być magazyny energii, niezbędne dla zapewnienia stabilności OZE i budowania bezpieczeństwa energetycznego Polski).

W tegorocznym raporcie znajdujemy także, podane przez Grupę po raz pierwszy, dane o pośrednich energetycznych emisjach gazów cieplarnianych (tzw. Zakres 2, emisje powstałe w wyniku zużywania energii zakupionej czy dostarczonej z zewnątrz). Zakres 2 lub inaczej scope 2 to parametr, który wciąż bardzo rzadko pojawia się w sprawozdaniach pozafinansowych raportujących wskaźniki ESG podmiotów gospodarczych (dokument zawierający propozycje, aby spółki raportowały tzw. scope 1, 2, 3 emissions, PE wydał w 2018 roku), tym bardziej jest tu cenną wartością. Raport ESG za 2021 rok to także informacje o planowanych przez Grupę przedsięwzięciach strategicznych oraz przyjętych celach krótko-, średnio- i długoterminowych. W skrócie? Transparentne cele i przejrzysty opis strategii, która pozwoli je zrealizować.

21 kwietnia 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która zakłada obowiązek raportowania zagadnień ESG przez wszystkie spółki, zarówno publiczne, jak i prywatne. Te mające powyżej 250 pracowników będą zobowiązane do przygotowania raportu niefinansowego już od 2023 roku, trzy lata później regulacje mają objąć wszystkie spółki, zatrudniające powyżej 10 pracowników. Dla firm, które do tej pory takich raportów nie sporządzały, taki wymóg to duża szansa, ale także wyzwanie, do którego, póki mają czas, powinny starannie się przygotować. By im w tym pomóc, odpowiedni przewodnik („Wytyczne do raportowania ESG”) przygotowała m.in. GPW, z pewnością jednak nie zaszkodzi zerknąć, jak od dekady robi to konkurencja. Wszystkie raporty ESG Grupy Enea, dostępne są na jej stronie internetowej.