Licencja a umowa licencyjna to dwa odrębne pojęcia. Sama licencja umożliwia korzystanie z cudzego dobra niematerialnego, zaś umowa licencyjna to obustronna czynność prawna, w wyniku której następuje przekazanie licencji osobie nabywającej prawa, czyli licencjobiorcy.
Czym jest licencja?
Pojęcie licencji występuje zarówno w prawie własności intelektualnej, jak i w publicznym prawie gospodarczym. W tym pierwszym przypadku określa warunki i daje upoważnienie do korzystania z cudzego dobra niematerialnego, m.in. znaków towarowych, wynalazków, praw autorskich, know-how, wzorów użytkowych. Licencja w publicznym prawie gospodarczym to rodzaj urzędowego poświadczenia kwalifikacji zawodowych. Uzyskanie licencji jest niezbędne do legalnego wykorzystywania oraz przetwarzania utworu innego twórcy.
Jakie są rodzaje licencji?
Licencje możemy podzielić na kilka grup. Występują następujące rodzaje licencji sklasyfikowane ze względu na:
a) źródło:
- licencja przymusowa – nadawana przez Urząd Patentowy,
- licencja ustawowa – wynikająca z przepisów ustawy,
- licencja dobrowolna – udzielana jest przez podmiot uprawniony,
- licencja otwarta – jednostronne oświadczenie woli skierowane do ogółu odbiorców,
- licencja umowna – inaczej umowa licencyjna, która zawierana jest z licencjobiorcą jako dwustronna czynność prawna.
b) zakres uprawnień licencjobiorcy:
- licencja pełna – inaczej nieograniczona, umożliwiająca korzystanie z przedmiotu licencji w zakresie identycznym, w jakim może z niego korzystać licencjodawca,
- licencja niepełna – inaczej ograniczona, pozwalająca na korzystanie z przedmiotu w zawężonym zakresie.
c) charakter uprawnień licencjobiorcy:
- licencja niewyłączna – umożliwia licencjodawcy korzystanie z przedmiotu objętego uprzednio udzieloną licencją oraz udzielanie dalszej licencji,
- licencja wyłączna – dzieli się na licencję mocną (możliwość korzystania licencjodawcy z przedmiotu objętego wcześniej udzieloną licencją) i licencję słabą (brak takiej możliwości).
d) zakres obowiązków licencjodawcy:
- licencja pozytywna – nakładająca obowiązek podjęcia dodatkowej aktywności przez licencjodawcę,
- licencja negatywna – inaczej czysta, pozwala licencjodawcy jedynie znosić korzystanie przez licencjobiorcę z przedmiotu licencji
Licencja zawodowa – kiedy jest wymagana?
Wykonywanie niektórych zawodów wiąże się z uzyskaniem odpowiednich uprawnień oraz licencji, co wiąże się z otrzymaniem urzędowego poświadczenia kwalifikacji zawodowych. Informacje na ten temat zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 17 lutego 2005 roku. Proces uzyskania licencji wiąże się z koniecznością odbycia praktyk zawodowych oraz zdania stosownych egzaminów teoretycznych lub praktycznych z wiedzy niezbędnej do wykonywania przedmiotów.
Licencja zawodowa jest niezbędna do prowadzenia wielu działalności. Uzyskać ją muszą takie podmioty jak m.in.: kierowcy pojazdów pasażerskich, rzeczoznawcy majątkowi, pośrednicy w obrocie nieruchomościami i zarządcy nieruchomości, członkowie personelu lotniczego, doradcy restrukturyzacyjni, osoby wykonujące usługi detektywistyczni, syndycy, pracownicy zabezpieczenia technicznego I i II stopnia czy piloci.
Licencja oprogramowania
Z licencją oprogramowania miał styczność każdy, kto korzysta z komputera. Jest to bowiem umowa zawierana pomiędzy osobą posiadająca majątkowe prawa autorskie do utworu a osobą, która będzie z niego korzystać. Umowa pozwala na korzystanie z utworu, jakim jest aplikacja, program lub gra komputerowa i powinna określać wszelkie możliwe formy i warunki korzystania z utworu. W elementach określających pola eksploatacji należy zawrzeć takie informacje, jak: zakres, miejsce i czas korzystania z utworu. Dodatkowe informacje są dobrowolne i indywidualnie kształtowane przez strony umowy.
Licencje oprogramowania dzielimy na następujące rodzaje:
- licencje wyłączne – są rzadko spotykane w przypadku aplikacji komputerowych, dotyczą głównie dużych i znaczących kontraktów związanych np. z wykonaniem systemów bankowości czy systemów związanych z finansami,
- licencje niewyłączne – nadające zezwolenie na korzystanie z aplikacji wielu użytkownikom w jednym czasie bez wymaganej zgody pisemnej,
- sublicencje – wskazują, że licencjobiorca ma możliwość udzielenia dalszej licencji na podstawie upoważnienia nadanego w umowie licencyjnej.
Producenci oprogramowania używają tzw. licencji użytkownika (EULA), których zadaniem jest nałożenie dodatkowych ograniczeń dla użytkowników komputera. Zwykle dotyczą one ograniczenia liczby użytkowników i liczby sprzętów, na których można zainstalować i korzystać z danego oprogramowania. Standardowym zapisem w licencji jest klauzula o wyłączeniu odpowiedzialności producenta z tytułu użytkowania oprogramowania przez użytkownika. Oznacza to, że producent nie ponosi odpowiedzialności za wszelkie skutki występujących błędów i zakłóceń.
Czytaj też:
Jak bronić się przed komornikiem i windykacją? Poradnik dla przedsiębiorców